Cumhuriyetin kuruluş döneminde İslamcılar arasındaki rejim tartışmaları (1919-1923)
The regime debates among Islamists during the establishment period of the Republic (1919-1923)
- Tez No: 862950
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİM YILMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Siyasal Bilimler, Tarih, Political Science, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 233
Özet
Bu çalışma, Yeni Osmanlılardan itibaren mayalanmaya başlayan İslamcılık akımının önde gelen temsilcilerinin, Cumhuriyetin kuruluş dönemindeki siyasi yaklaşımlarını ortaya koyarak, dönemin İslamcılık düşüncesinin siyasal karakterini saptama amacını taşımaktadır. Bu kapsamda, ilk önce Tanzimat reformasyonu döneminde İslamcılık akımının doğuşunu hazırlayan bir fikir olarak Osmanlıcılık düşüncesi ve başlıca iddiaları özetlenmeye çalışılmıştır. Sonrasında ise tezin ana gövdesini oluşturan, İslamcıların 1919-1923 yılları arasında Meclis, saltanat ve hilafet konularındaki yaklaşımları ele alınmıştır. Bu bağlamda İslamcıların Milli Mücadele ve Büyük Millet Meclisi karşısındaki aldıkları aktüel pozisyon tespit edilmeye çalışılmıştır. İslamcıların saltanatın ilgasından sonra alevlenen siyasal rejim tartışmalarına olan katkıları üzerinden, saltanat ve hilafet kavramlarını nasıl bir zeminde ele aldıkları incelenerek analiz edilmiştir. Son olarak, dönemin ana akımına göre daha özgün bir perspektife sahip bir isim olarak Said Halim Paşa'nın siyaset ve toplum anlayışına yakından bakılmıştır. İslamcıların bu dönemde ürettikleri metinlere bakıldığında, dönemin İslamcılık düşüncesinin, yaygın tasvirlerin aksine, saltanatçı, hilafetçi, despotik, muhafazakar veya anti-modernist gibi vasıflarla nitelenemeyecek bir karakterde olduğu sonucuna varılmıştır. İslamcıların hemen hepsinin onayladığı devlet mimarisinin, temsili sisteme dayalı, çoğulcu ve ulus devlet çizgisinde bir çerçeve içerisine yerleştiği gözlemlenmiştir. Hilafet konusunda farklı yaklaşımlar bulunmakla birlikte, çoğunlukla aralarında büyük bir mesafe bulunmadığı, bu farkların istisnalar dışında, tepe noktasında yetkileri hayli sınırlanmış bir halifenin olduğu bir Meclis hükümetiyle, hilafetin kurumsal mevcudiyetinin bulunmadığı ve yürütme yetkisinin tamamen Meclise devredildiği şeklindeki seçenekler arasındaki dar bir yelpazede sıralandığı görülmüştür. Bu bakımlardan, ele aldığımız dönem itibarıyla, İslamcı aydınlarla dönemin siyasi merkezinin yaklaşımları arasında önemli yakınlıkların bulunduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study aims to determine the political character of the Islamism thought of the period by revealing the political approaches of the leading representatives of the Islamism movement, which started to ferment from the Neo-Ottomans, in the establishment period of the Republic. In this context, firstly, the idea of Ottomanism as an idea that prepared the birth of the Islamism movement during the Tanzimat reformation and its main claims were summarized. Afterwards, the main body of the thesis, the Islamists' approaches to the Parliament, the sultanate and the caliphate between 1919 and 1923 were analyzed. In this context, the actual position of the Islamists towards the National Struggle and the Grand National Assembly was tried to be determined. Through the contributions of Islamists to the political regime debates that flared up after the abolition of the sultanate, the concepts of sultanate and caliphate were analyzed. Finally, Said Halim Pasha's understanding of politics and society, as a figure with a more original perspective compared to the mainstream of the period, is examined closely. Looking at the texts produced by Islamists in this period, it is concluded that the Islamist thought of the period, contrary to common depictions, cannot be characterized as sultanate, caliphate, despotic, conservative or anti-modernist. It has been observed that the state structere approved by almost all Islamists is based on a representative, pluralist and nation-state framework. Although there were different approaches to the issue of the caliphate, for the most part there was no great distance between them and these differences were, with exceptions, narrowly ranged between a parliamentary government with a caliph at the apex whose powers were severely restricted, and an option in which there was no institutional existence of the caliphate and the executive power was completely devolved to the parliament. In these respects, it has been determined that there were significant affinities between the approaches of the Islamist intellectuals and the political center of the period.
Benzer Tezler
- 1980 sonrası Milliyetçi düşüncede demokrasi ve sivil toplum algısı 'Türk Yurdu' 'Türkiye Günlüğü' örneği
Democracy,civil society perception in nationalist ideology after 1980s: 'Türk Yurdu' and 'Türki̇ye Günlüğü' samples
FATİH MEHMET BAKIRTAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Siyasal BilimlerGazi ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERDİNÇ YAZICI
- Dinin siyasallaşması Türkiye örneği (islamın siyasallaşması)
Başlık çevirisi yok
DÜNYAMİN AKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Siyasal Bilimlerİstanbul Gelişim ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEZER AYVAZ
- Sovyet sistemi'nin kuruluş döneminde Kazan Tatarlarının kimlik meseleleri
Questions of identity of the Kazan Tatars during the foundation of the Soviet system
ILNUR SHAIDULLIN
- Türk siyasi düşüncesinde Sırat-ı Müstakîm / Sebilürreşat Dergisi'ne göre İslamcılık düşüncesi (1908-1925)
Islamism thought according to the Sırat-ı Müstakîm/Sebilürreşat Journal in Turkish political thought (1908-1925)
SELAMİ SAYGIN
Doktora
Türkçe
2022
SosyolojiEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET KAYIRAN