Makamsal ve motif özellikleri açısından Kayseri bozlakları
Kayseri bozlakları in terms of makamsal and motif features
- Tez No: 864237
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ LEVENT DEĞİRMENCİOĞLU, PROF. DR. CENK GÜRAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 333
Özet
Bu araştırmada, Kayseri'ye ait olan bozlakların ezgi çekirdeği tabanlı makamsal yapılarının, motif özelliklerinin ve ritmik yapılarının belirlenip, müzikal bir analize tabi tutularak ezgisel seyir özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın ilk aşamasında literatür taraması yapılarak bozlak kavramının kökeni, Türk halk müziğinde bir uzun hava türü olan bozlakların özellikleri ile ilgili bilgilerin bulunduğu kaynaklara ulaşılmış, araştırmaya derinlik kazandırması açısından kültür, gelenek ve kimlik gibi kavramsal temelli konularla ilgili genel bilgilere yer verilmiştir. Elde edilen bilgiler doğrultusunda araştırmanın kavramsal çerçevesi oluşturulmuştur. Araştırmanın bir sonraki aşamasında, Kayseri'de bozlak kültürü üzerine, şehrin ileri gelen müzisyenleri, alanında uzman müzik eğitimcileri, konuya kaynaklık edebilecek kişiler ile sohbet tarzı görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılan görüşmelerde kartopu örneklem yönteminden faydalanılarak konu hakkında bilgi düzeyi yüksek, kaynak kişilere ulaşılmıştır. Bu kapsamda 19 kişi ile sohbet tarzı görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılan görüşmelerde toplanılan veriler analiz edilerek nitel araştırma yöntemlerinden betimsel analiz yöntemi kullanılarak verilerin çözümlemesi yapılmıştır. Araştırmanın üçüncü aşamasında Kayseri bozlaklarının teknik ve teorik özellikleri ile ilgili veriler ortaya konulmuştur. Bu doğrultuda öncelikle yapılan literatür taraması ile Kayseri'ye ait olduğu tespit edilmiş olan 14 bozlağa ulaşılmıştır. Bozlaklara ulaşmak için öncelikle TRT Müzik Dairesi yayınları, Kayseri yöresinin usta isimleri Ahmet Gazi Ayhan, Adnan Türköz ve Zekeriya Bozdağ'ın seslendirdiği kayıtlar, yazılı kaynaklar, çeşitli internet kaynakları ve kişisel arşivler üzerinden yapılmıştır. Bu bozlaklardan 8 tanesinin derleme kaydının olduğu diğer 6 bozlakla ilgili herhangi bir derleme kaydının olmadığı tespit edilmiştir. Daha sonra bozlaklar açış bölümü ve söz bölümü olarak ayrı ayrı notaya alınmıştır. Notaya alınan bozlakların ezgi çekirdekleri, ezgi motifleri ve ritmik kalıpları belirlenmiştir. Bu konuda Ertuğrul Bayraktarkatal, Okan Murat Öztürk ve Cenk Güray tarafından geliştirilen ezgi çekirdeği tabanlı makamsal modelden faydalanılmıştır. Araştırmanın sonraki aşamasında Kayseri bozlakları ile 4 farklı yöreden (Kırşehir-Kırıkkale yöresi, Çukurova yöresi, Çorum yöresi ve Niğde-Nevşehir yöresi) bozlakların ezgi çekirdekleri ve ezgi hareketleri üzerinden gerçekleştirilen karşılaştırmalar yer almaktadır. Farklı yöre bozlaklarından seçilmiş olan bozlakların ezgi çekirdeği, ezgi motifleri belirlenmiş ardından Kayseri bozlaklarının daha önce yapılmış olan ezgi çekirdeği, ezgi motifleri analizleri ile karşılaştırılmıştır. Yapılan bu karşılaştırmalarda daha önceki aşamada olduğu gibi Ertuğrul Bayraktarkatal, Okan Murat Öztürk ve Cenk Güray tarafından geliştirilen ezgi çekirdeği tabanlı makamsal modelden faydalanılmıştır. Daha sonra Kayseri bozlakları ile farklı yöre bozlaklarının ezgi hareketleri ile seyir özellikleri karşılaştırılmıştır. Belirlenmiş olan motiflerin içerisindeki ezgi hareketleri karşılaştırılmış ve aynı ezgi hareketleri içerisinde benzer seyir gösteren bozlakların analizi yapılmıştır. Araştırmanın son aşamasında elde edilen veriler raporlaştırılmış ve şu sonuçlara ulaşılmıştır; Kayseri'de bozlak kültürünün oluşmasında, Ahmet Gazi Ayhan, Zekeriya Bozdağ ve Adnan Türköz'ün TRT Ankara Radyosunda görev almaları ile Ankara'daki bozlak icra üslubunun bir nevi Kayseri'ye de aktarılmış olabileceği görüşü ön plana çıkmaktadır. Kayseri'ye ait 14 bozlağın seslendirme aralığı incelendiğinde; 10 tanesinin 1-1,5 oktav seslendirme aralığına sahip olduğu ve bunların Kırşehir-Kırıkkale yöresi, Çukurova yöresi ve Niğde-Nevşehir yöresi bozlakları ile seslendirme aralıklarının uyumlu olduğu diğer 4 Kayseri bozlağının 1 oktav seslendirme aralığına sahip olduğu bunlarında Çorum yöresi bozlaklarının seslendirme aralıklarıyla uyumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Yapılan karşılaştırmalı ezgi çekirdeği ve ezgi hareketleri analizlerine göre ise Kayseri bozlakları bozlak icrası ile ön plana çıkmış olan 4 farklı yörenin (Kırşehir-Kırıkkale yöresi, Çukurova yöresi, Çorum yöresi ve Niğde-Nevşehir yöresi) bozlakları ile makamsal yapılarda ve ezgisel hareketlerde yakın özellikler gösterdikleri görülmüştür.
Özet (Çeviri)
In this research, it is aimed to determine the melodic course characteristics of the bozlaks belonging to Kayseri by determining their melody core-based maqam structures, motif features and rhythmic structures and subjecting them to a musical analysis. In the first stage of the research, a literature review was conducted and sources containing information on the origin of the concept of bozlak, the characteristics of bozlaks, a long air genre in Turkish Folk Music, were accessed, and general information on conceptual-based issues such as culture, tradition and identity were included in order to provide depth to the research. In line with the information obtained, the conceptual framework of the research was created. In the next stage of the research, conversation-style interviews were conducted with prominent musicians of the city, music educators who are experts in their field, and people who can be a source on the subject on bozlak culture in Kayseri. In the interviews, the snowball sampling method was utilized and resource persons with high knowledge about the subject were reached. In this context, conversational interviews were conducted with 19 people. The data collected in the interviews were analyzed and analyzed using descriptive analysis method, one of the qualitative research methods. In the third stage of the reseacrh data on the technical and theoretical characteristics of Kayseri bozlaks were presented. In this regard, 14 bozlaks, which were determined to belong to Kayseri, were reached through the literatüre review. In order to reach the bozlaks, first of all, TRT music deparment broadcasts, recordings performed by the master names of Kayseri region Ahmet Gazi Ayhan, Adnan Türköz and Zekeriya Bozdağ are foundthrough recorded sources, various internet sources and personal archives. It has been determined that there are combined records of 8 pieces from these bozlaks and that there is no compilation record fort he other 6 bozlaks. Later, the bozlaks were notated separately as the opening section and the lyric section. The melody cores, melody motifs and rhythmic patterns of the notated bozlaks were determined. In this regard, the melody-based maqam model preserved by Ertuğrul Bayraktarkatal, Okan Murat Öztürk and Cenk Güray was used. In the next stage of the research, there are comparisons that made on the melody cores and melody movements of Kayseri bozlaks and four different regional bozlaks. In this regard, the melody core and melody motifs of the bozlaks that selected from different regional bozlaks were determined and then compared with the melody core and melody motif analyzes previously conducted in Kayseri bozlaks. In these comparisons, as in the previous stage, it was benefited from the melody core based musical model developed by Ertuğrul Bayraktar Katal, Okan Murat Öztürk and Cenk Güray. Then, the melodic movements and observed characteristics of Kayseri bozlaks and different regional bozlaks were compared. The melodic movements that formed within the determined motifs of the bozlaks were compared and the bozlaks that show similar stages within the same melodic movements were analyzed. The data obtained in the last stage of the research were reported and that following results were reached; In the formation of bozlak culture in Kayseri, Ahmet Gazi Ayhan, Zekeriya Bozdağ and Adanan Türköz taking part in TRT Ankara Radio, with the opnion that the bozlak performance style in Ankara may have been transferred to Kayseri, comes tothe fore. When the vocalization range of 14 bozlaks from Kayseri were examined, 10 of them had a vocalization range of 1-1,5 octave, and their vocalization ranges were compatible with the bozlaks of Kırşehir-Kırıkkale region, Çukurova region and Niğde-Nevşehir region, and the other 4 Kayseri bozlaks had a vocalization renge of 1 octave, and among these and it was cocluded that the bozlaks of Çorum region are compatible withthe vocalization renges. According to the comparative melody core and melody movement analysis, it has been seen that Kayseri bozlaks have similar characteristics in mode structures and melodic movements with the bozlaks of 4 different regions (Kırşehir-Kırıkkale region, Çukurova region, Çorum region and Niğde-Nevşehir region), which have come to the fore with bozlak performances.
Benzer Tezler
- Şerif Muhittin Targan'ın ud tekniğine katkısı: 6 ud taksiminin analizi
Şerif Muhittin Targan's contribution to ud technique with analyses of taksim-s
BİLEN IŞIKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Müziği Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. AYŞEGÜL KOSTAK TOKSOY
- Erzurum yöresi ağıtlarının makamsal açıdan incelenmesi
Maqam analysi̇s of the laments relati̇ng to Erzurum regi̇strated
KONCA ATAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Atatürk ÜniversitesiMüzik Bilimleri Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. MEHMET CAN PELİKOĞLU
- Harput yöresindeki uzun hava formundaki eserlerin makam, form ve ses icrası özellikleri bakımından incelenmesi
Analyzing the characteristics of maqam, form and vocal performance in long air songs in the Harput region
SALİH GÜNDOĞDU
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2024
MüzikANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİÇalgı Eğitimi Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. SİNAN AYYILDIZ
- Ulvi Cemal Erkin'in 'Duyuşlar' ve 'Beş Damla' eserlerine genel bir bakış ve çalış teknikleri açısından incelenmesi
A general study of Ulvi Cemal Erkin's 'Duyuşlar' and 'Beş Damla' and it's technical examination
GİZEM BATUR
- Anadolu müzik hafızasını Orta Anadolu abdalları üzerinden anlamak: Muharrem Ertaş icralarının çok katmanlı makamsal analizi
Understanding the musical memory of Anatolia through central anatolian abdals: Multilayered maqam analysis of Muharrem Ertaş performances
UTKAN MESCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiGeleneksel Türk Müzikleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENK GÜRAY