Arapça mükâlemeye yönelik iki çalışma: Süleyman Sırrı'nın Teshîlü'l-Lehçe ve Zeki Mugâmiz'in Miftâh-ı Mükâleme adlı eserleri
Two studies on Arabic speaking: Süleyman Sırrı's Teshîlü'l-Lehçe and Zeki Mugamiz's Miftâh-i Mükâleme
- Tez No: 866248
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET FARUK ÇİFÇİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 98
Özet
Bu çalışma Osmanlı Devleti'nin son yıllarında yaşamış olan Ermenekli Süleyman Sırrı'nın ve Zeki Mugâmiz el-Halebî'nin Arapça mükâleme hakkında kaleme aldıkları eserlerle ilgilidir. Her iki eserin hedefi geçmişte de günümüzde de Arapça öğretiminde değişmeyen bir problem olan Arapça mükâlemedir. Birisi öğretmenliği, devlet adamlığıyla ön plana çıkan Türk asıllı bir âlim diğeriyse gazeteciliğiyle tanınan Arap asıllı bir Osmanlı tebaası olan bu iki zâtın Arapça mükâleme problemini çözmeye çalışırken nasıl bir yöntem takip ettiklerinin incelenmesi kanaatimizce önemlidir. Ayrıca bu iki zâtın mesleklerinin ve pozisyonlarının eserlerindeki yönteme nasıl etki ettiği de merak konusu olmuştur. Dolayısıyla böyle bir çalışmanın kaleme alınmasının temel nedeni iki farklı Osmanlı aydınının mükâleme sorununun halline dair sundukları çözümleri ve yöntemleri tespit etmek ve ardından bunları mukayese etmektir. Çalışma nitel analiz ve mukayese yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Üç bölüm halinde planlanan çalışmanın ilk bölümünde genel bir bakışla Osmanlı'da eğitim kurumlarına dair bilgilere yer verilmiş ve bu kurumlarda Arapça'ya dair okutulan eserler tespit edilmiştir. İkinci bölüm ise mukayeseye konu edilen iki müellifin hayat hikâyelerine ve eserlerine ayrılmıştır. Son bölümde ise iki eser her açıdan incelenip karşılaştırılmıştır. Bu usul ve içerikle yapılan çalışma neticesinde Süleyman Sırrı'nın Arapça öğrenememe ve konuşamama probleminin çözümünü basitleştirilmiş sarf ve nahiv konularının arasına yerleştirilecek olan günlük ibarelerin hoca eşliğinde Türkçe'den Arapça'ya ve Arapça'dan Türkçe'ye tercümesinde bulduğu sonucuna varılmıştır. Zeki Mugâmiz'in usulünün ise gramer kurallarını mükâleme içinde eriterek vermeye çalıştığı bir yöntem olduğu görülmüştür. Ek olarak bir Arap olan Mugâmiz'in bu çalışmasıyla Arap dili ve kültürünü aktarma, aynı zamanda tebaanın genel kültürünü geliştirme gibi ikincil maksatlarının olduğuna dair bulgulara ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study concerns the works written by Ermenekli Süleyman Sırrı and Zekî Mugamiz el-Halebî, both of whom lived in the final years of the Ottoman Empire, regarding the Arabic conversation (mukāleme). The aim of both works is the enduring problem of Arabic conversation in the past as well as in contemporary Arabic teaching. One is an Ottoman-born scholar who distinguished himself in teaching and statesmanship, while the other is an Ottoman of Arab descent known for his journalism. We believe it's important to examine the methods these two individuals followed in attempting to solve the Arabic conversation problem. Additionally, it has been a subject of curiosity how the professions and positions of these two individuals influenced the methods in their works. Therefore, the fundamental reason for writing such a study is to identify the solutions and methods presented by these two different Ottoman intellectuals for the resolution of the conversation problem and subsequently to compare them. The study was conducted through qualitative analysis and comparative methods. The first section of the study, designed in three parts, provides general information about educational institutions in the Ottoman Empire and identifies the Works taught in Arabic-related subjects. The second section is devoted to the life stories and works of the two authors being compared. Finally, in the last section, the two works are examined and compared from every aspect. As a result of this method and content-based study, it was concluded that Süleyman Sırrı found a solution to the problem of not being able to learn or speak Arabic by placing simplified daily phrases between grammar and rhetoric, translating them from Turkish to Arabic and vice versa under the guidance of a teacher. It was observed that Zeki Mugamiz's method involves attempting to dissolve grammatical rules within the context of conversation. Additionally, findings indicate that Mugamiz, being an Arab, aimed not only to convey the Arabic language and culture through his work but also had secondary objectives such as enhancing the general culture of the subjects."
Benzer Tezler
- Osmanlı döneminde pratik Arapça konulu çalışmalar ve Îsâ Ruhî Şirvanî'nin Mükâlemetü'l-'Arabî ve't-Türkî adlı eseri
Studies on practical Arabic in the Ottoman period and Îsâ Ruhî Şirvânî's work Mukâlame al-Arabî ve al-Türkî
SÜMEYRA BOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimTrabzon ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT SULA
- Debbağzâde Mehmed Efendi'nin 'et-Tertîbu'l-Cemîl fî Şerhi't-Terkîbi'l-Celîl' adlı eseri (Metin inceleme)
Dabbagh-zāda Mahmad Afandi's work 'at-Tartīb al-Jamīl fī Sharh at-Tarkīb al-Jalīl' (Text review)
HAMZA CİVELEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MÜCAHİT ELHUT
- Burhânü'ş-Şerî'a'nın Vikâyetü'r-rivâye fî Mesâili'l-Hidâye adlı eserinin tahkik ve tahlili
Verification and analysis of the work named Vikâyetü'r-rivâye fî Mesâili'l-Hidâye by Burhânü'ş-Şerî'a
ÖMER FARUK ATAN
- İbnu'r-Rumi as a satirical post
Hicviye şairi olarak İbnu'r-Rumi
ŞİRİN ABDULLAH CASİM
Yüksek Lisans
Arapça
1999
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. FARUK TOPRAK
- As a reformist poetry Bash'shar b. Burd
Yenilikçi bir şair olarak Beşşar b. Burd
SÜRÜT KENAN
Yüksek Lisans
Arapça
1999
Doğu Dilleri ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiArap Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAHMİ ER