Çanakkale muharebelerinde 57. Alay
The 57th Regiment in the Gallipoli campaign
- Tez No: 867219
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ FUAT ÖRENÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 481
Özet
Birinci Dünya Savaşı'nda Çanakkale muharebeleri, yakın dönem Türk tarihinin en önemli olayları arasında yer almaktadır. Savaşın tarafları, her yıl artan bir ilgi ile burada yitirdikleri insanları ve hikâyelerini anmaktadır. Ancak Çanakkale'ye yönelik artan bu ilgiyle birlikte ne yazık ki tarihi gerçeklerle örtüşmeyen birçok yanlış anlatım ve asılsız iddianın da çeşitli platformlarda hızla yayıldığı görülmektedir. Söz konusu yanlışlar ve iddialar arasında en çok öne çıkanlardan biri çalışmamızın odak noktası olan 57. Alay'ın Çanakkale'deki varlığıdır. Şu hususu peşinen belirtmek gerekir ki doğruyu yansıtmayan bu iddia ve söylemler, 57. Alay sancağı altında destansı bir mücadele veren subay ve askerlerin kahramanca mücadelelerini gölgelemektedir. Hiç kuşkusuz Çanakkale muharebeleri denince akla ilk gelen birliklerin başında 57. Alay gelmektedir. Hatta 57. Alay ismi adeta Çanakkale muharebeleri ile özdeşleşmiştir denilebilir. 57. Alayın Çanakkale muharebelerine katılan alaylar içerisinde bu kadar ön plana çıkmasında Mustafa Kemal Bey'in (Atatürk) etkisi büyüktür. Nitekim Mustafa Kemal Bey, muharebeler sırasında 19. Tümen Komutanlığından Anafartalar Grup Komutanlığına kadar çok kritik anlarda sorumluluklar üstlenmiş ve burada elde ettiği başarılarla devletin ve halkın nazarında tanınır hale gelmiştir. Şurasını ifade etmek gerekir ki Mustafa Kemal Bey'in 18 Mart Boğaz Muharebesi ve büyük zaferi akabinde 25 Nisan 1915 tarihinde başlayan kara muharebeleri sırasında 57. Alay ile gerçekleştirdiği kritik müdahaleler savaşın seyrini değiştirmiştir. Nitekim konuya dair kaleme alınan bütün belgeler ile yerli ve yabancı literatür bunu açıklıkla göstermektedir. Savaş sonrasında 57. Alayın şöhret kazanmaya başlamasında, Türk tarihinin kırılma noktası olan Kurtuluş Savaşı'na ve Cumhuriyetin kuruluşuna öncülük eden Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün emrinde olarak bu büyük mücadeleyi vermesinin önemli etkisi bulunmaktadır. Mustafa Kemal Atatürk'ün Çanakkale muharebelerine dair kaleme aldığı rapor ve eserlerinde 57. Alaydan övgüyle bahsetmesi ise bu şöhreti perçinlemiştir. Dolayısıyla Çanakkale denince 57. Alay akla geldiği gibi, 57. Alay denince de Mustafa Kemal Atatürk ve Alayın büyük mücadelesi akla gelmektedir. Şu hususun tekrar altını çizmemiz gerekir ki 57. Alayın kazandığı şöhret, zamanla Alayın tarihine zarar vermeye başlayan yaklaşımlara kapı aralamıştır. Günümüze kadar geçen süreçte 57. Alay hakkında üretilen ve tarihi gerçeklerle örtüşmeyen söylemler, adeta alayı gölgede bırakacak hale gelmiştir. Bu yanlış iddialar arasında bilhassa 57. Alayın bir gecede son neferine kadar şehit olduğu söylemi öne çıkmaktadır. Hatta birkaç eser istisna olmak üzere, 57. Alayın Çanakkale muharebeleri içerisindeki tarihinin neredeyse 25 Nisan 1915 günü ile sınırlandırıldığı dikkati çekmektedir. Hâlbuki Alay, müttefik askerlerinin Gelibolu'yu tahliyelerine kadar en ön saflarda kahramanca mücadele etmiştir. Bu gibi fahiş yanlışlar yanı sıra 57. Alayla ilgili çalışmalarda birçok maddi hatanın da yapıldığı anlaşılmıştır. Bu yanlış bilgilerin 57. Alayın Çanakkale muharebelerinde en fazla tanınan alay olma özelliğiyle tezat oluşturduğu ise açıktır. Son yıllarda Çanakkale muharebelerine olan ilgiye paralel olarak bilimsel çalışmalarda da ciddi bir artış yaşanmaktadır. Bu çalışmalar incelendiğinde birkaç alay istisna olmak üzere alay/tümen düzeyinde eserlerin azlığı dikkati çekmektedir. Genellikle sınırlı içeriğe sahip muharebe tarihleri üzerinden yürütülen bu çalışmalar, haliyle Çanakkale muharebelerini kısmi olaylar üzerinden incelemektedir. Elbette kıymetli olan bu çalışmaların yanı sıra her birliğin kendine ait bir tarihinin bulunduğu da bir gerçektir. Bunun en güzel örnekleri Genelkurmay Başkanlığı Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Daire Başkanlığı tarafından hazırlanan tarihçelerdir. Ancak söz konusu tarihçeler incelendiğinde oldukça genel anlatımlar çerçevesinde oluşturulduğu görülmektedir. Hâlbuki her bir askeri birliğin kuruluşlarından Çanakkale'ye sevk edilişleri, burada katıldıkları muharebeler ve cepheden ayrılışlarına kadar geçen dönem, Çanakkale muharebelerinin farklı yönlerini ortaya koymak, bütüncül bir bakış sağlayabilmek bakımından büyük önem taşımaktadır. Zira bu süre zarfında tarihçelere yansımayan ya da çok kısa olarak bahsedilen olayların detayında, muharebenin ve o birliğin tarihini aydınlatacak çok önemli gelişmeler bulunmaktadır. Bu haliyle ortalama 15-20 sayfadan ibaret olan bu askeri tarihçeler, her ne kadar kıymetli olsalar da birliklerin Çanakkale muharebelerindeki rolünü tam manasıyla aydınlatabilecek içerikten uzaktır. Dolayısıyla Çanakkale muharebeleri gibi bilhassa arşiv belgeleri konusunda oldukça zengin olan konunun farklı yönleriyle ortaya konulacağı yeni araştırmaların yapılması yararlı olacaktır. Bu bağlamda hazırladığımız Doktora tezimizde Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün övgüyle bahsettiği 57. Alayın Çanakkale'deki muharebe tarihini konu edinmeye gayret ettik. Bu kapsamda başta yakın zamanda Devlet Arşivleri Başkanlığı'na devredilen Birinci Dünya Harbi kataloğu olmak üzere farklı dillerdeki birçok birincil kaynak üzerinde araştırmalar yaptık. Ayrıca ilgili literatür yanı sıra anı, hatırat, tez ve makale gibi birçok kaynaktan istifade ettik. Bu sayede olayları karşılıklı değerlendirme imkânı bulduk. Mesela Atatürk'ün“en buhranlı gün”olarak nitelendirdiği 26 Nisan 1915 gününde 57. Alay Komutanı Hüseyin Avni Bey'in, ANZAK askerlerinin kendilerini Düztepe'ye kadar takip ettiklerinden bahsetmesine karşın İngilizce yazılı temel kaynaklarda böylesi bir ilerlemenin gerçekleşmediğini gördük. Keza muharebelerin keşmekeşi içerisinde bazı muharebe alanı krokilerinin kısmen yanlış çizildiği ve yer isimlerinde de bir karmaşanın oluştuğunu tespit ettik. Tezimizde en önemlisi 57. Alay askerlerinin bir gecede tamamen şehit olmadığını ve alay sancağının Çanakkale muharebelerinde esir alınmadığını bilimsel veriler ışığında doğrulamış olduk. Ayrıca 57. Alayın ilk kuruluş yeri ve tarihine dair literatürdeki tamamen yanlış bilgileri de tashih ettik. Çalışmamız içerisinde bu ve benzeri birçok tespit ve yeni değerlendirmeye yer verdik. Sonuç olarak bu Doktora tezimizde“Şehitler Alayı”olarak anılan 57. Alayın Çanakkale muharebelerindeki rolü ve zafere olan katkısı ortaya çıkarılarak, Çanakkale muharebeleri literatürüne katkı sağlamaya gayret ettik. Dolayısıyla bu bilimsel çalışmamız ile 57. Alay mensubu kahraman subay ve askerlerinin hurafelerden arındırılmış tarihi hakikatler ışığında gerçek mücadeleleri ve kahramanlıkları ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The Gallipoli Campaign during the First World War represents one of the most significant events in modern Turkish history. Every year, the parties to the war show increasing interest in commemorating the people they lost and their stories here. However, with this growing interest in Çanakkale, unfortunately, misinformation and unfounded claims, completely diverging from the historical truth, are spreading like wildfire on various platforms. One of the most prominent among these unfounded claims is regarding the existence of the 57th Regiment in Çanakkale, which is the focus of this study. It should be noted that these unfounded claims, which do not reflect the truth, overshadow the heroic struggle of the officers and soldiers who gave an epic battle under the banner of the 57th Regiment. Undoubtedly, the 57th Regiment stands out as the foremost unit associated with the Gallipoli Campaign. In fact, it can be asserted that the 57th Regiment is nearly synonymous with the Gallipoli Campaign. Mustafa Kemal (Atatürk) had a significant influence on the rise of the 57th Regiment among the units involved in the Gallipoli Campaign. Indeed, Mustafa Kemal assumed responsibilities in critical moments during the campaign, from commanding the 19th Division to leading the Anafartalar Group, and his achievements here made him widely recognized by both the state and the people. It is important to emphasize that the critical interventions by Mustafa Kemal with the 57th Regiment during the land battles, which commenced on April 25, 1915, following the significant victory in the Galipolli Campaign on March 18, altered the trajectory of the war. This fact is clearly demonstrated by all the documents written on the subject, as well as by both Turkish and foreign literature. The growing fame of the 57th Regiment after the war can be attributed significantly to the pivotal role played by Mustafa Kemal Atatürk in leading this great battle, who is the one that led the War of Independence, a breaking point in Turkish history, and ultimately paved the way for the establishment of the Republic. Atatürk's praise for the 57th Regiment in his reports and works on the Gallipoli Campaign further solidified their fame. Therefore, the mention of Çanakkale evokes the 57th Regiment, and conversely, the mention of the 57th Regiment brings to mind Mustafa Kemal Atatürk and their significant struggle. It is imperative to reiterate that the fame garnered by the 57th Regiment has led to beliefs over time that began to tarnish the regiment's history. Over the years, the discourse surrounding the 57th Regiment has included statements that do not align with historical facts, casting a shadow over the regiment. One particularly prominent misconception among these false claims is that the 57th Regiment was martyred to the last soldier in just one night. In fact, except for a few works, it is noticeable that the history of the 57th Regiment in the Gallipoli Campaign is almost limited only to April 25, 1915. However, the regiment fought heroically on the front lines until the enemy soldiers evacuated Gallipoli. In addition to such gross mistakes, numerous factual mistakes are present in the studies regarding the 57th Regiment. It is evident that these inaccuracies stand in stark contrast to the distinction of the 57th Regiment as the most recognized regiment in the Gallipoli Campaign. In recent years, there has been a significant increase in scientific research in parallel with the growing interest in the Gallipoli Campaign. Upon examining these studies, one may notice that there is a scarcity of studies focusing on a specific regiment or a division, with a few exceptions. The existing studies, which usually offer limited content that covers the dates of the relevant battles, inevitably examine the Gallipoli Campaign based on partial events. Certainly, while these studies are valuable, it is also true that each division has its own distinct history. The best examples of this are the histories prepared by the Directorate of Military History and Strategic Studies of the Turkish General Staff (ATASE). However, upon closer examination of these histories, it becomes apparent that they are based on very general narratives. Nevertheless, the period spanning from the establishment of each division to their deployment to Çanakkale, their participation in the battles there, and their departure from the frontlines, is crucial for revealing the different aspects of the the Gallipoli Campaign and providing a comprehensive perspective. Since there are significant developments within the details of events that are either not reflected in the histories or mentioned very briefly, which shed light on the history of the battle and that particular unit. As such, these military histories, typically consisting of around 15-20 pages, although they are valuable, fall short of providing comprehensive insight into the roles of units in the Gallipoli Campaign. Therefore, it would be beneficial to conduct new research that reveal various aspects of the events like the Gallipoli Campaign, particularly since there is rich documentation of this event. These being said, this PhD dissertation focuses on the combat history of the 57th Regiment in Çanakkale, which was praised by the founder of the Republic of Turkey, Gazi Mustafa Kemal Atatürk. To do so, we, as the researchers, conducted research on many primary sources in different languages, especially the catalogue of the First World War, which was recently transferred to the General Directorate of State Archives. Additionally, we drew upon various other sources such as memoirs, recollections, theses, and articles, as well as the relevant literature. This allowed us to evaluate and cross-examine the events from different perspectives. For instance, on April 26, 1915, which Atatürk described as“the most turbulent day,”there are discrepancies between the accounts of 57th Regiment Commander Hüseyin Avni Bey, who mentioned that ANZAC soldiers pursued them as far as Düztepe, and the information presented in English-written primary sources, which did not indicate such advancement. Also, we found that some battlefield sketches were partially incorrect and that there was confusion in the names of locations amidst the chaos of the battles. In the light of scientific data, this PhD dissertation confirmed that the soldiers of the 57th Regiment were not completely martyred overnight and that the regiment's flag was not captured in the Gallipoli Campaign. Further, we corrected entirely erroneous information in the literature regarding the place and date of the first establishment of the 57th Regiment. This study offers many similar findings and new information. In conclusion, through this PhD dissertation, we aimed to contribute to the literature on the Gallipoli Campaign by revealing the role and significance of the 57th Regiment, known as the“Regiment of Martyrs”to the victory. That said, this scientific research attempts to uncover the real struggles and heroism of the brave officers and soldiers of the 57th Regiment, devoid of misconceptions and superstitions, in light of historical truths.
Benzer Tezler
- Piyade Albay Mehmet Şefik Aker (1877-1964)
Başlık çevirisi yok
SÜLEYMAN GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TarihYeditepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN BEYOĞLU
- Çanakkale muharebelerinde haberleşme faaliyetleri
Communication activities in Çanakkale battle
ERDOĞAN CANPOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET ESENKAYA
- Çanakkale muharebelerinde Osmanlı ve Alman komutanlarının askerî planları ve alınan sonuçlar
Military operation plans of Ottoman and German in battles of gallipoli and results
NAİM BABÜROĞLU
- Çanakkale Cephesi'nde ikmal faaliyetleri (1914-1916)
Military supply activities in the Çanakkale Wars (1914-1916)
BARIŞ BORLAT
- Çanakkale muharebelerinde 4'üncü ağır topçu alayı
The role of the 4th heavy artillery regiment in the Çanakkale battles
SERPİL SAVAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiDisiplinlerarası Askeri Tarih Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BARIŞ BORLAT