Aile hekimliği polikliniğine başvuran 50-70 yaş bireylerde kolorektal kanser tarama programına yaklaşımın değerlendirilmesi
Evaluation of the approach to colorectal cancer screening program in individuals aged 50-70 applying to family medicine outpatient clinics
- Tez No: 867346
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ BURCU KORKUT, DOÇ. DR. HABİBE İNCİ
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Aile Hekimliği, Family Medicine
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sağlık Bakanlığı
- Enstitü: Karabük Eğitim ve Araştırma Hastanesi
- Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Aile Hekimliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Giriş ve Amaç: Kolorektal kanserler (KRK) dünyada ve ülkemizde en sık görülen ve en çok mortaliteye neden olan ilk beş kanser arasında yer almaktadır. Etkili bir tarama programı ile KRK'ya bağlı morbidite ve mortaliteyi azaltmak mümkündür. Çalışmamızda 50-70 yaş arasındaki bireylerde tarama testlerine yönelik farkındalık, tutum ve sağlık inançlarını değerlendirmek amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Kesitsel ve tanımlayıcı tipte olan çalışmamız 15.12.2023- 15.03.2024 tarihleri arasında Karabük Eğitim Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği polikliniği ve Karabük il merkezinde bulunan aile sağlığı merkezlerine başvuran 50-70 yaş arasındaki bireyler ile yapılmıştır. Bilişsel problemi olmayan 298 kişinin katılımıyla, yazılı onam alınarak yüz yüze anket formu doldurulmuştur. Çalışma içeriğinde yer alan ölçeğin kullanılabilme şartlarına uygun puanlama yapmayan 155 kişi çalışma dışında bırakılmış 143 kişinin verileri ile çalışma tamamlanmıştır. Yabancı uyruklu bireyler, Türkçe bilmeyenler, çalışma için gönüllü olmayanlar, ankette yanıtlanmamış sorusu olanlar çalışmaya dahil edilmemiştir. İki bölümden oluşan anket formunun ilk bölümünü yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim düzeyi gibi sosyodemografik sorular ile KRK taramalarına yönelik bilgi soruları, ikinci bölümünü ise orijinali Rawl tarafından 2001 yılında geliştirilen, Türkçe geçerlik güvenirlik çalışması 2016 yılında Temuçin ve Nahcivan tarafından yapılan Kolorektal Kanser Tarama Davranışları Yarar ve Engel Algısı ölçeği oluşturmaktadır. Ölçeğin çalışmamızdaki Cronbach Alfa (α) katsayıları dışkıda gizli kan testi (DGKT) yarar alt boyutu için 0.802, DGKT engel alt boyutu için 0.895, kolonoskopi yarar alt boyutu için 0.892, kolonoskopi engel alt boyutu için 0.931 olarak bulunmuştur. Çalışmamızda katılımcıların sosyodemografik özellikleri ile tarama duyumları, taramaya katılma durumları ve Kolorektal Kanser Tarama Davranışları Yarar ve Engel Algısı ölçeği arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmada elde edilen bulguların istatistiksel analizleri yapılmış ve istatistiksel anlamlılık düzeyi p0.05). Tarama testi yaptıranlarda yaş ortalaması yaptırmayan katılımcılardan istatistiksel olarak anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur (p=0.033). Evli bireylerin tarama yaptırma oranları daha yüksektir ve istatistiksel olarak anlamlıdır (p=0.029). Çalışmamızda Kolorektal Kanser Tarama Davranışları Yarar ve Engel Algısı Ölçeğinde bulunan DGKT yarar algısı, DGKT engel algısı, kolonoskopi yarar algısı, kolonoskopi engel algısı alt boyutları ortalama puanları sırasıyla 10,41±1,51, 17,92±6,20, 13,69±2,29, 30,53±9,77 şeklindedir. Geliri giderinden yüksek katılımcıların, geliri giderinden düşük katılımcılara kıyasla DGKT engel algısı, şehir merkezinde yaşayanların ilçede yaşayanlara kıyasla kolonoskopi engel algısı istatistiksel açıdan anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (sırasıyla p=0.027, p=0.001). Tarama duyumu olan katılımcıların olmayan katılımcılara göre hem DGKT hem kolonoskopi yarar algılarının istatistiksel olarak anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu belirlenmiştir (sırasıyla p=0.004, p=0.014). Sonuç: Kişilerin taramalara yönelik yarar ve engel algıları tarama davranışlarına katılım durumunu etkilemektedir. Birinci basamakta çalışan aile hekimleri ve sağlık çalışanları tarafından taramalara yönelik eğitici seminerler verilip, yaşam tarzı davranışlarına yönelik danışmanlık yapılması hem bireylerin sağlık inançlarını olumlu yönde etkilemek hem de taramalara katılım oranlarını arttırmak açısından büyük önem taşımaktadır.
Özet (Çeviri)
Introduction and objective: Colorectal cancers (CRC) are among the top five most common cancers and cause the highest mortality in the world and in our country. It is possible to reduce morbidity and mortality due to CRC with an effective screening program. Main purpose of the study is to evaluate awareness, attitudes and health beliefs towards screening tests in individuals between the ages of 50-70. Materials and Methods: Our cross-sectional and descriptive study was conducted between December 15, 2023 and March 15, 2024 with individuals aged 50-70 years who applied to Family Medicine outpatient clinic of Karabük Training and Research Hospital and family health centers in Karabük city center. With the participation of 298 people without cognitive problems, a face-to-face questionnaire form was completed with written consent. The study was completed with the data of 143 individuals and 155 individuals who did not score in accordance with the conditions for the use of the scale included in the study content were excluded from the study. Individuals of foreign nationality, those who do not speak Turkish, those who do not volunteer for the study, and those who had unanswered questions in the questionnaire were not included in the study. The first part of the questionnaire consists of sociodemographic questions such as age, gender, marital status, education level , as well as questions about knowledge regarding colorectal cancer screenings, and the second part consists of the Scales to Measure Colorectal Cancer Screening Benefits and Barriers scale originally developed by Rawl in 2001 and the Turkish validity and reliability study was conducted by Temuçin and Nahcivan in 2016. The Cronbach's alpha (α) coefficients of the scale in our study were 0.802 for the benefit subscale of fecal occult blood test (FOBT), 0.895 for the barrier subscale of FOBT, 0.892 for the benefit subscale of colonoscopy, and 0.931 for the barrier subscale of colonoscopy. In our study, the relationship between the sociodemographic characteristics of the participants and their knowledge of screening, their participation in screening, and the Perception of Benefits and Barriers of Colorectal Cancer Screening Behaviors scale was examined. The findings obtained in the study were statistically analyzed and the statistical significance level was accepted as p0.05). The average age of the participants who had a screening test was found to be statistically significantly higher than those who did not (p=0.033). The screening rates among married individuals are higher and statistically significant (p=0.029). In our study, the mean scores of the sub-dimensions of the Colorectal Cancer Screening Behaviors Benefit and Barrier Perception Scale, including FOBT benefit perception, FOBT barrier perception, colonoscopy benefit perception, and colonoscopy barrier perception were 10.41±1.51, 17.92±6.20, 13.69±2.29, and 30.53±9.77, respectively. Participants with income was higher than their expenses had a statistically significant higher perception of barrier to FOBT compared to with income was lower than their expenses, and those living in the city center had significantly higher colonoscopy barrier perception compared to those living in the distrcit (p=0.027, p=0.001, respectively). It was determined that participants with knowledge of screening had statistically significantly higher FOBT and colonoscopy benefit perceptions compared to participants without knowledge of screening (p=0.004, p=0.014, respectively). Conclusion: Individuals' perceptions of benefits and barriers to screening affect their participation in screening behaviors. Providing educational seminars on screenings and counseling on lifestyle behaviors by primary care physicians and healthcare professionals is of great importance in positively influencing individuals' health beliefs and increasing participation rates in screenings.
Benzer Tezler
- Adıyaman ili Gölbaşı ilçesinde yaşayan bireylerde kolorektal kanser taraması tutumlarının belirlenmesi ve gaitada gizli kan taraması
Determination of colorectal cancer screening attitudes and screening of fecal occult blood in individuals in living Gölbaşi district in Adiyaman province
GÜNDEM YAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
HemşirelikHasan Kalyoncu ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜLAY ORTABAĞ
- Yetişkin bireylerde kardiyovasküler hastalık riskinin değerlendirilmesi
Assessment of cardiovascular disease risk in adults
AHMET ERAY
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
Aile HekimliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURAN SET
- Aile hekimliği polikliniğinde erişkin bireylerde akılcı ilaç kullanım farkındalığı, bilgi düzeyi, tutum ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi
Evaluation of rational drug use awareness, level of knowledge, attitude and related factors in adult individuals in family medicine outpatient clinic
İLKER BEBEK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Aile Hekimliğiİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERNA ERDOĞMUŞ MERGEN
- Ankara Şehir Hastanesi Aile Hekimliği polikliniğine başvuran 18-70 yaş aralığındaki kişilerin kanser taramalarına yönelik tutumu
The attitude of people aged 18-70 who apply to the family medicine clinic at Ankara City Hospital towards cancer screeni̇ngs
NURDAN DURMUŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İRFAN ŞENCAN
- 65 yaş ve üstü bireylerde pnömokok (kpA13) aşılaması ve aşılama sonrası etkinliğinin değerlendirilmesi
Pneumococok (PCV13) vaccination and evaluation of effectiveness after vaccination for people 65 years and over
SEDA ÖZMEN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2020
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiTıp Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜZİN ZEREN ÖZTÜRK