Eski Türkçede kalıplaşmış dil birimleri (Edimbilimsel bir inceleme)
Formulaic language units in old Turkic (A pragmatic analysis)
- Tez No: 867349
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT ELMALI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 460
Özet
Bir dilin söz varlığının önemli bir kısmını oluşturan kalıplaşmış dil birimleri, özellikle söz varlığının zenginliğinin ve dilin ifade gücünün ortaya konulması açısından büyük bir öneme sahiptir. Dildeki çok anlamlılığın ve çeşitli yapılar türetme gücünün bir sonucu olarak ortaya çıkan bu kalıplaşmış birimler; morfoloji, semantik, sentaks ve sosyolengüistik başta olmak üzere dil biliminin pek çok alanını ilgilendirmektedir. Kalıplaşmış dil birimlerini ele alan çalışmaların önemli bir kısmını Türkiye Türkçesine ait çalışmalar oluştursa da son dönemlerde tarihî dilleri baz alan çalışmaların da yapıldığı görülmektedir. Bu çalışmada da Köktürk yazılı ve Eski Uygur yazılı Eski Türkçe metinlerde yer alan ikilemeler, kalıp ifadeler, birleşikler, deyimler ve atasözleri gibi kalıplaşmış dil birimlerinin tespit edilmesi amacıyla yüzden fazla metin taranmış olup tespit edilen bu dil birimleri örneklerle ele alınarak ilgili birimlerin Eski Türkçenin söz varlığına olan katkısı ortaya konulmuştur. Tespit edilen kalıplaşmış dil birimlerinin bir kısmı, edimbilimsel bir bakış açısıyla ele alınarak söz edimi kuramı çerçevesinde incelenmiştir. Böylece Eski Türkçedeki kalıplaşmış dil birimlerinin dil kullanımına olan katkısı da gösterilmiştir. Bu bağlamda söz edimi kuramını sistematik hâle getiren Searle'ün söz edimi türleri sınıflandırmasına göre ilgili kalıp birimlerin bağlam odaklı değerlendirilmesi yapılmış ve kalıp birimlerin yer aldıkları sözcelerin ardında yer alan edimsöz edimleri tespit edilmiştir. Böylelikle, ele alınan kalıplaşmış dil birimlerinin yer aldıkları sözceler kapsamında, Eski Türklerin iletişim esnasında en çok hangi tür söz edimlerini kullandıkları da gösterilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Formulaic language units, which constitute a significant part of the vocabulary of a language, hold great importance, especially in terms of revealing the richness of the vocabulary and the expressive power of the language. These units emerge as a result of the polysemy in the language and its power to reveal various structures; it concerns many areas of linguistics, especially morphology, semantics, syntax and sociolinguistics. Although a significant portion of the studies dealing with formulaic language units are studies on Turkish, it has been seen that studies based on historical languages have also been carried out recently. In this study, more than a hundred texts were analyzed in order to detect formulaic language units such as reduplications, formulaic expressions, compounds, idioms and proverbs in Köktürk written and Old Uyghur written Old Turkic texts, and these detected language units were discussed with examples and the relevant units were examined in the vocabulary of Old Turkic, its contribution has been revealed. Some of the formulaic language units identified were analyzed from a pragmatic point of view within the framework of the speech act theory. Thus, the contribution of the Old Turkic formulaic language units to language use (performance) is also shown. In this regard, a context-oriented evaluation of the relevant formulaic units was made according to Searle's classification of speech act types, which systematized speech act theory. The illocutionary acts behind the utterances in which the formulaic units are located have been identified. Thus, within the scope of the utterances containing the formulaic language units discussed, it has been tried to show which types of speech acts the Old Turks used most during communication.
Benzer Tezler
- Soziokulturelle dimension im Deutschen und Türkischen und Interkulturelle kommunikation
Başlık çevirisi yok
AYHAN SELÇUK
Doktora
Almanca
1995
Alman Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiBatı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AYTAÇ GÜRSEL
- Kıpçak grubu Türk lehçelerinde çekim eklerinin kalıplaşması
Stereotyping of inflection suffix in Kipchak group Turkish dialects
FECRİ YAVİ
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHAT ÜSTÜNER
- Norveç atasözlerinin Türk atasözleri ile mukayeseli tahlili
A comparative analysis of Norwegian and Turkish proverbs
MERVE AVLANMIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimKırklareli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL İBRAHİM İSKENDER
- Yazarı bilinmeyen mensur bir kıssa kitabı (İnceleme-metin-dizin-tıpkıbasım)
A book of story which unknown author (Analysis-text-index-facsimile)
ZANA JALIL BILAL BILAL
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET BÜYÜKAKKAŞ
- Yunus Emre Divanı'nda edatlar
The postpositions in the Divan of Yunus Emre
SENA YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEDİHA MANGIR