Phaidros'un parıltısı: Platon'da enargeia cinsi açıklık ilkesi ve güzel suretin açıklığı
Phaedrus shimmering: Plato's principle of clarity (Enargeia) and beauty's clear image
- Tez No: 867754
- Danışmanlar: PROF. DR. CENGİZ ÇAKMAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 401
Özet
Bu çalışma Platon'un Phaidros diyaloğundaki açıklık ilkesi uygulamalarını ilkenin başka diyaloglardaki kullanımıyla karşılaştırmalı olarak tahlil eder. Platon felsefesi üzerine yapılan araştırmalarda açıklık ilkesini, bilişsel kuvvetlerimizin konusu olan varlıkların yalınlık (yani Zıtların Birlikteliği) ve güvenilirlik (ya da yanıltmazlık) derecesi anlamında ele alma eğilimi mevcuttur. Platon ilkenin sabitlik, isabetlilik, kesinlik, tamlık, anlaşma, tek anlamlılık gibi başka epistemik erdemlerle bağlantılı ve gerçeklik ima eden bu anlamını daha çok saphêneia terimiyle ve ışık mecazı vasıtasıyla ifade eder. Ne var ki gerçeklik ima eden ve nesnel bir nitelik taşıyan bu tip açıklık, Phaidros diyaloğunun 250c8-e1 aralığında ifade edilen, güzellik yargımızın ve ona konu olan güzel suretin açık (enargeia) ve parıltılı olduğu savını açıklamaya uygun değildir. Bu durumda genel bir tutarsızlık yoktur; Phaidros bütünü itibariyle Platon diyaloglarında karakteristik olarak bulduğumuz nesnel açıklık ilkesine uyar ve sık başvurur. Ama çalışmamızın sonucuna göre, diyalogdaki Açık Güzel savı açıklığı gerçeklik ima eden, nesnel anlamıyla değil, yargıda bulunan kişinin alışkanlıklarını, karakterini ve değerlerini yansıtan öznel nitelikteki bir anlamda kullanır. Açık güzel suret, güzel olduğu kadar çirkin (ve dolayısıyla yalın değil katışıklı) olmasına olmasına rağmen insanlar arasında en çok sevilen, tatmin ve ikna edici olma niteliği taşır. Dolayısıyla güvenilirlik açısından bakıldığında, başka değer suretlerine kıyasla doğruya, yanlışa sürüklediğinden daha fazla sürüklemez. Hatta külliyata bakıldığında başka değer suretlerine kıyasla, yanlış yapmaya daha yönlendirici olduğunu düşünmek mümkündür. Açık güzel savını açıklayabilmek için anımsama (anamnêsis) öğretisinin yanı sıra Empedokles ve doğa araştırmacılarından gelen akışlar (aporroai) öğretisine ve Benzer Benzeri Bilir/Sever ilkesine mutlaka başvurmak gerekir.
Özet (Çeviri)
This study surveys the applications of Plato's principle of clarity in the Phaedrus and compares them to his use of the principle in other dialogues. In Platonic scholarship the principle is widely equated with the degree of purity (Compresence of Opposites) and reliability (or infallibility) of the object of our cognitive faculties. This sense of clarity is associated with various epistemic excellence properties such as accuracy, precision, certainty, completeness, agreement and it is used by Plato in such a way as to imply truth. He usually expresses it by the term saphêneia and by means of a metaphor of light. However, such an objective notion of clarity that reliably implies the truth and value of its object is not compatible with the Phaedrus' claim at 250c8-e1 that the judgment of beauty is clear (enargeia), as well as its object, which is an image of beauty. And yet no general inconsistency arises, the Phaedrus itself is in compliance with the objective notion of clarity that is characteristic of Plato and uses it frequently. According to the result of our study, when Plato claims that the image and judgment of beauty is clear, he effectively uses the principle of clarity in a subjective sense, that is in a way as to reflect the habit, character and value of the subject. Even though the clear image of beauty suffers from compresence of opposites (and is not pure but mixed), it is also the most loved, satisfying and convincing. Hence in comparison to the images of other values, with respect to (both epistemological and axiological) reliability it does not fare better, i.e. it does not lead one to virtue more than it leads to vice. In order to give an adequate account of beauty's clarity, it is not enough to have recourse to the doctrine of recollection (anamnêsis), but one must also take into consideration the doctrine of effluences (aporroai) and the principle of like knows-likes like, which are characteristic of Empedocles and other Greek physiologoi.
Benzer Tezler
- The practice of soul-leading by means of rhetoric and myth in plato's Phaedrus
Platon'un Phaidros'unda retorik ve mit yoluyla ruha rehberlik pratiği
ALİ NEJAT KANIYAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
FelsefeOrta Doğu Teknik ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SAMET BAĞÇE
- Plato's Socrates: Dialectical method as techné
Platon?un Sokrates?i: Techné olarak diyalektik metod
ŞİRİN YILMAZ
- Edebiyat ve hafıza - Türk roman ve öyküsünde hafıza ve hafızanın işlevleri
Literature and memory- memory and functions of memory in Turkish novel and story
SERCAN CEYLAN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıBalıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET NARLI
- Eros ve Thanatos kavramlarının felsefe ve psikoloji açısından değerlendirilmesi
Evaluation of the conceptions of Eros and Thanatos from the perspective of philosophy and psychology
LEYLA GAMZE ŞENTÜRK