Çağdaş Türk tiyatrosunda karnavalesk eleştiri
Carnivalesque criticism in contemporary Turkish theater
- Tez No: 867929
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE PINAR ARAS
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Çağdaş Türk Tiyatrosu, Karnavalesk Eleştiri, Grotesk Beden, Diyaloji, Heteroglossia, Contemporary Turkish Theater, Carnivalesque Criticism, Grotesque Body, Dialogy, Heteroglossia
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 173
Özet
Amaç: Bu tezde, Türk Tiyatrosu'nun önde gelen yazarlarından Cahit Atay'ın“Dalgacı Mahmut Kendine Dön”, Aziz Nesin'in“Toros Canavarı”, Turgut Özakman'ın“Sarıpınar 1914”, Cevat Fehmi Başkut'un“Buzlar Çözülmeden”, Sermet Çağan'ın“Ayak Bacak Fabrikası”ve Ferhan Şensoy'un“Şahları da Vururlar”adlı oyunları, Mihail Bakhtin'in“Karnaval”teorisinden türetilmiş bir perspektifle karnavalesk eleştiri bağlamında değerlendirilmektedir. Tezin odak noktası, incelenen oyunların içerisindeki karnavalesk unsurların, oyun metinlerdeki hiyerarşik değerleri tersyüz etme, mizah, hiciv ve alay gibi kavramlarla nasıl ilişkilendirildiğini ortaya koymaktadır. Yöntem: Çalışmanın ilk bölümü, karnaval ve bu kavramın bileşenlerinin kavramsal çerçevesini incelemekte, tezin temelini oluşturan teorik zemini sağlamaktadır. İkinci bölümde ise Cahit Atay'ın“Dalgacı Mahmut Kendine Dön”, Aziz Nesin'in“Toros Canavarı”, Turgut Özakman'ın“Sarıpınar 1914”Cevat Fehmi Başkut'un“Buzlar Çözülmeden”, Sermet Çağan'ın“Ayak Bacak Fabrikası”ve Ferhan Şensoy'un“Şahları da Vururlar”adlı oyunları, karnavalesk eleştiri bağlamında değerlendirilmektedir. Bulgular: Özellikle bu çalışmada, karnavalesk teorinin içerdiği bileşenler olan diyaloji, heteroglossia, polifoni, grotesk gerçek, ihlal, itibarsızlaştırma, mizah ve gülme gibi unsurlar, belirli oyunlardaki izleri üzerinden incelenmiştir. Bu oyunlardaki karnavalesk unsurların eleştiri yöntemi olarak nasıl işlediği, metinlerin içerisinde nasıl bir çerçeve oluşturduğu detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Sonuç: Tez, Türk tiyatrosunun önemli eserlerini karnavalesk eleştiri bağlamında değerlendirerek, bu oyunlardaki karnavalesk unsurların zengin ve etkili bir biçimde nasıl işlendiğini ortaya koymaktadır. Türk kültüründeki karnavalesk unsurlar, batıdaki gibi siyasal ve demokratik bir zemine dayanmasa da, kendi benzersiz öğeleriyle zenginleşmiştir. Bu unsurların incelenmesi, Türk toplumunun tarihî, kültürel ve sosyal dinamiklerini daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Karnavalesk değerler, Türk kültüründe toplumsal eleştiri ve mizahın önemli birer aracı olarak kendini gösterir ve bu da kültürel zenginliğin bir parçası olarak yansır.
Özet (Çeviri)
Purpose:In this thesis, Cahit Atay's 'Dalgacı Mahmut Kendine Dön', Aziz Nesin's 'Taurus Monster', Turgut Özakman's 'Sarıpınar 1914', Cevat Fehmi Başkut's 'Buzlar Çözülmeden', Sermet Çağan's 'Ayak Bacak Fabrikası' and Ferhan Şensoy's 'Şahları da Vururlar' are evaluated in the context of carnivalesque criticism with a perspective derived from Mihail Bakhtin's 'Carnival' theory. The focus of the thesis is to reveal how the carnivalesque elements in the analyzed plays are associated with concepts such as inverting hierarchical values, humor, satire and ridicule in the play texts. Method: The first part of the study analyses the conceptual framework of carnival and its components and provides the theoretical basis for the thesis. In the second part, Cahit Atay's 'Dalgacı Mahmut Kendine Dön', Aziz Nesin's 'Taurus Monster', Turgut Özakman's 'Sarıpınar 1914', Cevat Fehmi Başkut's 'Buzlar Çözülmeden', Sermet Çağan's 'Ayak Bacak Fabrikası' and Ferhan Şensoy's 'Şahları da Vururlar' are evaluated in the context of carnivalesque criticism. Findings: The study examines the components of carnivalesque theory, such as dialog, heteroglossia, polyphony, grotesque reality, violation, discrediting, humor, and laughter, and their traces in certain plays. The text analyzes how the carnivalesque elements in these plays function as a method of criticism and form a framework within the texts. Results: The conclusion reveals that the thesis evaluates important works of Turkish theater in the context of carnivalesque criticism and demonstrates how the carnivalesque elements in these plays are processed in a rich and effective way. Although Turkish carnivalesque elements are not based on a political and democratic foundation as in the West, they are enriched with unique characteristics. Analyzing these elements can help us better understand the historical, cultural, and social dynamics of Turkish society. Carnivalesque values manifest themselves as important tools of social criticism and humor in Turkish culture, reflecting cultural richness.
Benzer Tezler
- Çağdaş Türk tiyatrosunda dramatik potansiyel olarak normal dışı davranışlar
Abnormal behaviours as a dramatic potential in contemporary Turkish theatre
MUSTAFA SEKMEN
Doktora
Türkçe
1997
Sahne ve Görüntü SanatlarıAnkara ÜniversitesiTiyatro Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVDA ŞENER
- Çağdaş Türk tiyatrosunda hafızanın metatiyatral stratejilerle temsili
Representation of memory with metatheatrical strategies in contemporary Turkish theatre
GÜLDEN ATEŞ
- Çağdaş Türk tiyatrosunda geleneksellik
Tradition in contemporary Turkish theatre
YAVUZ PEKMAN
Doktora
Türkçe
2001
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul ÜniversitesiTiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. DİKMEN GÜRÜN UÇARER