Mütareke yıllarında ordu müfettişliklerinin kuruluşu ve faaliyetleri
Establishment and activities of army inspectorates during the armistice
- Tez No: 867953
- Danışmanlar: PROF. DR. HAKAN UZUN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk İnkılap Tarihi, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 264
Özet
I. Dünya Savaşı'nın kaybedilmesi, Osmanlı Devleti'ni yıkılışa götüren sürecin başlangıcı olmuştur. Mondros Mütarekesi sonrasında Osmanlı ordusunun terhis edilmesi, silahlarının toplanması ve hükümetlerin işgallere kayıtsız kalması, devletin kontrolünün tamamen İtilaf Devletleri'nin eline geçmesine neden olmuştur. Bu sürece ilk tepki Türk halkından gelmiş ve Anadolu'nun işgal edilen yerlerinde Kuva-yı Milliye birlikleri oluşturmuşlardır. Diğer bir tepki ise I. Dünya Savaşı'nın mağlup komutanları olan Osmanlı subaylarından gelmiştir. Mütareke süreci içerisinde İtilaf kuvvetlerinin tüm baskılarına rağmen ordunun dağıtılmamasına ve teşkilatın yeniden düzenlenmesine gayret göstermişlerdir. İtilaf kuvvetlerinin işgali karşısında Osmanlı subayları, İstanbul'da yaptıkları toplantılar neticesinde Anadolu'ya geçerek terhisleri durdurmak, silahları teslim etmemek, halk tarafından başlatılmış olan mukavemet hareketine ordunun da desteğini sağlamak ve zamanı geldiğinde kurtuluş mücadelesi vermek konusunda anlaşmışlardır. İşte bu kararların uygulamaya geçirilmesinde ordu müfettişlikleri önemli bir yer teşkil etmiştir. Osmanlı ordusu 29 Mayıs 1919 tarihinde üç ordu müfettişliğine ayrılmış ve müfettişlere Mütareke maddelerini hızlı bir şekilde tatbik edebilmeleri için askeri ve mülkî konularda olağanüstü yetkiler tanınmıştır. Ancak Müfettişler, sahip oldukları bu yetkileri Mütareke maddelerini tatbik etmek için değil, mukavemet adına yapılan teşkilatlanmayı hızlandırmak ve İtilaf kuvvetlerinin baskılarına karşı direnebilmek amacıyla kullanmışlardır. 1919 yılının Mayıs ayından Ağustos sonuna kadar görev yapan ordu müfettişlikleri, İtalyan ve Yunan işgallerine karşı çalışmalar yürütmüş ve bu süre içerisinde Kuva-yı Milliye birliklerini desteklemişlerdir. Ayrıca Anadolu'da bozulan asayişin düzeltilmesinde de katkı vermişlerdir. Ordu müfettişliklerinin kısa süren çalışma dönemleri süresince yaptıkları faaliyetler neticesinde Anadolu'daki ordu tamamen kontrol altına alınmış, düzenlenen kongre ve toplantılarla birlikte mukavemet hareketi meşru bir zemine oturtulabilmiştir. Türk ve İngiliz arşiv belgeleri incelendiğinde ordu müfettişliklerinin Millî Mücadelenin teşkilatlanma dönemindeki olumlu etkileri net bir şekilde görülmüştür. Nitekim çalışmada Mütareke döneminde kurulan üç ordu müfettişliğinin faaliyetleri arşiv belgeleri ışığında anlatılmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The loss of the World War I was the beginning of the process that led to the collapse of the Ottoman Empire. The demobilization of the Ottoman army, the collection of its weapons, and the governments' indifference to the occupations after the Armistice of Mudros caused the control of the state to completely fall into the hands of the Allied Powers. The first reaction to this process came from the Turkish people and they formed the Kuva-yı Milliye/National Forces units in the occupied parts of Anatolia. Another reaction came from Ottoman officers, the defeated commanders of the World War I. During the armistice process, despite all the pressures of the Allied forces, they made an effort not to disband the army and reorganize the organization. In the face of the occupation of the Allied forces, Ottoman officers, as a result of the meetings they held in Istanbul, agreed to go to Anatolia to stop the demobilization, not to surrender the weapons, to provide the army's support to the resistance movement initiated by the people, and to fight for independence when the time came. Army inspectorates played an important role in the implementation of these decisions. The Ottoman army was divided into three army inspectorates on May 29, 1919, and the inspectors were granted extraordinary powers in military and civil matters in order to quickly implement the articles of the Armistice. However, the Inspectors used these powers not to enforce the articles of the Armistice, but to accelerate the organization established for resistance and to be able to resist the pressures of the Allied forces. The army inspectorates, which served from May to the end of August 1919, carried out efforts against the Italian and Greek occupations and supported the Kuva-yı Milliye/National Forces units during this period. They also contributed to the restoration of the deteriorating public order in Anatolia. As a result of the activities carried out by the army inspectorates during their short periods of activities, the army in Anatolia was completely taken under control, and the resistance movement was placed on a legitimate basis with the congresses and meetings held. A review on the Turkish and British archive documents clearly showed the positive effects of these army inspectorates during the organizational period of the War of Independence. As a matter of fact, this study is intended to explain the activities of the three army inspectorates established during the Armistice period in the light of the respective archive documents.
Benzer Tezler
- Çolak İbrahim Bey
Çolak İbrahim Bey
MÜCAHİT KAYABAŞI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TANER BİLGİN
- Hüsrev gerede: Hayatı ve siyasi kişiliği (1884-1962)
Hüsrev gerede: Life and political personality (1884 - 1962)
ESRA ALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NASRULLAH UZMAN
- Vakit gazetesinde edebî ve kültürel hareketlilik (23 Nisan 1920?29 Ekim 1923)
Literary and cultural briskness in Vakit the newspaper (23 April 1920?29 October 1923)
TUĞBA ERSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NÂZIM H. POLAT
- Mütareke yıllarında (1918-1922) istanbul'da kurulan sosyalist ve komünist partiler ve faaliyetleri
Socialist and communist parties established in istanbul during the armistice years (1918-1922) and their activities
SERKAN ERDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk İnkılap TarihiAtatürk ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAVUZ ASLAN
- İstanbul Muallimler Birliği mecmuasına göre Avrupa ve Amerika Mekteplerin'de terbiye ve öğrenci yetiştirme usulleri (1922–1927)
Istanbul property and student training procedures in European and American accommodation according to the United Nations union (1922-1927)
DURSUN FARUK BİRİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve Öğretimİstanbul ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. HAYRÜNİSA ALP