Rational design and applications of advanced functional polymer gels
İleri fonksiyonel polimer jellerin rasyonel tasarımı ve uygulamaları
- Tez No: 868607
- Danışmanlar: PROF. DR. NERMİN ORAKDÖĞEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kimya, Chemistry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kimya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kimya Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 221
Özet
Polimerler, insan varlığının başlangıcından bu yana, makromoleküller olarak, çok önemli rollere sahip olan, biyopolimer olarak evrimde rol oynayan ve günümüzde pek çok üründe önemli endüstriyel malzemeler olarak bulunan önemli bir malzeme sınıfını oluşturmaktadır. Üzerinde taşıdıkları çok sayıda fonksiyonel gruplar ile, polimerler akıllı malzeme dizaynı için mükemmel kaynaklardır. Son yıllarda polimer bilimi, yeni teknolojiler geliştirmek için bu makromolekülleri kullanan güçlü ve multidisipliner bir alan olarak ortaya çıkmıştır. Polimerizasyon tekniklerindeki ilerlemeler ve polimerizasyon sonrası yöntemlerle, polimer-esaslı malzeme özellikleri üzerinde doğrudan kontrol sahibi olunmuş ve çok işlevli polimerlerin üretimi mümkün kılınmıştır. Petrol türevi sentetik polimerler endüstriyel işlemlerde yaygın olarak kullanılmasına rağmen, doğal olarak oluşan biyopolimerler toksik olmadıkları ve yenilenebilir kaynaklar olarak değerlendirildikleri için bazı uygulamalar için daha faydalı olabilmektedir. Çapraz bağlı polimer zincirlerinden oluşan üç boyutlu yumuşak ve ıslak malzemeler olan polimer jeller, özel bir polimerik malzeme türüdür. Hem sıvı hem de katı fazların fiziksel özelliklerini bir arada gösterebilen, çok yönlü bir malzeme sınıfını oluşturmaktadırlar. Sentetik veya doğal polimer jeller, doğrusal polimerler, polimer çözeltileri ve polimer eriyikleriyle karşılaştırıldığında kendi doğaları gereği farklı özellikler göstermektedirler. Bu malzemeler yapıları içerisinde çapraz bağlanma noktaları içerdiğinden, polimer jeller, kurutulmuş polimer ağırlıklarından yüzlerce kat daha fazla sıvıyı emebilmektedir. Polimer jeller, ozmotik kuvvetler ile polimer zincirlerinin genişleme yeteneğini yöneten entropik kuvvetler arasında bir denge durumuna ulaşılana kadar şişebilir. Günümüzde gelişmiş fonksiyonel malzemeler olarak polimer jeller, doku mühendisliği, rejeneratif tıp, hücre kültürü sistemleri, ilaç taşıyıcı sistemler, yapay kaslar, biyosensörler ve yumuşak aktüatörler gibi birçok kritik teknolojik uygulamada kendine yer bulmakta ve birçok literatür çalışmasının da odak noktasını oluşturmaktadır. Sunulan tez kapsamında, basit bir çapraz bağlı sentetik ağın, ikincil fonksiyonel bileşenlerin eklenmesiyle gelişmiş sistemlerin tasarımında başlangıç noktası olarak kullanılabileceği önerilmektedir. Gelişmiş özelliklere sahip hibrit yapılı jellerin sentezlenmesi için dolgu malzemesi olarak doğal biyopolimerler kullanılmıştır. Sentezlenen jeller için kritik yapısal ağ parametreleri, Flory'nin şişme teorisine göre karakterize edilmiştir. Yeni hibrit jel sistemlerinin kimyasal yapısını belirlemek amacıyla zayıflatılmış toplam yansıma fourier-trans kızılötesi spektroskopisi, x-ışını kırınımı ve termogravimetrik analize dayanan araştırmalar yapılmıştır. Sentez-sonrası veya denge şişmiş durumlarındaki tüm hibrit jeller, mekanik özelliklerin belirlenmesi için tek eksenli sıkıştırma testlerine tabi tutulmuştur. Hacimsel yöntemler, jellerin şişme özelliklerini karakterize etmek için çeşitli şişme ortamlarında (örneğin su, pH tamponları, sulu tuz çözeltileri ve çeşitli organik çözücüler) denge şişmesine ulaştıktan sonra jel numunelerine uygulanmıştır. Son olarak, rasyonel olarak tasarlanmış hibrit jel sistemlerinin atık su arıtımında potansiyel uygulamalarını araştırmak için adsorpsiyon deneyleri, bir p-aminoazobenzen mutajenik boyası olan metil oranj (MO) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Tezin ilk bölümünde, nötr hidrofilik monomer 2-hidroksietil metakrilatın (HEMA) ana monomer ve glisidil metakrilatın (GMA) epoksi fonksiyonel hidrofobik komonomer olarak kullanıldığı serbest radikal çapraz bağlama (kriyo)polimerizasyonu ile akrilik bazlı enoat-ester monomeri içeren çeşitli kompozisyonlarda kopolimer jellerin sentezi gerçekleştirilmiştir. Enoat-ester monomerlerinin serbest radikal çapraz bağlanma polimerizasyonunu başlatmak için amonyum persülfat (APS) ve N,N,N',N'-tetrametiletilendiamin (TEMED) redoks başlatıcı sistemi, divinil fonksiyonlandırılmış di(etilen glikol) dimetakrilat (DEGDMA) varlığında kullanılmıştır. Kopolimer jellerin yapı-özellik profilleri, komonomer GMA'nın ağ yapıdaki mol oranı %10 ve %20 olarak değiştirilerek araştırılmıştır. HEMA, GMA ve DEGDMA monomerlerinin toplam molar konsantrasyonu %13,7'de (a/h) sabitlenmiş ve çapraz bağlayıcı oranı (çapraz bağlayıcı DEGDMA'nın HEMA + GMA monomerlerine mol oranı) 1/74'te tutulmuştur. Hibrit hidrojellerin ve kriyojellerin oluşumu için (kriyo)polimerizasyon reaksiyonu sırasıyla 24 °C ve -18 °C'de 48 saat süreyle gerçekleştirilmiştir. Sonraki aşamada, hibrit jellerin sentezi için protein içeren poli(2-hidroksietil metakrilat-ko-glisidil metakrilat) (PHG) kopolimerinin hazırlanması üzerine ileri araştırmalar yapılmıştır. Ayarlanabilir şişme ve elastik özelliklere sahip hibrit malzemeler oluşturmak için jelatin (GLN), kollajen (CGN), biyotin (BTN) ve L-arginin (AGN) kullanılmıştır. Bileşen türlerinin: protein (GLN ve CGN), vitamin (BTN), ve amino asit (AGN) hibrit jellerin hazırlanmasında önemli değişkenler olduğu belirlenmiştir. Şişme testleri, hibrit kriyojellerin gözenekli doğalarından dolayı hibrit hidrojellerden daha fazla şişme eğiliminde olduğunu göstermiştir. CGN katkılı kriyojeller en yüksek şişmeye sahipken, GLN katkılı hibritler gelişmiş elastik modül göstermiştir. Tüm hibrit jeller, yan zincirlerdeki −NH2 ve −COOH gruplarının protonasyon derecesine bağlı olarak pH'a duyarlı şişme sergilemiştir. Düşük pH koşullarında hibrit kriyojeller, hidrojellere göre daha yüksek şişme eğilimi göstermiştir. Hibrit jellerin iyona-duyarlı tepkisi, tuz konsantrasyonunun ve ortam iyonlarının özelliklerinin şişme üzerindeki etkisi değerlendirilerek incelenmiştir. Polielektrolitik veya poliamfolitik yapıya bağlı olarak NaCl ve KCl çözeltilerindeki şişmenin derecesi, ağ zincirlerindeki yük dağılımına göre değişmektedir. Hazırlanan hibrit jeller mekanik bütünlük ve çevresel uyaranlara hassasiyet gösterdiğinden, atıksu arıtımına uygunluğu adsorpsiyon deneyleriyle araştırılmıştır. Protein içeren hibrit jeller, yeterli aktif bölge sağlayan epoksi, hidroksil, amino ve karboksil gruplarının varlığından dolayı MO'ya yönelik mükemmel adsorpsiyon performansı göstermiştir. Hibrit kriyojellerin adsorpsiyon kapasitesi hidrojellerden daha yüksektir. Kısa sürede denge durumuna ulaşan ve %97 giderim oranına sahip, CGN katkılı hibrit kriyojellerin atık sudan boya giderimi için potansiyel bir uygulamaya sahip olduğunu ortaya koyulmuştur. Çözeltideki MO konsantrasyonunun azalmasına bağlı olarak adsorpsiyon prosesi pseudo ikinci dereceden (PSO) kinetik modeli takip etmiştir. Avrami modeli deneysel olarak hesaplanmış sonuçlara daha iyi bir uyum sağlamıştır ve adsorpsiyon termodinamiğinin analizi, adsorpsiyonun negatif standart serbest enerjiye sahip kendiliğinden bir süreç olduğunu göstermiştir. İlk bölümdeki karakteristik bulgular, gıda, biyomedikal ve kozmetik alanlarında enoat-ester ve protein bazlı hibrit kombinasyonların tasarımı ve uygulamasına ilişkin öngörü sağlamıştır. Tezin ikinci bölümünde enoat ester bazlı kopolimer PHG yapısı HEMA/GMA molar oranı 80/20'de sabit tutularak hibrit malzeme tasarımı gerçekleştirilmiştir. Farklı kimyasal tiplerdeki çeşitli doğal polisakkaritlerin aynı deney koşulları altında sentez esnasında eklenmesiyle hazırlanan çapraz bağlı PHG hibritleri: hyaluronik asit (HyA), dekstrin (Dex), maltodekstrin (MDex), karboksimetil selüloz (CMC), ksantan sakızı (XG), sodyum aljinat (ALG), nişasta (ST), κ-karragenan (CRG) ve inulin (INU) polisakkaritlerinden oluşturulmuştur. Sonuçlar niteliksel olarak karşılaştırılmış ve aynı sentez grubu içindeki polisakkarit yapılarının, hibrit jellerin fizikokimyasal özelliklerinin ortaya çıkarılması amacıyla nicel kıyasları gerçekleştirilerek sunulmuştur. Jel fraksiyonu, hibrit kriyojeller için %87-95 ve hibrit hidrojeller için %71-88 arasında değiştiği bulunmuş ve bu sonuçlar, hibrit jellerin, kriyokoşullar altında daha yüksek monomer dönüşümüne sahip olduğunu göstermiştir. CMC ve MDex'in varlığında termal stabilitede artış sağlanmıştır. Hibrit jellerin elastik özellikleri ve şişme derecesi, farklı polisakkarit türleri kullanılarak ve etkili çapraz bağlanma yoğunluğunun kontrol edilerek düzenlenebileceği gösterilmiştir. Hibritlerin sıkıştırma dayanıklığı temel olarak polisakkaritlerin türü ve çapraz bağlanma yoğunluğu tarafından kontrol edilmekteyken aynı zamanda polimerizasyon sıcaklığına da bağlı olduğu bulunmuştur. Farklı polisakkarit türleri içerisinde, HyA, XG, CRG ve ALG, hibrit jellerin sentez-sonrası durumdaki modülünde en büyük gelişmeyi gösterirken, CMC, hibrit omurga ile hidrojen bağı oluşumu üzerinden daha güçlü bir şekilde etkileşime girdiğinden, CMC katkılı hibrit jeller diğer hibrit jellerden daha yüksek şişme modülüne sahip olarak karakterize edilmiştir. Kopolimer ağına CRG eklenmesi, elastik modülü sentez-sonrası durumunda 6,2 kat arttırmış, ancak şişme yoluyla etkin çapraz bağ yoğunluğundaki en büyük artış, ALG katkılı jellerde gözlenmiştir. Hibrit kriyojeller, çoğu durumda hibrit hidrojellerden daha yüksek bir şişme oranına sahip olmuş ve maksimum şişme, HyA'nın yüksek miktardaki negatif yükleri nedeniyle su emiliminin arttığı hibrit PHG/HyA kriyojellerinde gözlenmiştir. Bu sonuçlar, jelleşme mekanizmasının ve çapraz bağlanma polimerizasyon reaksiyonunun oda sıcaklığında ve kriyokoşullar altında farklı şekilde ilerlediğini göstermektedir. PHG/XG ağı daha kademeli bir şişme sergilerken, Dex ve MDex katkılı hibritlerin su emilimi sıcaklığa bağlı olarak daha belirginleşmiştir. ALG katkılı hibritler için bir aşım etkisi gözlemlenmiş; ilk önce maksimuma kadar şişme, ardından dengeye ulaşılıncaya kadar kademeli olarak büzülme görülmüştür. Hibrit kriyojeller, diğer hidrojellerle karşılaştırıldığında tuz çözeltilerinde daha yüksek derecede şişme özelliğine sahiptir. 10-3-1.0 M aralığında tuz çözeltilerinin iyonik kuvvetinin artmasıyla birlikte jellerin su oranı açıkça azalmıştır. Çeşitli klorür tuzu çözeltileri içindeki hibrit jellerin şişme derecesi, suda gözlemlenenlerle karşılaştırıldığında önemli ölçüde azalmış, bu sonuç, karşıt katyonların, anyon-anyon elektrostatik itmesini yük perdeleme etkisi ile azalttığını ve şişme oranını düşürdüğünü göstermiştir. Çözücü/polimer etkileşimine dayalı solvent seçim metodolojisi, çeşitli çözünürlük parametrelerine sahip 16 solvent kullanılarak araştırılmıştır. En yüksek şişme özelliği göstermelerinden dolayı HyA katkılı hibrit kriyojeller, solvente duyarlı şişme testleri için seçilmiştir. Elde edilen hibrit jeller MO için mükemmel adsorpsiyon performansı sergilerken, hibrit kriyojellerin MO'ya yönelik adsorpsiyon kapasitesinin hidrojellere göre hem daha yüksek hem de daha hızlı olduğu bulunmuştur. Polisakkarit içeren hibrit jellerin adsorpsiyon hızlarının oldukça yüksek olduğu bulunmuş ve yaklaşık 90 dakikada %98,9 verimlilikle dengeye ulaşmıştır. Tez kapsamında elde edilen sonuçlar, biyomateryallerde ve su arıtma uygulamalarında geniş kullanım alanı bulabilecek farklı polisakkaritlerin etkinliğini karşılaştırmalı olarak sunularak kriyojenik olarak yapılandırılmış hibrit malzeme tasarımına bir bakış açısı oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
Polymers, which have played very important roles as macromolecules since the beginning of human existence, constitute an important class of materials that have played a role as biopolymers in evolution and are found as components in many industrial products today. Because there are so many functional monomers to study, they are excellent resources for creating smart materials. In the recent decades, polymer science has emerged to be a vigorous multidisciplinary field that uses these macromolecules to develop new technologies. The advances in the polymerization techniques enabled the production of multifunctional polymers and the post-polymerization methods allowed direct control over the properties of polymeric materials. Although petroleum-derived synthetic polymers are widely used in industrial processes, naturally occurring biopolymers may be more beneficial for some applications since they are non-toxic and considered as renewable resources. Polymer gels, three-dimensional soft and wet materials comprised of cross-linked polymer networks, constitute a special type of polymeric materials. They propose a versatile class of materials with physical properties resembling both liquid and solid states. Because these materials contain cross-linking points between their chains, they can absorb hundreds of times more liquid than their dried weight. The polymer gels can swell until the equilibrium state is reached between the osmotic forces and the entropic forces which governs the ability of polymer chains to expand. Today, polymer gels, as advanced functional materials, find a place in many critical technological applications such as tissue engineering, regenerative medicine, cell culture systems, drug delivery systems, artificial muscles, biosensors and soft actuators, and are also the focus of many research studies. Within the scope of the presented thesis, it is proposed that a simple cross-linked synthetic network can be used as a template to design advanced systems by the introduction of secondary functional components. Natural biopolymers were used as doping materials to synthesize hybrid structured gels with improved properties. The crucial structural network parameters for the synthesized gels were characterized based on Flory's swelling expression. The investigations based on attenuated total reflection fourier-transfrom infrared spectroscopy, x-ray diffraction, and thermogravimetric analysis were performed in order to determine the chemical structure of the novel hybrid gel systems. All hybrid gels as-prepared state or at equilibrium swollen-state were subjected to uniaxial compression tests to determine the mechanical properties. The volumetric methods were applied to gel samples after reaching equilibrium swelling in various swelling mediums (e.g water, pH buffers, aqueous salt solutions, and various organic solvents) to characterize the swelling properties. In the final stage, the bulk adsorption experiments were performed using methyl orange (MO), a p-aminoazobenzene mutagenic dye, to investigate the potential applications of rationally designed hybrid gel systems in wastewater treatment. In the first part of the thesis, acrylic-based enoate-ester monomer containing copolymer gels under various compositions were prepared by free radical cross-linking (cryo)polymerization of 2-hydroxyethyl methacrylate (HEMA) as neutral hydrophilic monomer and glycidyl methacrylate (GMA) as epoxy-functional hydrophobic comonomer. To initiate the free radical cross-linking polymerization of the enoate-ester monomers, ammonium persulfate (APS) and N,N,N',N'-tetramethylethylenediamine (TEMED) redox initiating system were used in the presence of divinyl functionalized di(ethylene glycol) dimethacrylate (DEGDMA). The property profile of copolymer gels was investigated by changing the concentration of comonomer GMA as 10% and 20 mol% in the feed. The total molar concentration of monomers HEMA, GMA and DEGDMA was fixed at 13.7% (w/v) and the cross-linker ratio (mole ratio of crosslinker DEGDMA to monomers HEMA + GMA) was kept at 1/74. The (cryo)polymerization reaction was carried out at 24 °C and -18 °C for 48 h for the formation of hybrid hydrogels and cryogels, respectively. Further investigations were conducted on the preparation of protein-mediated poly(2-hydroxyethyl methacrylate-co-glycidyl methacrylate) (PHG) copolymer as a self-template for in situ synthesis of hybrid gels. Gelatin (GLN), collagen (CGN), biotin (BTN), and L-arginine (AGN) were used to create hybrid materials with adjustable swelling and elastic properties. The types of components: protein (GLN and CGN), vitamin (BTN), and amino acid (AGN) are important variables in the preparation of hybrid gels. The swelling tests showed that hybrid cryogels tended to swell more than hybrid hydrogels due to their porous nature. CGN-doped cryogels had the highest swelling, whereas GLN-doped hybrids showed enhanced elastic modulus. All hybrid gels exhibited pH-sensitive swelling depending on the degree of protonation of −NH2 and −COOH groups in the side chains. At low pH conditions, hybrid cryogels exhibited a higher swelling tendency compared to hydrogels. Ion-stimulus-response of hybrid gels was studied to evaluate the effect of salt concentration and features of ambient ions on swelling. Depending on the polyelectrolytic or polyampholytic nature, the extent of swelling in NaCl and KCl solutions varied according to the charge distribution in the network chains. As the prepared hybrid gels demonstrated mechanical integrity and environmental sensitivity, their suitability for wastewater treatment was investigated with batch adsorption experiments. Protein-mediated hybrid gels showed excellent adsorption performance for MO by the presence of epoxy, hydroxyl, amino and carboxyl groups providing sufficient active sites. Adsorption capacity of hybrid cryogels is higher than that of hydrogels. The removal rate 97%, reached an equilibrium state in a short period, suggested that CGN-doped hybrid cryogels have a potential application to remove dyestuff from wastewater. In relation to the decrease of MO concentration in solution, the adsorption process followed pseudo-second-order (PSO) kinetic model. Avrami model has provided a better experimental-calculated fit and the analysis of adsorption thermodynamics indicated that the adsorption was a spontaneous process with a negative standard free energy. The characteristic findings from the first part provided insights into the design and application of enoate-ester and protein-based hybrid combinations in the food, biomedical and cosmetic fields. In the second part of the thesis, the enoate ester based copolymer template was designed as PHG, and the molar ratio of HEMA/GMA was kept constant at 80/20. The cross-linked PHG hybrids prepared in the same experimental condition by the incorporation of various natural polysaccharides of different chemical types: hyaluronic acid (HyA), dextrin (Dex), maltodextrin (MDex), carboxymethyl cellulose (CMC), xanthan gum (XG), sodium alginate (ALG), starch (ST), κ-carrageenan (CRG) , and inulin (INU) into this copolymer template through simultaneous in situ processing. The results were qualitatively compared to extract relevant physicochemical properties for qualitative comparison of structures within the same synthesis batch. The gel fraction was ranged between 87-95 % for hybrid cryogels and 71-88% for hybrid hydrogels, which is evidence of a high conversion of the hybrid networks under cryoconditions. Great improvement in thermal stability was achieved in presence of CMC and MDex. The elastic properties and swelling degree of hybrids can be tightly regulated using different types of polysaccharides and by controlling the effective cross-linking density. The compressive elasticity of hybrids is mainly controlled by type of polysaccharides and cross-linking density but also depends on polymerization temperature. For different polysaccharide types, HyA, XG, CRG and ALG had the greatest improvement in as-prepared state modulus while in the swollen state, CMC-doped hybrid gels have higher modulus than other hybrid gels as CMC interacts more strongly with the hybrid backbone through hydrogen bond formation. Addition of CRG to copolymer network increased the elastic modulus by 6.2-fold in as-prepared state, but the greatest increase in effective cross-link density through swelling was observed in ALG-doped gels. The hybrid cryogel samples had a higher swelling than that of hybrid hydrogels in amost all cases and the maximum swelling was observed in hybrid PHG/HyA cryogels with HyA absorbing large amount of water due to its abundant negative charges. This result indicates that the gelation mechanism and cross-linking polymerization reaction proceed differently at room temperature and under cryoconditions. PHG/XG network exhibited a more gradual swelling, whereas water uptake of hybrids doped with Dex and MDex were more pronounced dependent on temperature. An overshooting effect was observed for ALG-doped hybrids; swelling first to a maximum, followed by a gradual deswelling until equilibrium was reached. Hybrid cryogels had a higher degree of swelling in salt solutions compared to other hydrogels. The water absorbency apparently decreased with an increase in the ionic strength of salt solutions in the range 10-3-1.0 M. The degree of swelling of hybrid gels with various chloride salt solutions was significantly reduced compared to those observed in water, resulting from the charge-screening effect of additional cations causing anion-anion electrostatic repulsion. The solvent selection methodology based on the solvent/polymer interaction was presented using 16 solvents with various solubility parameters. Because of their enchanted swelling properties HyA-doped hybrid cryogels were chosen for the solvent-responsive swelling testing. The obtained hybrid gels displayed excellent adsorption performance for MO dye while the adsorption capacity of hybrid cryogels is both higher and faster compared to hydrogels. The rate of adsorption was very fast and reached equilibrium with 98.9% efficiency at about 90 min. The results obtained within the scope of the thesis create a perspective on cryogenically structured hybrid material design by comparatively presenting the effectiveness of different polysaccharides that can be widely used in biomaterials and water treatment applications.
Benzer Tezler
- Yeni fonksiyonel kromik malzemelerin sentezi özellikleri ve uygulamaları
Synthesis properties and applications of novel functional chromic materials
MELEK PAMUK ALGI
Doktora
Türkçe
2012
KimyaÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiKimya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİLLA CİHANER
- Structural factors controlling selectivity of supported metal catalysts for partial and semi-hydrogenation
Kısmi ve yarı hidrojenasyon için destekli metal katalizörlerinin seçiciliğini kontrol eden yapısal faktörler
YUXIN ZHAO
Doktora
İngilizce
2023
Kimya MühendisliğiKoç ÜniversitesiKimya ve Biyoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Prof. Dr. ALPER UZUN
- Biomedical application of an enzymatically synthesized biopolyester
Enzimatik olarak sentezlenmiş bir biyopoliesterin biyomedikal uygulaması
ŞENOL BEYAZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Biyoteknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiKimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATOŞ YÜKSEL GÜVENİLİR
- Modern yol inşaatında geotekstil ve geodrit uygulaması konularında araştırma
A Research on utilization of geotextile and geodrid in modern road construction
İSKENDER MELİH AKSOY
- İmalat sistemlerinin tasarlanması ve öncelik kurallarının belirlenmesinde yapay sinir ağlarının kullanılması
Başlık çevirisi yok
TARIK ÇAKAR
Doktora
Türkçe
1997
Mühendislik Bilimleriİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN TORAMAN