Eski uygurca tantrik bir metin: Kāyacakra Sādhana
A tantric text of the old Uighur: Kāyacakra Sādhana
- Tez No: 869041
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NURDAN BESLİ, PROF. DR. FERRUH AĞCA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Eski Uygurca, Kāyacakra Sādhana, ritüel kılavuzu, Old Uyghur, Kāyacakra Sādhana, ritual guide
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 265
Özet
Kāyacakra Sādhana, Berlin-Brandenburg Bilimler Akademisi Turfan Koleksiyonu'nda U 557 koduyla muhafaza edilen bir el yazmasındaki iki metinden ikincisidir. Metin, tanrılara adak sunma ve Cakraśaṃvara-maṇḍala aracılığıyla aydınlanmaya ulaşma hakkında bilgi veren bir ritüel kılavuzudur. Metin, Uygurların Yuan Hanedanlığı hâkimiyeti altında olduğu dönemde Tibetçeden, Eski Uygurcaya tercüme edilmiştir. Eski Uygurca tercümeye kaynaklık eden Tibetçe metin 1280'de ölen 'Phags-pa bLama'ya atfedilmektedir. Eski Uygurca metnin, sondan eksik olması sebebiyle bir kolofonu bulunmasa da aynı yazmada yer alan Śrīcakrasaṃvara-Maṇḍala-Abhisamaya isimli metnin kolofonundan hareketle Puṇyaśri tarafından tercüme edildiği söylenebilir. Metnin bulunduğu el yazması Orta Asya'ya düzenlenen keşif seferlerinden birinci Alman seferinde bulunmuştur. Metinden haberdar olmamızı sağlayan kişi F. W. K. Müller'dir. Müller, Ein uigurisch- lamaistisches Zauberritual aus den Turfanfunden (1928) isimli çalışmasında, el yazmasının fiziksel özellikleri ve metnin içeriği hakkında bilgi vermiştir. Metin üzerine yapılmış ikinci çalışma ise G. Kara ve P. Zieme'nin birlikte hazırladığı Fragmente tantrischer Werke in uigurischer Übersetzung. Berliner Turfantexte VII (1976) isimli çalışmadır. Kara ve Zieme'nin bu çalışmasında çeşitli tantrik Uygur metinleri neşredilmiş ve incelenmiştir. Bu çalışmadaki metinler arasında Kāyacakra Sādhana da bulunmaktadır. Çalışmada, Kāyacakra Sādhana, Śrīcakrasaṃvara-Maṇḍala-Abhisamaya isimli metinle birlikte A metni olarak neşredilmiştir. Bu iki çalışmadan sonra doğrudan metin üzerine yapılmış bir çalışma bulunmamaktadır. Bu sebeple yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmada söz konusu metin yeniden ele alınmıştır. Çalışma toplam sekiz bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Uygur etnik adı, Uygur tarihi, Uygur edebiyatı hakkında bilgi verilmiştir. Metin bölümünde metnin adı ve konusu, tercümanı, tarihlendirilmesi, metinle ilgili yapılmış çalışmalar, metnin bulunduğu yazmanın fiziksel özellikleri, metnin yazım ve dil özellikleri ve metin incelenirken izlenen yollardan bahsedilmiştir. Harf Çevrimi ve Yazı Çevrimi bölümünde metnin transkripsiyonu ve transliterasyonu yapılmıştır. Türkiye Türkçesine Aktarım bölümünde metnin çevirisi verilmiştir. Açıklamalar bölümünde metinde geçen çeşitli sözcükler, dilbilgisel yapılar, Budist terim ve ifadeler vb. açıklanmıştır. Dizin bölümünde metinde geçen tüm sözcüklerin gramatikal dizini yapılmıştır. Kaynakça bölümünde bu çalışmada faydalanılan kaynaklar gösterilmiştir. Tıpkıbasım bölümünde metnin Digitales Turfan- Archiv'den alınmış fotoğrafları verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Kāyacakra Sādhana is the second of two texts in a manuscript preserved in the Turfan Collection of the Berlin-Brandenburg Academy of Sciences under the code U 557. The text is a ritual guide that provides information on making offerings to the gods and achieving enlightenment through Cakraśaṃvara-maṇḍala. The text was translated from Tibetan into Old Uyghur during the period when the Uyghurs were under the rule of the Yuan Dynasty. The Tibetan text from which the Old Uyghur translation was based is attributed to 'Phags-pa bLama', who died in 1280. Although the Old Uyghur text does not have a colophon because it is missing from the end, it can be said that it was translated by Puṇyaśri based on the colophon of the text named Śrīcakrasaṃvara-Maṇḍala-Abhisamaya in the same manuscript. The manuscript containing the text was found during the first German expedition to Central Asia. The person who made us aware of the text is F. W. K. Müller. In his work titled Ein uigurisch-lamaistisches Zauberritual aus den Turfanfunden (1928), Müller gave information about the physical properties of the manuscript and the content of the text. The second study on the text is the study titled Fragmente tantrischer Werke in uigurischer Übersetzung, Berliner Turfantexte VII (1976), prepared jointly by G. Kara and P. Zieme. In this study by Kara and Zieme, various tantric Uyghur texts were published and examined. Among the texts in this study is Kāyacakra Sādhana. In the study, Kāyacakra Sādhana was published as text A together with the text named Śrīcakrasaṃvara-Maṇḍala-Abhisamaya. After these two studies, there is no study done directly on the text. For this reason, the text in question was re- examined in this study prepared as a master's thesis. The study consists of eight chapters in total. In the introduction section, information about the Uyghur ethnic name, Uyghur history, and Uyghur literature is given. In the text section, the name and subject of the text, its translator, its dating, studies done on the text, the physical characteristics of the manuscript in which the text is found, the language and spelling features of the text, and the methods followed while examining the text are mentioned. In the Transliteration and Transcription section, the text was transcribed and transliterated. The translation of the work is given in the Translation into Turkey Turkish section. In the explanations section, various words, grammatical structures, Buddhist terms and expressions, etc. are explained. In the index section, a grammatical index of all words in the text has been made. In the bibliography section, the sources used in this study are shown. In the facsimile section, photographs of the text taken from Digitales Turfan-Archiv are given.
Benzer Tezler
- Eski Uygurca Tantrik bir metin: Avalokiteśvara-Sādhana
A Tantric text of the old Uighur: Avalokiteśvara-Sādhana
ALİ DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Eski Uygur Türkçesi tantrik metinlerinde sembol
Symbols in Old Uyghur Turkish tantric texts
AYŞE KÜBRA ÖZER
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACER TOKYÜREK
- Eski Türkçe tantrik bir metin: Uṣṇīṣa vijaya dhāraṇī sūtra
A tantric text of the old Turkic: uṣṇīṣa vijaya dhāraṇī sūtra
HASAN İSİ
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Eski Uygur Türkçesi dönemine ait tantrik bir metin: Sitātapatrādhāraṇī
A tantric text of the old Uyghur Turkic period: Sitātapatrādhāraṇī
AYŞE KILIÇ CENGİZ
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YILMAZ
- Tibet Budizmine ait eski Uygurca bir metin: Mañjuśrīnāmasaṃgīti (giriş-metin-çeviri-notlar-dizin)
An old Uighur teht on Tibetan Buddhism: Mañjuśrīnāmasaṃgīti (introduction-text-translation-notes-index)
ALİCAN ÖZKAN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. JALE DEMİRCİ