Deistik inanca sahip yetişkin bireyler üzerine psikososyal bir çözümleme
A psychosocial analysis of adult individuals with deistic beliefs
- Tez No: 869324
- Danışmanlar: PROF. DR. ASIM YAPICI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Psikoloji, Sosyoloji, Religion, Psychology, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi
- Enstitü: İslami Araştırmalar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 199
Özet
Bu çalışmanın amacı, deistik inanca sahip bireylerin deizmi ne şekilde tanımladığı, deizmi tercih nedenleri ve bu inanca geçiş süreçlerini belirleyerek inanç dönüşümü sonrası yaşanan psikososyal etkileşimin temel karakteristiğini tasvir etmektir. Anlayıcı paradigma ekseninde sürdürülen çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desende kurgulanmıştır. Hibrit örnekleme yöntemiyle belirlenen 85 katılımcıdan elde edilen veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Çalışma sonucunda kendilerini deist olarak tanımlayan yetişkinler, deizmi çeşitli şekillerde tanımlasa da her tanımda Tanrıya olan inanç vurgulanmıştır. Çalışma kapsamında deizmin, farklı formları belirlenmiştir. Bununla birlikte deizme neden olan psikolojik unsurlar arasında özgürlük istenci, çocukluk çağı travmaları ve kaygı bozuklukları sayılabilir. Psikososyolojik nedenlerden bazıları; sosyal çevre, eğitim yaşantısı ve adalet algısı olarak belirlenmiştir. Deizme geçişin teolojik unsurlardan bazıları ise din-bilim ikiliği, kötülük problemi ve inanç-ahlak tutarsızlığı olarak tespit edilmiştir. Deizme geçiş sürecinde ilk temas, merak, sorgulama, şüphe, boşluk, arayış, inkâr ve dönüşüm olarak karakterize edilebilecek doğrusal bir model önerilmiştir. Deizmi tercih eden bireylerin yaşadığı olumlu ve olumsuz duygulanımlar olduğu kadar sosyal etkileşimler ve alışkanlık değişimleri de söz konusudur. Çalışma sonucunda deizmin çoğunlukla toplumla ilişkisini yeniden düzenleme kararı almış, sosyal duyarlığı yüksek ve herhangi bir sınırlamayı kabul etmeyen yetişkinlerce bilinçli olarak tercih edilen rasyonel bir inanç olduğu; inanç krizi yaşayıp şüpheye düşen bireylerin zamanla Tanrıyla olan ilişkisini kesmektense din dışı bir alanda konumlanmayı tercih ettiği belirlenmiştir. Sanıldığının aksine geçici bir heves olmayan deizm; bireysel, entelektüel ve rasyonel bir tercih olup yaşam boyu sürmektedir. Seküler dünya görüşünü benimseyen deistler, yaşamlarının ileri aşamalarında ateizm veya farklı inanç formlarına geçme potansiyelinde olsalar da bunu açıkça zikretmemişlerdir. Çalışma sonuçlarının din psikolojisi alanında sürdürülen deizm veya inanç krizlerine yönelik araştırmalar için nitelikli veri sunması ve farklı tartışma alanları oluşturması; ayrıca politika belirleyicilere kaynaklık etmesi umulmaktadır.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to provide an objective description of how individuals who hold deistic beliefs define deism, their reasons for preferring deism, and their processes of transitioning to this belief system, as well as to describe the basic characteristics of the psychosocial interactions that occur after belief transformation. The study was conducted using a phenomenological design with qualitative research methods on the axis of the understanding paradigm. The study analysed data from 85 participants chosen through a hybrid sampling method and conducted descriptive analysis. Although there were various definitions of deism given by adults who defined themselves as deists, belief in God was emphasized in every definition. Different forms of deism were identified within the scope of the study. Furthermore, psychological factors that contribute to deism were found to include the desire for freedom, childhood traumas and anxiety disorders. Some psychosociological reasons for belief in deism include social environment, educational experience, and perception of justice. The shift to deism has highlighted several theological aspects, including the problem of evil, the incompatibility between belief and morality, and religion-science dualism. The transition to deism follows a linear model, which includes first contact, curiosity, questioning, doubt, emptiness, search, denial, and conversion. Individuals who prefer deism encounter both positive and negative emotions, social interactions, and changes in habits. The study indicates that deism is a rational belief consciously chosen by adults who aim to reorganize their social relations, possess high social sensitivity, and reject limitations. Individuals undergoing a crisis of faith and uncertainty tend to favour non-religious alternatives, rather than severing their connection with God over time. Contrary to popular opinion, deism is not a passing trend; rather, it is a personal, intellectual and rational decision that endures for a lifetime. While deists who embrace a secular perspective may have the capacity to transition to atheism or other belief systems in later life, such possibilities were not specifically discussed. The study is expected to yield high-quality data on deism or faith crises in the psychology of religion field, fostering diverse discussions. Furthermore, it is anticipated that this data will serve as a valuable resource for policy makers.
Benzer Tezler
- İmam hatip lisesi öğrencilerinin deizm algısı (Denizli ili örneği)
İmam hatip high school students' perception of deism (Denizli province example)
HALİL GACEMER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE SIDIKA OKTAY
- Lise öğrencilerinde deizm, agnostisizm ve diğer inanç eğilimleri
Deism, agnosticism and other belief tendencies among high school students
HAVVA BETÜL KARASOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinHitit ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA NUR BEDİR
- Sünnet inkarcılığının oryantalizmle bağlantısı
The relationship between orientalism and rejection of sunnah
YUSUF NAR
- Ateizmden deizme Antony Flew
From atheism to deism Antony Flew
ERGİN ÖGCEM
Doktora
Türkçe
2013
FelsefeMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RAHİM ACAR
- Deistik din eleştirisi ve Thomas Paine
Deistic critique of religion and Thomas Paine
HAYRİYE KARABUDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYDIN TOPALOĞLU