Lise öğrencilerinde deizm, agnostisizm ve diğer inanç eğilimleri
Deism, agnosticism and other belief tendencies among high school students
- Tez No: 962153
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA NUR BEDİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hitit Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 218
Özet
Din, insanlık tarihi boyunca birey açısından değer ve anlam oluşturan vazgeçilmez bir unsurdur. Ancak günümüzde özellikle ergenlik dönemindeki bireyler arasında geleneksel dinî yapılarla kurulan ilişki daha sorgulayıcı ve bireysel bir boyut kazanmaktadır. Son yıllarda ülkemizde ve uluslararasında gençler arasında deizm ve agnostisizme eğilimin arttığına dair yaygın söylemler bulunmaktadır. Bu problemden hareketle araştırmamızın konusu liseli gençlerin inanç yapılarında gözlemlenen dalgalanmalar ve buna bağlı olarak ortaya çıkan deizm, agnostisizm gibi eğilimlere sebep olan unsurların din psikolojisi perspektifiyle ele alınmasıdır. Araştırmamızın amacı, liseli gençlerin söylemlerinde deizm ve agnostisizme yönelik düşünsel eğilimlere etki eden psikolojik, bilişsel ve gelişimsel süreçleri anlamaya çalışmaktır. Araştırmada, bireyin iç dünyasını, öznel yaşantılarını ve inanç eğilimini derinlemesine anlamak amacıyla nitel araştırma yöntemi benimsenmiştir. Bursa ili Osmangazi ilçesinde, sosyal bilimler ve meslek lisesi olmak üzere iki farklı okul türünden 30 öğrenci ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler yapılmış ve bulgular, literatüre dayalı belirlenen temalar çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bu araştırmada öğretmen gözlemleri ve rehberlik servislerinin yönlendirmeleri çerçevesinde öğrencilere ulaşılarak kolayda örnekleme ve amaçlı örnekleme yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Araştırma sonucunda şu yargılara ulaşılmıştır: dinî sosyalleşme ve aile temasına göre; gençlerin dinî inanç ve kimlik gelişiminde ailenin belirleyici rolü ortaya koyulmuştur. Katılımcılar büyük çoğunluğunun çocukluk döneminden itibaren aileleri aracılığıyla dinî kavramlarla tanıştıklarını belirtmiş, ancak bu aktarım bireylerde farklı etkiler yaratmıştır. Açıklayıcı ve destekleyici aile tutumlarının inancı pekiştirdiği, baskıcı, ilgisiz ya da serbest tutumların ise zamanla şüphe ve uzaklaşmaya yol açtığı gözlemlenmiştir. Tanrı algısına göre; katılımcıların büyük çoğunluğunun, Tanrı'nın varlığına inanmakla birlikte bu inancı geleneksel dinî öğretilerden bağımsız, bireyselleştirilmiş bir şekilde tanımlama eğilimi ortaya çıkmaktadır. Tanrı bazı katılımcılar için güçlü, sığınılacak bir varlık iken bazıları için, sorgulayıcıdır. Tanrı algısındaki bu çeşitlilik ergenlik dönemi gelişimsel özellikleri çerçevesinde, kimlik arayışı, bilişsel gelişim ve duygusal ihtiyaçlarla şekillenen çok boyutlu bir inanç yapısını ortaya koymaktadır. Peygamber algısı, katılımcıların çoğu tarafından geleneksel ve olumlayıcı bir çerçevede değerlendirilmektedir. Ancak az sayıda öğrencinin bu kavrama yönelik sorgulayıcı ve mesafeli tutumlar geliştirmesi, dinî figürlerin bireysel düzlemde anlamlandırılmasında çeşitlilik bulunduğunu ortaya koymakta ve bu durum ergenlikte kimlik oluşumunun çok katmanlı doğasına işaret etmektedir. Katılımcıların önemli bir kısmı Tanrı ve peygamber inancını korumaktadır. İnanca karşı mesafeli bir duruşa sahip olanlar dahi aşkın bir yaratıcı algısına sahip ve deizm-agnostisizme karşı eleştirel bir söylem geliştirmiştir. Bazı öğrencilerde deistik-agnostik eğilimler gözlemlenmiştir fakat bu eğilimler ergenlik dönemi gelişimsel özellikleri, anlam arayışı, dinî eğitimdeki yetersizlikler, aile ve akran etkisi, özellikle de sosyal medya etkisine dayandırılmıştır. Buna dayanarak, deist ve agnostik eğilimlerin yaygınlığından ziyade, yaygın olanın deizm ve agnostisizm söylemi olduğu sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Religion is an indispensable element that creates value and meaning for the individual throughout human history. However, today, especially among adolescents, the relationship established with traditional religious structures gains a more questioning and individual dimension. In recent years, there have been widespread discourses in our country and internationally about the increasing tendency towards deism and agnosticism among young people. Based on this problem, the subject of our research is to examine the fluctuations observed in the belief structures of high school youth and the factors that cause the tendencies such as deism and agnosticism that emerge accordingly from the perspective of psychology of religion. The aim of our research is to try to understand the psychological, cognitive and developmental processes that affect the intellectual tendencies towards deism and agnosticism in the discourses of high school students. In the research, qualitative research method was adopted in order to understand the inner world, subjective experiences and belief tendencies of the individual in depth. Semi-structured interviews were conducted with 30 students from two different school types, social sciences and vocational high schools in Osmangazi district of Bursa province and the findings were evaluated within the framework of the themes determined based on the literature. In this study, convenience sampling and purposive sampling methods were used together by reaching students within the framework of teacher observations and guidance services' guidance. As a result of the research, the following conclusions were reached: According to the theme of religious socialisation and family; the determining role of the family in the development of religious belief and identity of young people was revealed. The majority of the participants stated that they had been introduced to religious concepts through their families since childhood, but this transfer had different effects on individuals. It was observed that explanatory and supportive family attitudes reinforced belief, while oppressive, indifferent or permissive attitudes led to doubt and distancing over time. According to the perception of God, although the majority of the participants believe in the existence of God, there is a tendency to define this belief in an individualised way, independent of traditional religious teachings. For some participants, God is a powerful, sheltering being, while for others, God is questioning. This diversity in the perception of God reveals a multidimensional belief structure shaped by the search for identity, cognitive development and emotional needs within the framework of adolescent developmental characteristics. The perception of the Prophet is evaluated in a traditional and affirmative framework by most of the participants. However, the fact that a small number of students developed questioning and distant attitudes towards this concept reveals that there is diversity in the interpretation of religious figures at the individual level and this situation points to the multi-layered nature of identity formation in adolescence. A significant portion of the participants maintain their belief in God and prophet. Even those who have a distant stance towards belief have a perception of a transcendent creator and have developed a critical discourse against deism-agnosticism. Deistic-agnostic tendencies were observed in some students, but these tendencies were attributed to the developmental characteristics of adolescence, the search for meaning, inadequacies in religious education, family and peer influence, and especially the influence of social media. Based on this, it was concluded that rather than the prevalence of deistic and agnostic tendencies, it is the discourse of deism and agnosticism that is widespread.
Benzer Tezler
- Lise öğrencilerinin dini eğilimleri (Uşak Spor Lisesi örneği)
Religious tendencies of high school students example of Uşak Sports High School
GÜLFİDAN DİLAY DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinUşak ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HABİL ŞENTÜRK
- Lise öğrencilerinde deizm eğilimi üzerine bir araştırma (Tokat örneği)
A study on tendency to deism on high school students (Example of Tokat)
AYŞE KİNGİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET DEMİRTAŞ
- Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin görüşleri ışığında lise öğrencilerinde deizm düşüncesi
Deism thought among high school students in the light of religious culture and ethics teachers' views
DİLEK MENKÜÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAHMUT ZENGİN
- Lise öğrencilerinde ateizm ve deizm eğilimi üzerine bir araştırma(Konya örneği)
A study on atheism and deism tendency in high school students(The sample of Konya)
SİBEL KANDEMİR
Doktora
Türkçe
2022
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TAVUKÇUOĞLU
- 14-18 yaş arası lise öğrencilerinde tanrı tasavvuru (Ağrı örneği)
Contemplation of god of the students aged between 14-18
MERYEM SAVRUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA SAFA