Geri Dön

Okulların örgütsel yapısı ve cinsiyetçilik: Örgütsel adalet, öz-yeterlik, iş-aile çatışması ve örgütsel sessizlik değişkenleri ile bir modelleme çalışması

Organizational structure of schools and sexism: A modeling study with the variables of organizational justice, self-efficacy, work-family conflict and organizational silence

PDF İndir

  1. Tez No: 870520
  2. Yazar: ÇİĞDEM OKTAR
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. İLKNUR ŞENTÜRK
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Okullarda Örgütsel Yapı, Okul Yönetiminde Cinsiyetçilik, Örgütsel Adalet, İş-Aile Çatışması, Öz-Yeterlik, Örgütsel Sessizlik, Organizational Structure in Schools, Sexism in School Management, Organizational Justice, Work-Family Conflict, Self-Efficacy, Organizational Silence
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 244

Özet

Amaç: Bu çalışmanın amacı örgütsel yapı ve cinsiyetçilik üzerine okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşlerini incelemek ve bu iki kavram arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaktır. Bu ilişkiyi incelemek için“Örgütsel Adalet”,“Öz-Yeterlik”,“Örgütsel Sessizlik”ve“İş-Aile Çatışması”değişkenlerinin aracı etkisi ile bir yapısal eşitlik modelinin oluşturulması ve bu modelin test edilmesi amaçlanmaktadır. Yöntem: Bu çalışmada“Örgütsel Yapı”,“Cinsiyetçilik”,“Örgütsel Adalet”,“Öz-Yeterlik”,“İş-Aile Çatışması”ve“Örgütsel Sessizlik”değişkenleri arasındaki ilişkileri ortaya çıkarmaya yönelik oluşturulan bir modeli test etmek hedeflediğinden nicel araştırma desenlerinden biri olan ilişkisel desen kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini Kütahya Merkez ilçede bulunan Millî Eğitim Bakanlığına bağlı özel okullar ve devlet okullarında çalışan öğretmenler ve okul yöneticileri oluşturmaktadır. 400 katılımcının 18'i anaokulu, 94'ü ilkokul, 121'i ortaokul ve 167'si lise kademesinde çalışmaktadır. Bu araştırmada veriler“Öz-Yeterlik”,“Örgütsel Sessizlik”,“İş-Aile Çatışması”,“Örgütsel Adalet”ölçme araçları ile araştırmacı tarafından uyarlanan“Okullarda Örgütsel Yapı”ve araştırmacı tarafından geliştirilen“Okul Yönetiminde Cinsiyetçilik”ölçme araçları kullanılarak toplanmıştır. Araştırma için elde edilen verilerin analizinde frekans, yüzde, aritmetik ortalama, t-testi, ANOVA, korelasyon analizleri kullanılmıştır. Ölçme araçlarının yapı geçerliklerinin sağlanmasında doğrulayıcı ve açımlayıcı faktör analizi ve yapısal eşitlik modelinin test edilmesinde yol analizinden yararlanılmıştır. Söz konusu analizlerde IBM SPSS Statictics 20, Lisrel 8.51 ve IBM SPSS AMOS 22.0 programlarından faydalanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların“Okul Yönetiminde Cinsiyetçilik”algıları 2.82 ortalama ile“kararsızım”yani nötr düzeyinde hesaplanmıştır. Ölçme aracının alt boyutlarına göre katılımcıların algıları incelendiğinde ise“Yönetim Becerileri”için 2.43,“Tercih Etme”için 3.36 ve“İnsan İlişkileri”için ise 2.66 ortalama değerleri elde edilmiştir.“Tercih Etme”boyutunun ortalama değerinin diğer boyutlara göre daha yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca dikkat çeken bir bulgu katılımcıların % 70.2'sinin örtük cinsiyetçi veya cinsiyetçi algılara sahip olmasıdır. Öğretmen ve idarecilerin okulun örgüt yapısı ile ilgili algılarının 3.76 ortalama ile“katılıyorum”düzeyinde olduğu bulunmuştur. Katılımcıların“İş Bölümü”,“Teknik Yeterlilik”,“Hiyerarşi”,“Biçimlendirme”ve“Nesnellik”alt boyutları düzeyinde algılarının ise sırası ile 3.79, 4.12, 3.66, 3.84 ve 3.38 ortalama değerleriyle“katılıyorum”düzeyinde olduğu görülmüştür. Katılımcıların hem bürokratik yapıyı (X= 3.63) hem de profesyonel yapıyı (X= 3.96)“katılıyorum”düzeyinde algıladıkları görülmektedir. Bu bulgular ışığında katılımcılar tarafından Kütahya merkez ilçesinde bulunan okullar“Weberci okul türü”olarak algılanmaktadır. Oluşturulan yol analizinde“Okullarda Örgütsel Yapı”değişkeninin“Örgütsel Adalet”,“Öz-Yeterlik”,“Örgütsel Sessizlik”ve“İş-Aile Çatışması”aracı değişkenleri ile“Okul Yönetiminde Cinsiyetçilik”üzerinde dolaylı bir etkisinin bulunduğu tespit edilmiştir. Sonuç ve Öneriler: Yapılan bu araştırmanın ortaya koyduğu sonuçlara göre kadınlar için belli toplumsal cinsiyet rollerinin kabul edildiği, bu kabulün de onların yönetici olmayı tercih etmelerinin önünde bir engel olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, katılımcıların“Okul Yönetiminde Cinsiyetçilik”algıları bütün demografik değişkenlere göre farklılaşmaktadır. Özellikle de“Tercih Etme”boyutunda farklılaşma olan değişkenlerin sayısı diğer boyutlardan daha fazladır. Bu çalışmada katılımcıların algılarının genel ortalamaları incelendiğinde, okulların hem profesyonel yapısını ifade eden“Uzmanlaşma”hem de bürokratik yapısını gösteren“Otorite”ortalamalarının yüksek olduğu görülmektedir. Hem bürokratik yapının hem de profesyonel yapının yüksek düzeyde algılanması Kütahya merkez ilçesinde bulunan okulların genel olarak“Weberci okul türü”olarak algılandığını göstermektedir. Bu çalışmada oluşturulan modelde“Okullarda Örgütsel Yapı”değişkeninin“Örgütsel Adalet”,“Öz-Yeterlik”,“Örgütsel Sessizlik”ve“İş-Aile Çatışması”aracı değişkenleri ile“Okul Yönetiminde Cinsiyetçilik”üzerinde dolaylı bir etkisinin bulunduğu tespit edilmiştir. Buna göre okulların bürokratik ve profesyonel yapısı arttıkça çalışanların örgütsel adalet ve öz-yeterlik algılarının artacağı, bu olgunun da çalışanların örgütsel sessizliğini ve iş-aile çatışması algısını azaltacağını ve bunlara bağlı olarak da kadın yöneticilere yönelik cinsiyetçi algıların azalacağı sonucu ortaya çıkmaktadır. Tam tersi durumda okulların bürokratik ve profesyonel yapısı azaldıkça ise çalışanların kadın yöneticilere yönelik cinsiyetçi algılarının artacağı sonucuna ulaşılmaktadır. Çalışma sonucunda ulaşılan bulgular göz önünde bulundurularak uygulayıcılara ve araştırmacılara yönelik bazı önerilerde bulunulmuştur.

Özet (Çeviri)

Purpose: The study aims to investigate the opinions of school administrators and teachers regarding organizational structure and sexism, and to analyze the correlation between these concepts. To examine this relationship, a structural equation model with the mediating effect of the variables“Organizational Justice”,“Self-Efficacy”,“Organizational Silence”and“Work-Family Conflict”will be developed and tested. Method: Since this study aims to test a model created to reveal the relationships between the variables of“Organizational Structure”,“Sexism”,“Organizational Justice”,“Self-Efficacy”,“Work-Family Conflict”and“Organizational Silence”, the relational design, one of the quantitative research designs, was utilized. The study sample consists of 400 participants, including 18 kindergarten teachers and administrators, 94 elementary school teachers and administrators, 121 middle school teachers and administrators, and 167 high school teachers and administrators from both private and public schools affiliated with the Ministry of National Education in the central district of Kütahya. In this study, data was collected using the“Self-Efficacy”,“Organizational Silence”,“Work-Family Conflict”, and“Organizational Justice”measurement tools, along with an“Organizational Structure in Schools”measurement tool (adapted by the researcher) and a“Sexism in School Management”measurement tool (developed by the researcher). Frequency, percentage, arithmetic mean, t-test, ANOVA, and correlation analyses were used to analyze the data obtained for the study. Confirmatory and exploratory factor analysis were used to ensure the construct validity of the measurement tools and path analysis was used to test the structural equation model. IBM SPSS Statictics 20, Lisrel 8.51 and IBM SPSS AMOS 22.0 programs were used for these analyses. Results: Participants' perceptions of the“Sexism in School Administration”were calculated as neutral, with an average of 2.82. When the participants' perceptions were examined according to the sub-dimensions of the measurement tool, the mean values were calculated as 2.43 for“Management Skills”, 3.36 for“Preference”and 2.66 for“Human Relations”. The mean value of the“Preference”dimension is higher than the other dimensions. Another striking finding is that 70.2% of the participants had an implicit perception of sexism or a sexist perception. It was found that the perceptions of teachers and administrators about the organizational structure of the school were at the“agree”level with an average of 3.76. It was observed that the participants' perceptions for the sub-dimensions of“Division of Labor”,“Technical Competence”,“Hierarchy”,“Formatting”, and“Objectivity”were at the“agree”level with mean values of 3.79, 4.12, 3.66, 3.84, and 3.38, respectively. It was seen that the participants perceive both the bureaucratic structure (X = 3.63) and the professional structure (X = 3.96) at the“agree”level. Considering these findings, the schools located in the central district of Kütahya are perceived by the participants as“Weberian school type”. In the path analysis, it was found that the variable“Organizational Structure in Schools”had an indirect effect on“Sexism in School Administration”through the mediating variables“Organizational Justice”,“Self-Efficacy”,“Organizational Silence”, and“Work-Family Conflict”. Conclusion and Suggestions: According to the results of this research, it was concluded that certain gender roles are accepted for women and this acceptance is an obstacle to their preference to become school administrators. In addition, the participants' perceptions of the“Sexism in School Administration”differ according to all demographic variables. Particularly, the number of variables that differ in the“preference”dimension is more than the other dimensions. Examining the participants' perceptions in this study, it is evident that both 'specialization', which expresses the professional structure of schools, and 'authority', which indicates the bureaucratic structure of schools, are high. The high level of perception of both the bureaucratic structure and the professional structure shows that the schools in the central district of Kütahya are generally perceived as“Weberian school type”by the participants. In the model created in this study, it was found that the variable“Organizational Structure in Schools”had an indirect effect on“Sexism in School Administration”through the mediating variables;“Organizational Justice”,“Self-Efficacy”,“Organizational Silence”, and“Work-Family Conflict”. Therefore, it can be concluded that as the bureaucratic and professional structure of schools increases, employees' perceptions of organizational justice and self-efficacy will increase, this phenomenon will decrease employees' perceptions of organizational silence and work-family conflict, and accordingly, sexist perceptions towards female administrators will decrease. On the contrary, it can be inferred that as the bureaucratic and professional structure of schools decreases, employees' sexist perceptions of female administrators will increase. In considering the results of the study, several suggestions were made for researchers and policy makers.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    71812

    Eğitim yönetimi kuramları, Türkiye'de uygulanışı: Liselerde karşılaştırmalı bir çalışma

    Educational administration theories, applications in Turkey, a comperative work in colleges

    MEZİYET İLGİÇ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    Eğitim ve ÖğretimMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. GÜLİZ ERGİNSOY

  2. Tez No

    707475

    Okulların örgüt yapısıyla örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide okul ikliminin aracı rolü

    The mediating role of school climate in the relationship between the organizational structure of schools and organizational commitment

    MEHMET NEZİR ÇEVİK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Eğitim Yönetimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MURAT GÜRKAN GÜLCAN

  3. Tez No

    254007

    Kız teknik ve meslek liselerindeki yöneticilerin, yöneticilik becerileri ile okul iklimi arasındaki ilişki

    The relation between school atmosphere and managerial skills of managers at technical and vocational high schools for girls

    AYHAN KAYA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Eğitim ve ÖğretimMaltepe Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Bölümü

    PROF. DR. MÜNEVVER ÖLÇÜM ÇETİN

  4. Tez No

    132941

    Liselerin örgütsel öğrenme düzeylerinin belirlenmesi

    Determining of the high schools levels of organizational learning

    MUSTAFA KALE

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2003

    Eğitim ve ÖğretimHacettepe Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. BERRİN BURGAZ

  5. Tez No

    454923

    Okul yöneticilerinin kuantum liderlik davranışlarının örgütsel zekâ düzeyine etkisi (Zonguldak ili örneği)

    The impact of quantum leadership behaviours of school principals on organizational intelligence level (The sample of Zonguldak province)

    SELÇUK TURAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Eğitim ve ÖğretimHacettepe Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞEFİKA ŞULE ERÇETİN

Geri Dön