'İnançsızlığın Askıya Alınması' sürecinin fenomenolojik psikoloji çerçevesinde kavramsal analizi
Conceptual analysis of the process of 'Suspension of Disbelief' within the framework of phenomenological psychology
- Tez No: 870803
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SELAMİ VAROL ÜLKER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: İnançsızlığın askıya alınması, fenomenolojik psikoloji, medya psikolojisi, duygusal yatırım, epistemik kazanım, Suspension of disbelief, phenomenological psychology, media psychology, emotional investment, epistemic gain
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Üsküdar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uygulamalı Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
İnançsızlığın askıya alınması, kişinin gerçek olmayan bir durumu kabul ettiği ve buna karşı gerçekmiş gibi tepki verdiği bir süreci ifade eder. Medya psikolojisi, nöropsikoloji ve analitik psikoloji gibi farklı disiplinlerdeki araştırmalar, bu kavramın belirgin bir anlam bütünlüğüne ulaşamadığını, tanımının belirsiz olduğunu göstermiştir. Ayrıca, son on yılda bu kavramın kullanımı artmakla kalmayıp aynı zamanda şiir, edebiyat ve sinema gibi sanat disiplinlerinden uzaklaşarak sanal gerçeklik, eğitim simülasyonları, sosyal medya, yapay zeka uygulamaları gibi teknoloji odaklı alanlara yayılmıştır. Bu çalışma,“inançsızlığın askıya alınması”kavramını kapsamlı bir şekilde incelemeyi ve farklı uygulamalar arasında ortak bir teorik anlayış geliştirmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, kavramın kişiye özgü deneyimsel doğasını anlamak için fenomenolojik psikoloji perspektifi benimsenmiştir. Wouter Kusters tarafından geliştirilen fenomenolojik bir model kullanılarak, gerçeklik hissinin yoğunluğundaki değişim zamansallık, süreklilik, modalite ve nesnellik unsurları üzerinden analiz edilmiştir. Bu yaklaşımla,“suspension of disbelief”kavramını içeren 20'den fazla farklı disiplinden 35 araştırma incelenmiştir. Elde edilen bulgular,“inançsızlığın askıya alınması”kavramını kullanan araştırmalarda beş ortak tema belirlemiştir. Bu temalar,“gerilim”(suspense),“duygusal yatırım”,“parasosyal etkileşim ve antropoformizm”,“sarmalanma”(immersion) ve“mevcudiyet hissi”(sense of presence) olarak sıralanmıştır. Ayrıca, inanç-inançsızlık ve inançsızlığın askıya alınmasını içeren üç adımlı süreç, olgunun gerilim ve epistemik kazanım ile ilgili olduğunu ve duygusal yatırımın bunlar arasında köprü görevi gördüğünü göstermektedir. Son olarak çalışmada, duygu kavramının nesnel bir zeminde tartışılabilmesi için“Kurgulanmış Duygu Teorisi”ve“Aktif Çıkarım”çerçevesi temel alınarak inançsızlığın askıya alınması sürecinin bileşenleri çağdaş nöropsikoloji yaklaşımları ile desteklenmiştir. Sonuç olarak, bu tez çalışması,“inançsızlığın askıya alınması”kavramına dair kavramsal ve fenomenolojik eksiklikleri tamamlamış, çeşitli disiplinlerdeki farklı uygulamalarını birleştiren ortak bir dil oluşturarak disiplinler arası diyalog imkanı sağlamıştır. Ayrıca, kavramın genişleyen kullanım alanları göz önüne alındığında, gerçeklik hissi deneyiminin ve duygusal yatırımın dijital medya okuryazarlığı, insan-yapay zeka etkileşimi ve medya tüketiminin klinik uygulamalardaki yansımalarına etkisi üzerine yapılacak araştırmalara katkıda bulunması beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
Suspension of disbelief refers to a process in which a person accepts an unreal situation and reacts to it as if it were real. Research in different disciplines, such as media psychology, neuropsychology and analytical psychology, has shown that this concept has not achieved a clear unity of meaning and that its definition is ambiguous. Moreover, in the last decade, the use of this concept has not only increased, but has also spread away from artistic disciplines such as poetry, literature and cinema to technology-oriented fields such as virtual reality, educational simulations, social media and artificial intelligence applications. This study aims to comprehensively examine the concept of“suspension of disbelief”and develop a common theoretical understanding across different applications. To this objective, a phenomenological psychology perspective was adopted to understand the subjective and experiential nature of the concept. Using a model developed by Wouter Kusters, the change in the intensity of the sense of reality was analyzed through phenomenological aspects of temporality, continuity, modality and objectivity. With this approach, 35 studies from more than 20 different disciplines involving the concept of suspension of disbelief were analyzed. The findings identified five common themes across studies using the concept of“suspension of disbelief”. These themes are suspense, emotional investment, parasocial interaction and anthropomorphism, immersion, and sense of presence. Moreover, the three-step process of belief-disbelief and suspension of disbelief suggests that the phenomenon is related to tension and epistemic gain, with emotional investment as a bridge between them. Finally, to discuss the concept of emotion on an objective ground, the components of the process of suspension of disbelief were supported by contemporary neuropsychological approaches based on the“Theory of Constructed Emotion”and“Active Inference”framework. As a result, this thesis has filled conceptual and phenomenological gaps in the concept of“suspension of disbelief”and provided an opportunity for interdisciplinary dialog by creating a common language that unifies its different applications in various disciplines. Moreover, considering the expanding uses of the concept, it is expected to contribute to research on the impact of the experience of a sense of reality and emotional investment on digital media literacy, human-AI interaction, and the reflections of media consumption in clinical practice.
Benzer Tezler
- Psikososyal açıdan inançsızlığın oluşum ve gelişimi
Formation and development of unbelief from psychosocial perspective
KENAN SEVİNÇ
Doktora
Türkçe
2016
DinMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ULVİ MEHMEDOĞLU
- Kur'an'da inançsızlığın temel nedenleri
The main reasons for unbelief in the Qur'an
FATMA ARPAGUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DinOndokuz Mayıs ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA KÖYLÜ
- Osmanlı toplumunda 'Seb', 'İlhâd' ve 'Tanrıbilmezlik'in görünürlüğü
Visibility of 'Seb', 'İlhâd' and 'Tanrıbilmez'ness in Ottoman society
ERKİN ÖZDEMİR
- Alçak gönüllülük ve dindarlık ilişkisi üzerine nitel bir araştırma
A qualitative study on the relationship between humility and religiosity
ZEYNEP YÜCEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLÜŞAN GÖCEN
- Toplumsal muhafazakârlığın aile, evlilik, din ve siyaset alanlarındaki tezahürleri
The manifestation of social conservatism in the fields of family, marriage, religion and politics
AYŞEGÜL KURTOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
SosyolojiHacettepe ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULKERİM SÖNMEZ