Türk ve İslam Eserleri Müzesi Şam Evrakı Koleksiyonu'ndaki Hicazi Kur'an yazmalarının tasvir ve tahlili
Description and analysis of the Hijāzī Qur'an manuscripts in the museum of Turkish and Islamic Art Museum's collection of damascus documents
- Tez No: 871058
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET EMİN MAŞALI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Sanat Tarihi, Religion, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 231
Özet
Mushaf araştırmaları sahasında yürütülen incelemelerde hicâzî yazı tipine sahip Kur'an yazmaları en erken dönem ile tarihlendirilmektedir. Kur'an yazmaları üzerinden yürütülen bu incelemelerde varılan bulgular, hicâzî yazmaların en erken döneme ait yazmalar olduğu ön kabulü üzerine inşa edilmektedir. Bir yazı tipi olarak hicâzî yazının erken dönem ile ilişkisinin ne düzeyde olduğunun tespit edilmesi önemlidir. Bu tez, hicâzî yazının, kuralları belirlenmiş bir yazı tipi olmaktan ziyade şahsi kullanım için yürürlükte olan bir el yazısı olması hipotezini taşımaktadır. Buradan hareketle bu çalışmada, Kur'an yazmalarının yazı tipleri açısından sınıflandırılmasına yönelik yeni bir tasnif teklifinde bulunulmuştur. Bunun yanı sıra, mushafın kodikolojik özellikleri ve mushaf ilmine dair verilerinin de tarihlendirme açısından değeri bulunmaktadır. Istılahta resmu'l-mushaf olarak anılan mushaf imlası, hicri ikinci asırdan sonra kaynaklarda yer bulmuş ve mushaf imlası edebiyatı gelişim göstermiştir. Bu bakımdan, çalışmamızda yazmalardaki imlanın gelişimi ile yazı tipinin değişimi arasında bir bağlantının olup olmadığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amacın yanı sıra iki temel hedef gözetilmiştir. Bunlardan ilki, kaynakların erken dönem mushaf imlasına dair sundukları bilgilerin, Kur'an yazmaları incelemesi ile teyit edilmesidir ki teyit edilmesi mümkün olmayan bilgiler, güncellenebilir. İkinci olarak ise, kaynakların imla konusunda sessiz kaldıkları yerlerde, erken dönemli mushaflardan kanıt bulmak hedeflenmektedir. Bu hedefleri gerçekleştirmek için çalışmamızda doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Analizde incelenmek üzere Türk ve İslam Eserleri Müzesi Şam Evrakı Koleksiyonu'nda muhafaza edilen hicâzî Kur'an yazmaları içerisinden on adet örnek mushaf seçilmiştir. Yazı tiplerine dayalı ve tarafımızdan ortaya konan tasnif dahilinde hicâzî ve hicâzî-kûfî olarak kategorize edilen bu yazmalar ayrıntılı mushaf imlası incelemesine tabi tutulmuştur. Seçilen örnek mushaflardaki imla hususiyetleri kaynaklardaki veriler ile mukayeseli olarak analiz edilmiştir. Şahsi el yazısı niteliğinde olan hicâzî yazmalarda imla bakımından göze çarpan kuralsızlık ve tutarsızlığın, yazı tipi hicâzî-kûfî olarak gelişim gösterdiğinde azaldığı ve kurallaşmanın başladığı sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
In studies conducted in the field of muṣḥaf research, Quran manuscripts with the hijāzī script are dated to the earliest period. The findings obtained from these studies on Quran manuscripts are based on the pre-assumption that hijāzī manuscripts are the manuscripts belonging to the earliest period. It is important to determine the extent to which the hijāzī script, as a script type, is related to the early period. This thesis proposes the hypothesis that the hijāzī script was not a script type with established rules, but rather a handwriting in use for personal use. Building on this, a new classification proposal has been made for the classification of Quran manuscripts based on their script types. In addition, the codicological features of the muṣḥaf and the data of the muṣḥaf sciences are also valuable for dating purposes. The orthography known in terminology as rasm al-muṣḥaf, began to appear in sources after the fourth century of the hijrī calendar, and the imlā literature developed. In this respect, our study aims to determine whether there is a connection between the development of the orthography in the manuscripts and the change of script type. In addition to this purpose, two main objectives have been considered. The first of these is to verify the information provided by the sources about the early muṣḥaf spelling through the examination of Quran manuscripts. Information that cannot be verified can be updated. The second is to find evidence from early muṣḥafs in places where the sources are silent on imlā. The study employs a document analysis method to examine the relationship between the development of spelling and the change of script type in early Quran manuscripts. Ten sample muṣḥafs from the hijāzī Quran manuscripts collection of the Museum of Turkish and Islamic Arts, Damascus Documents Collection, were selected. These manuscripts, categorized as hijāzī and hijāzī -kufi based on the typology developed by me, were subjected to a detailed orthographic analysis. The spelling characteristics of the selected sample muṣḥafs were compared with the data in the sources. The study concludes that the noticeable irregularity and inconsistency in spelling in hijāzī manuscripts, which have the character of personal handwriting, decreases and standardization begins when the script type starts to be standardized as hijāzī -kūfic.
Benzer Tezler
- Hicri üçüncü asır Kur'an yazmalarında kıraat tercihi: Türk ve İslam Eserleri Müzesi Şam Evrakı Koleksiyonu örneği
The qirā'āt choice in Qur'anic manuscripts of the third century of hijrah: The case of damascus Collection in the Museum of Turkish and Islamic Arts
BETÜL GENAN
Doktora
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EMİN MAŞALI
- Erken dönem mushaflarında zabt olgusu: Türk ve İslam Eserleri Müzesi Şam Evrakı Koleksiyonu örneklemi
Diacritical marks and vocalization system in early Qur'anic manuscripts: The case of Damascus Documents Collection in the Museum of Turkish and Islamic arts
ŞEYMA GENAN
Doktora
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EMİN MAŞALI
- From damascus to Istanbul: Relocating The damascus documents within the framework of late ottoman museum and archive policies
Şam'dan Istanbul'a: Geç Dönem Osmanlı müze ve arşiv politikaları kapsamında Şam Evrakı'nın yeniden konumlandırılması
AYŞE HÜMEYRA DEMİRCİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Tarihİstanbul Medeniyet ÜniversitesiUluslararası Osmanlı Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED TALHA ÇİÇEK
PROF. DR. BİLGİN AYDIN
- Türk ve İslam Eserleri Müzesi Şam Evrakı Koleksiyonundaki parşömenlerin hasar tespiti ve konservasyon açısından değerlendirilmesi
The evaluation of the parchments in the damascus Papers Collection of the Turkish and Islamic Arts Museum in terms of damage definition and conservation
ZEYNEP SÜRMENELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Arkeometriİstanbul ÜniversitesiTaşınabilir Kültür Varlıklarını Koruma ve Onarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA BANU UÇAR
- Bursa Türk İslam Eserleri Müzesi koleksiyonundaki seramikler
The ceramics at Bursa Museum of Turkish and Islamic Arts
AYLİN DÖNMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Sanat TarihiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE ÇAYLAK TÜRKER