Geri Dön

Eğitimde cinsiyetçi söylemler: Lise öğretmenleri üzerine bir araştırma

Sexist discourses in education: A research on high school teachers

PDF İndir

  1. Tez No: 871711
  2. Yazar: EBRU GÜVEN DOĞAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLGÜN MEŞE
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Cinsiyet, cinsiyetçilik, dil, eğitim, öğretmen tutumu, toplumsal cinsiyet, Sex, sexism, language, education, teacher's attitude, gender
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ege Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Kadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Kadın Çalışmaları Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 120

Özet

Cinsiyet doğuştan getirdiğimiz biyolojik özellikleri ifade ederken; toplumsal cinsiyet toplumun dayattığı kadınlık ve erkeklik rollerine ilişkin kurgusal kalıp yargıları ifade eder. Geleneksel toplumsal cinsiyet rolleri erkek egemenliğini yüceltmekte, kadınsı değerleri ise ikincilleştirmektedir. Toplumsal cinsiyet rolleri, erkekliği akıl ve güç ile ilişkilendirirken kadınlığı duygusallık ve güçsüzlükle ilişkilendirir. Bu yönüyle, toplumsal hayatta erkek iktidarının çıkarları doğrultusunda bir ilişkiler hiyerarşisi oluşur. Eğitim ise ideal vatandaş özneler yetiştirme görevini üstlenen bir mikro iktidar alanıdır ve toplumsal cinsiyet rollerinin yeniden üretimini sağlamaktadır. Bireyler arasında çeşitli pratik ve söylemlerle cinsiyetlerinden dolayı ayrımcılık yapılması cinsiyetçilik olarak adlandırılır. Eğitimde cinsiyetçilik, müfredat ve ders kitapları, gizli müfredat ve öğretmenlerin tutum, davranış ve söylemleri aracılığıyla gerçekleşir. Eğitimdeki cinsiyetçi uygulamalar ve özellikle eğitimin baş aktörü olan öğretmenlerin cinsiyetçi söylemleri, geleceğin yetişkinleri olan öğrencileri önemli ölçüde etkilemektedir. Çünkü, öğretmenlerin toplumsal cinsiyet rollerine uygun tutum ve davranışları ile kullandıkları cinsiyetçi dil ataerkil toplumsal yapıyı meşrulaştırmaktadır. Eğitim, dil ve kültür arasında sıkı bir ilişki vardır. Dil düşünceyi ve düşünce kültürü etkiler. Cinsiyetçi bir dil, cinsiyetçi bir düşünce yapısı oluşturarak toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının devamına yol açar. Okullarda öğrencilere geleneksel toplumsal cinsiyet rollerine göre görevler verilmesi, kız ve erkek öğrencilere cinsiyetlerinden dolayı farklı davranılması ve cinsiyetçi bir dil kullanılması eğitimde toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yol açar. Eğitim ortamlarındaki ataerkil cinsiyetçi kodlar, öğrencilerin zihninde buna uygun şemalar oluşturur. Bu yolla kız öğrenciler annelik ve eşlik rollerine hazırlanırken; erkek öğrencilerin toplumdaki avantajlı konumu yüceltilir. Toplumsal cinsiyet rollerinin aşılanmasında aileden sonraki en önemli faktör eğitimdir. Bu nedenle, toplumsal hayatta eşit ilişkiler oluşturmak açısından eğitimin dönüştürücü gücünü kullanmak büyük önem taşımaktadır. Bu araştırmada, liselerde çalışan çeşitli branşlardaki 15 kadın ve 15 erkek toplamda 30 öğretmene kartopu yöntemiyle zincirleme olarak ulaşılmış ve yüz yüze yapılan görüşmelerle bir anket uygulanmıştır. Anket soruları, öğretmenlerin toplumsal cinsiyet rollerine yönelik algı ve tutumlarının ve kullandıkları dilin cinsiyetçi olup olmadığını belirlemeye yönelik oluşturulmuştur. Araştırma bulgularına göre, öğretmenlerin toplumsal cinsiyet rollerine uygun davrandıkları açığa çıkmış ve kullandıkları dilin cinsiyetçi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Toplumsal cinsiyet kalıp yargıları, erkek egemen toplum yapısı ve cinsiyetçi dil hem kadınlara hem cinsel yönelimi norm dışı olan bireylere yönelik şiddet, taciz, tecavüz ve cinayetlerin sorumlusudur. Bu nedenle, eğitim ortamlarında eğitimin aktörlerinin tutum ve davranışlarının eşitlikçi olması, cinsiyetçi dillerinin ise eşitlikçe dile dönüştürülmesi toplumsal cinsiyet eşitliğinin geleceğin yetişkinleri olan öğrencilere benimsetilmesi açısından oldukça önemlidir. Çalışmanın sonucunda, eğitimdeki cinsiyetçi pratiklerin ve dilin dönüştürülmesinin önemi tartışılmış ve bu konuda neler yapılabileceği ile ilgili belli başlı önerilerde bulunulmuştur.

Özet (Çeviri)

While sex refers to the biological characteristics we are born with; gender refers to fictional stereotypes about the roles of femininity and masculinity imposed by society. Traditional gender roles glorify male dominance and subordinate feminine values. Gender roles associate men with intellect and power, while associating women with sensuality and weakness. In this respect, a hierarchy of relations is formed in social life in line with the interests of male power. Education, on the other hand, is a micro-power field that undertakes the task of raising ideal citizen subjects and provides the reproduction of gender roles. Discrimination between individuals due to their gender through various practices and discourses is called sexism. Sexism in education occurs through curricula and textbooks, hidden curricula, and teachers' attitudes, behaviors, and discourses. Sexist practices in education and especially the sexist discourses of teachers, who are the main actors of education, significantly affect students, who are the adults of the future. Because the attitudes and behaviors of teachers in accordance with gender roles and the sexist language they use legitimize the patriarchal social structure. There is a close relationship between education, language and culture. Language influences thought and thought influences culture. A sexist language creates a sexist mindset and leads to the perpetuation of gender stereotypes. Assigning tasks to students according to traditional gender roles in schools, treating male and female students differently because of their gender, and using sexist language lead to gender inequality in education. Patriarchal sexist codes in educational environments create patriarchal schemas in the minds of students. In this way, while female students are prepared for motherhood and wife roles; The advantageous position of male students in society is glorified. Education is the most important factor after the family in instilling gender roles. For this reason, it is of great importance to use the transformative power of education in order to create equal relations in social life. In this research, a total of 30 teachers, 15 women and 15 men, working in various branches in high schools, were reached by snowball method and a questionnaire was applied through face-to-face interviews. The survey questions were created to determine teachers' perceptions and attitudes towards gender roles and whether the language they use is sexist or not. According to the findings of the research, it was revealed that teachers behaved in accordance with gender roles and it was concluded that the language they used was sexist. Gender stereotypes, male-dominated social structure and sexist language are responsible for violence, harassment, rape and murder against both women and individuals whose sexual orientation is outside the norm. For this reason, the attitudes and behaviors of the actors of education in educational environments should be egalitarian and transforming teachers' sexist language into egalitarian language is very important in terms of adopting gender equality to students, who are the adults of the future. As a result of the study, the importance of transforming gendered practices and language in education was discussed and certain suggestions were made about what can be done in this regard.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    418777

    Eğitimde veri madenciliği ve öğrenci akademik başarı öngörüsüne ilişkin bir uygulama

    Educational data mining and an application related to prediction of student academic success

    ŞEBNEM ÖZDEMİR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Bilim ve Teknolojiİstanbul Üniversitesi

    Enformatik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET ERDAL BALABAN

  2. Tez No

    657428

    Coğrafya eğitiminde coğrafi sorgulama becerilerinin değerlendirilmesi

    The evaluation of geographical inquiry skills in geography education

    HÜLYA YİĞİT ÖZÜDOĞRU

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Eğitim ve ÖğretimGazi Üniversitesi

    Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. NURCAN DEMİRALP

  3. Tez No

    826209

    Gender relations, seniority structure, and subjectivities in surgical training in Istanbul, Turkey

    İstanbul'da cerrahi eğitimde toplumsal cinsiyet ilişkileri, kıdem sistemi ve öznellikler

    HEVAL YAREN ŞİMŞEK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    AntropolojiKoç Üniversitesi

    Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BAŞAK CAN BULUT

  4. Tez No

    470318

    Türkiye'de eğitim politikalarında ulus ve vatandaş inşası (2002-2016)

    The construction of nation and national idenytity in education policies in Turkey (2002-2016)

    ELİF GENÇKAL EROLER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik Üniversitesi

    Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ELÇİN MACAR

  5. Tez No

    747940

    Yabancı dil olarak Türkçe öğrenicilerinin Türk edebiyatı klasiklerindeki toplumsal cinsiyet söylemlerine dair farkındalıklarının incelenmesi üzerine nitel bir araştırma

    A qualitative exploration of Turkish as a foreign language learners' awareness regarding gender discourse in Turkish literature classics

    ALEYNA GÖKMEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül Üniversitesi

    Yabancı Dil Olarak Türkçe Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HATİCE İREM ÇOMOĞLU

Geri Dön