Ebûbekir Kânî'ye ait gösterilen Be-nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn [İnceleme-tenkitli metin]
Be-nâm-i Havâriyyûn Bürûc-i Fünûn attributed to Ebûbekir Kânî [Analysis-critical text]
- Tez No: 871967
- Danışmanlar: PROF. DR. EKREM BEKTAŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 223
Özet
Köklü bir tarihi olan klasik Türk edebiyatı, XVIII. yüzyılda son büyük şair ve nasirlerle mevcudiyetini muhafaza etmiştir. Bu yüzyılın büyük simalarından biri de Ebûbekir Kânî et-Tokadî'dir. Ebûbekir Kânî üzerine yapılan çalışmalarda Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn adıyla kaleme alınan eserin ona isnat edildiği görülmektedir. İlk olarak ne zaman ve kim tarafından yapıldığı bilinmemekle birlikte bu isnat, mevcut varsayımların tekrarı neticesinde günümüze kadar sorgulanmaksızın devam ettirilmiştir. Ancak eserin kimi yazma nüshalarında yer alan istinsah/telif tarihleri incelendiği vakit, bu tarihlerin Kânî'nin daha çocukluk yıllarına denk geldiği görülmekte ve bu durum eserin Kânî'ye ait olmadığı düşüncesini doğurmaktadır. Kim tarafından yazıldığı kesin olarak bilinemeyen Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn adlı eser, Eflak voyvodası İskerletzâde Konstantin'in isteği doğrultusunda kardeşi Alexander'in Türkçeyi öğrenebilmesine ve Osmanlı bürokrasisinde yer alabilmesine yardımcı olmak amacıyla kaleme alınmıştır. Bu eser ile birlikte sadece Alexander'e değil Türk dili ve adabına vukufiyetini arttırmak isteyen sair kimselere de rehberlik yapmak hedeflenmiştir. Bu doğrultuda deyim, atasözü, halk söyleyişleri gibi öğelerle desteklenen eserde Türkçenin inceliklikleri gösterilmek istenmiş ve Türk ahlak anlayışı hakkında ipuçları verilerek nasihat kitabı olma yolunda da bir adım atılmıştır. Bu bakımdan Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn'un hem didaktik tarzda yazılmış bir Türkçe öğrenme ve öğretme kılavuzu hem adabımuaşeret kitabı hem de bir nasihatnâme olduğu saptanmıştır. Bu çalışmada, Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn adlı eser çeşitli başlıklar etrafında incelenmiştir. Eser, Kânî'ye aidiyet noktasında bazı soru işaretleri ile ele alınmış, konu ile ilgili literatürde yer alan tespitler yeniden tetkik edilerek eksiklikler/yanlışlıklar giderilmeye çalışılmış, dil ve muhteviyat özelinde yapılan incelemeler tenkitli metin kurulumu ile ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
Classical Turkish literature, which has a deep-rooted history, preserved its existence with the last great poets and nasirs in the XVIIIth century. One of the great figures of this century is Ebûbekir Kânî et-Tokadî. In the studies on Ebûbekir Kânî, it is seen that the work written under the title Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn is attributed to him. Although it is not known when and by whom this attribution was first made, it has been continued unquestioningly until today as a result of the repetition of existing assumptions. However, when the dates of the manuscript copies of the work are examined, it is seen that these dates coincide with the childhood years of Kânî and this situation leads to the idea that the work does not belong to Kânî. The work Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn, whose exact authorship is unknown, was written at the request of the Wallachian voivode Iskerletzâde Konstantin in order to help his brother Alexander learn Turkish and take part in the Ottoman bureaucracy. With this work, it was aimed to guide not only Alexander but also other people who wanted to increase their knowledge of Turkish language and manners. In this direction, in the work supported by elements such as idioms, proverbs, folk sayings, the subtleties of Turkish language were intended to be shown and a step was taken towards becoming a book of advice by giving clues about Turkish morality. In this respect, it has been determined that Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn is both a Turkish learning and teaching guide written in didactic style, a book of etiquette and a book of advice. In this study, the work Be-Nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn is analysed under various headings. The work has been handled with some question marks at the point of belonging to Kānī, the deficiencies/inaccuracies have been tried to be eliminated by re-examining the determinations in the literature on the subject, and the examinations made in terms of language and content have been revealed with the construction of a critical text.
Benzer Tezler
- Muâviya İbn Ebû Süfyan ve halîfelik dönemi
Муавия ибн абу суфьян жана анын халифатты башкаруу мезгили
CAMİLAHON CORAEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAHRİ UNAN
- İmâmiyye'nin Muhammed b. el-Hanefiyye'ye ve Keysâniyye'ye bakışı
The Imamiyyah's view on Muhammad b. al-Hanafiyya and Kaysaniyyah
ERDOĞAN ASLAN
- Advices to a Phanariot Candidate for the grand dragomanate and Voivodaship of the Danubian Principalities in the Eighteenth Century: Be-Nâm-i Havâriyyûn-i Bürûc-i Fünûn of Ebûbekir Kânî Efendi̇
18. yy. de Fenerli Bir Baş Tercümân ve Eflak ve Boğdan Voyvoda adayına öğütler: Ebûbekir Kânî Efendi'nin Be-Nâm-ı Havâriyyûn-ı Bürûc-ı Fünûn'u
MUHAMMET TALHA KATIRCI
- Uludağ fidyekızık ormanlarındaki büyük memeli türler
Large mammal species in uludağ fidyekizik forests
MEHMET BURAK GÜNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Ormancılık ve Orman MühendisliğiBursa Teknik ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EBUBEKİR GÜNDOĞDU
- Kânî Dîvânı (inceleme-metin)
Divan of Kânî (critical edition- textual analysis)
İLYAS YAZAR
Doktora
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. İLHAN GENÇ
