Ebubekir Kâni Efendi'nin hayatı ve divânı bağlamında tasavvufî görüşleri
The life and sufi understanding of Ebubekir Kani Efendi
- Tez No: 926878
- Danışmanlar: PROF. DR. KADİR ÖZKÖSE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Ebubekir Kânî, İslam, Tasavvuf, Mevlevilik, Divân, Ebubekir Kani, Islam, Sufism, Mevlevi order, Divan
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Balta Veysel, Ebubekir Kânî Efendi'nin hayatı, divânı bağlamında tasavvufî görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Sivas 2025 1712 Tokat doğumlu, Tokat Mevlevihanesi mensubu, Osmanlı şair ve münşilerinden ve Osmanlı Devleti divan kâtiplerinden olan Ebubekir Kânî Efendi'nin hayatını ve tasavvuf anlayışını konu edindiğimiz tezimiz üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümü tezin konusu, kapsamı, yöntemi ve şekli konusunda açıklamalardan meydana gelmiştir. Birinci bölümde ise Ebubekir Kânî Efendi'nin hayatı hakkında bilgiler verildi. İkinci bölümde ise Ebubekir Kânî Efendi'nin Divânı bağlamında tasavvufi görüşleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde varlık anlayışı incelenmiştir. On sekizinci yüzyılda yaşayan Ebubekir Kânî Efendi kırk yaşına kadar Tokat Mevlevihane'sinde ruhi ve manevi eğitimini sürdürmüş, Hekimoğlu Ali Paşa üçüncü kez sadrazam olunca Trabzondan İstanbul'a giderken Tokat'a uğramış burada tanıdığı Ebubekir Kânî Efendi'yi şeyhi Abdulahad Dede'den izin alarak 1755 yılında İstanbul'a götürmüştür. Kânî Efendi İstanbul'da Divan-ı Hümayun kaleminde eğitimini tamamlamış, kendisine sivil yüzbaşı rütbesi verilmiştir. Divan Katipliği yapan Ebubekir Kânî Efendi çoğu zaman bürokratik kalıplardan sıkılan ve kişilik olarak kayıtlı olmayı sevmeyen biridir. Bükreş, Eflak ve Rusçuk gibi yerleri gezmiş, buralarda beylere kâtiplik yapmıştır; buralarla ilgili gözlemlerini yazmış, yazıları takipçileri ve sevenleri tarafından ölümünden sonra derlenmiştir. Resmi görevini sürdürürken duygu ve düşüncelerini yazmaktan geri durmayan Kânî Efendi, sözünü esirgemeyen, hoşsohbet bir Osmanlı aydını olarak karşımıza çıkmaktadır. Şiirlerinde varlığın hakikati, kulluk bilincinin önemi, ilahi ve mecazi aşk yanında toplumsal konular ve ahlâkî aksaklıkları ince mecaz ve nüktelerle işlemiştir. Özellikle tasavvufî söylem ve kavramları kullanarak insanın anlam ve önemini vurgulamıştır. Biz bu tezimizde Ebubekir Kânî Efendiyi incelemeye ve divanındaki şiirleri bağlamında ruhi ve tasavvufi yönüne ışık tutmaya çalıştık.
Özet (Çeviri)
Our thesis on Ebubekir Kani Efendi, born in Tokat in 1712, a member of the Tokat Mevlevihanesi, an Ottoman poet and scribe, and one of the Ottoman State Divan secretaries, and his Sufi understanding, consists of three sections. The first section includes explanations about the topic, scope, method, and format of the thesis. The second section provides information about the life of Ebubekir Kani Efendi. The third section examines Ebubekir Kani Efendi's Sufi views within the context of his Divan, analyzed under Sufi concepts. Ebubekir Kani Efendi, who lived in the 18th century, continued his spiritual and moral training at the Tokat Mevlevihanesi until he was forty. When Hekimoğlu Ali Pasha became Grand Vizier for the third time, he passed through Tokat on his way from Trabzon to Istanbul and took Ebubekir Kani Efendi to Istanbul in 1755. In Istanbul, Kani Efendi completed his education at the Divan-ı Hümayun office and was given the rank of civilian captain. As a Divan Secretary, Ebubekir Kani Efendi was often someone who was bored with bureaucratic routines and did not enjoy being registered. He traveled to places like Bucharest, Wallachia, and Ruschuk, worked as a scribe for the local beys, and wrote down his observations about these places. His writings were compiled by his followers and admirers after his death. While fulfilling his official duties, Kani Efendi did not refrain from writing his feelings and thoughts. He appears as an outspoken, affable Ottoman intellectual. In his poems, he explored themes such as the truth of existence, the importance of servitude consciousness, love, divine and metaphorical love, as well as social issues and moral shortcomings, using subtle metaphors and witticisms. He especially emphasized the significance and meaning of human existence by employing Sufi discourse and concepts. In this thesis, we aimed to introduce Ebubekir Kani Efendi and shed light on his spiritual and Sufi aspects within the context of the poems in his Divan.
Benzer Tezler
- Kânî Dîvânı (inceleme-metin)
Divan of Kânî (critical edition- textual analysis)
İLYAS YAZAR
Doktora
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. İLHAN GENÇ
- Kani Divanı üzerine bir inceleme
The commented text of the Divan by Kani
BİLAL ELBİR
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Türk Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İLHAN GENÇ
- Advices to a Phanariot Candidate for the grand dragomanate and Voivodaship of the Danubian Principalities in the Eighteenth Century: Be-Nâm-i Havâriyyûn-i Bürûc-i Fünûn of Ebûbekir Kânî Efendi̇
18. yy. de Fenerli Bir Baş Tercümân ve Eflak ve Boğdan Voyvoda adayına öğütler: Ebûbekir Kânî Efendi'nin Be-Nâm-ı Havâriyyûn-ı Bürûc-ı Fünûn'u
MUHAMMET TALHA KATIRCI
- Ebûbekir Kânî'ye ait gösterilen Be-nâm-ı Havâriyyûn Bürûc-ı Fünûn [İnceleme-tenkitli metin]
Be-nâm-i Havâriyyûn Bürûc-i Fünûn attributed to Ebûbekir Kânî [Analysis-critical text]
ELİF TOK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıHarran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EKREM BEKTAŞ
- Uludağ fidyekızık ormanlarındaki büyük memeli türler
Large mammal species in uludağ fidyekizik forests
MEHMET BURAK GÜNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Ormancılık ve Orman MühendisliğiBursa Teknik ÜniversitesiOrman Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EBUBEKİR GÜNDOĞDU
