Aşçı Dede'nin hatıratı çerçevesinde Erzincanlı Şeyh Fehmi Efendi
Erzincanli Sheikh Fehmî Efendi in the framework of the memories of cook İbrahim Dede
- Tez No: 873759
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİL BALTACI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
XIX. yüzyıl Anadolu'sunda tasavvufî hayatın canlı olduğu beldelerden birisi de Erzincan'dır. Nakşbendiyye'nin Hâlidiyye kolunun etkili olduğu bu zaman diliminde, Hâlidî Bâğdâdî'nin halîfelerinden Abdullah Mekkî'nin Erzincan'a gelerek Mehmet Hayyât Vehbî'yi halîfe tayin etmesiyle tarikat, yöre halkının büyük teveccühüne mazhar olmuştur. Mehmet Hayyât Vehbî, namı diğer Terzi Baba halk arasında hüsn-i kabul görmüş Erzincan'da Nakşî-Hâlidî kolunun kurucusu kabul edilmiştir. Terzi Baba'nın vefatından sonra onun yerine irşad görevini üstlenen halîfelerinden Şeyh Mustafa Fehmî Efendi'nin Hâlidiyye esaslarının uygulanması ve tarikatın devamlılığına katkı sağladığı görülmektedir. Fehmî Efendi'nin önemli başka bir özelliği ise Kurtuluş Savaşı sürecinde vatan savunmasına katkılarıyla bilinen Şeyh Ahmed Fevzi Efendi'nin babası olmasıdır. Erzincan'ın dinî ve tasavvufî tarihi için önemli simalardan birisi olan Fehmî Efendi hakkında şu ana kadar müstakil akademik bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmanın amacı Fehmî Efendi'nin hayatı ve tasavvufî uygulamaları hakkında bilgi vermek, çeşitli çalışmalarda dağınık hâlde bulunan birtakım bilgileri değerlendirmeye tâbi tutarak sistemli bir hâlde yeniden ifade etmektir. Fehmî Efendi hakkında en kapsamlı bilgiler, uzun yıllar birlikte yaşayıp hayatının önemli bir dönemine şahitlik ettiği Aşçı Dede'nin naklettiği haberlerde bulunmaktadır. Bu çalışmanın da temel kaynağı olan Risâle-i Tercüme-i Ahvâl-i Aşçı İbrahim Dede-i Nakşî Mevlevî adlı hâtıratı Fehmî Efendi hakkında bizlere doyurucu bilgiler vermektedir. Fehmî Efendi'nin hayatı, mücadelesi ve tasavvufî kişiliğinin bilinmesi sadece Erzincan için değil yakın dönem Anadolu tasavvuf tarihi için de bir boşluğu dolduracak niteliktedir.
Özet (Çeviri)
Erzincan is one of the towns where Sufi life was alive in 19th century Anatolia. In this period when the Khalidiyya branch of the Naqshbandiyya was influential, the sect gained great favor from the local people when Abdullah Mekki, one of the caliphs of Khalid-i Baghdadi, came to Erzincan and appointed Mehmet Hayyât Vehbî as the caliph. Mehmet Hayyât Vehbî, also known as Terzi Baba, was well accepted among the people and was also accepted as the founder of the Nakşî-Hâlidî branch in Erzincan. It is seen that Sheikh Mustafa Fehmî Efendi, one of Terzi Baba's caliphs who took over the role of guidance in his place after his death, contributed to the implementation of the principles of Khalidiyya and the continuity of the sect. Another important feature of Fehmî Efendi is that he is the father of Sheikh Ahmed Fevzi Efendi, who is known for his contributions to the defense of the homeland during the War of Independence. So far, no independent academic study has been conducted on Fehmî Efendi, one of the important figures in the religious and Sufi history of Erzincan. The aim of this study is to provide information about Fehmî Efendi's life and mystical personality, and to sys-tematically re-express some of the information scattered in various studies by evalua-ting it. The most comprehensive information about Fehmî Efendi is found in the news reported by Aşçı Dede, with whom he lived for many years and witnessed an important period of his life. A memoir called Risâle-i Tercüme-i Ahvâl-i Aşçı İbrahim Dede-i Nakşî Mevlevî, which is also the main source of this study, gives us satisfactory infor-mation about Fehmî Efendi. As a person, it can be seen that Fehmî Efendi is knowing his life, struggle and Sufi personality will fill a gap not only for Erzincan but also for the recent Anatolian Sufi history.
Benzer Tezler
- Hatıralar ışığında tasavvufi terbiye (Aşçı Dede örneği)
Sufi education as seen in the memoirs of Asci Dede
ZEYNEP İREM ÇEVEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinUludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA KARA
- Aşçı Dede'nin Hatıraları'nda halk kültürü unsurları
Folk culture elements in the Memories of Aşçı Dede
EREN AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Erzurum Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ZİYA SÜMBÜLLÜ
- Aşçı Dede Halil İbrahim Efendi'nin Fars dili ve gramerine dair çalışmaları
The Persian language and grammar studies of Aşçı Dede Halil İbrahim Efendi
ESRA İPEK TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ GÜZELYÜZ
- Aşçı İbrahim Dede'nin hayatı, eserleri ve hatıraları çerçevesinde tasavvuf anlayışı
Aşçi Ibrahim Dede's life, works and understanding of sufism within the framework of his memories
MEHMET İBRAHİM BOZKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT AKOT
- Aşçı İbrahim Dede: Rûhuʼl-Beyân'daki Farsça tanıklar ve çevirisi (II/1-352)
Aşçi İbrahim Dede: The witnesses in 'Rûhu'l Beyân' and translation
ECE CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN ÖBEK