Geç Osmanlı'dan Erken Cumhuriyet'e Dersim (Tunceli)'de toplumsal mühendislik
Social engineering in Dersim (Tunceli) from Late Ottoman to Early Republican Period
- Tez No: 874507
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YALÇIN ÇAKMAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Munzur Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 172
Özet
Tunceli idari, iktisadi ve sosyal dokusuyla Dersim'in üzerine bina edilmiş bir yapıdır. Bu sürece dair resmi anlatıyı savunan ve eleştiren pek çok çalışma yapıldı ve yapılmaya devam ediyor. Öyle ki yer yer güncel politik süreçlerle bütünleşen ve akademik çerçevenin dışına çıkan tez çalışmalarını dahi görmek mümkündür. İşte bu denli canlı bir meseleye katkı sağlama amacındaki bu tez çalışması, Dersim'den Tunceli'ye geçiş sürecine odaklanıyor ve toplumsal mühendislikle ona giden süreçleri etnografik bir bakış açısıyla irdeliyor. Bu sebeple çeşitli toplumsallıkların bir arada ve geçişken olduğu bir ekosistemin, merkezi kuvvete ve ulusa entegre amacıyla toplumsal yapısından bireylerine kadar nasıl sınıflandırıldığı, ayıklandığı ve eritme potasına dahil edildiği birtakım kavramlara dayanarak gözlemlendi. Bununla beraber, Dersim aşiret halkının toplumsal, siyasal ve iktisadi açıdan dayandığı yapılar da ele alındı. Böylece, Dersim aşiretleri ile Osmanlı'dan Türkiye'ye doğru evirilen merkezi kuvvet arasındaki gerilimin zamanla bir çeşit egemenlik mücadelesine dönüştüğü ve hatta, geleneksel dönemde bile merkezin doğrudanlaşmasına yönelik bir meyil kazandığı gözlemlendi. Haliyle merkezi kuvvetin, Dersim ile sorununun modernleşmeden önce yapısal bir hal aldığı, modern zamanlarının çözümlemelerinin dahi gelenekselden gelen sürekliliklerle ilişkili olduğu anlaşıldı. Elbette, Dersim'e yönelik algı ve pratiklerin süreklilikleri ve kopuşları günümüzde yaygın olarak biliniyor. Fakat, pratiklerle alakalı sonuçların spesifik sorunsallar şeklinde yeterince belirginleştiğini söylemek mümkün değildir. Bu sorunsallardan biri de kentin göç dinamiğidir. Konu üzerine birtakım çalışmalar olsa da bu tez çalışmasının yaklaşımı göçü teşvik eden süreçlerin tarihsel ve yapısal arka planını daha fazla göz önünde bulundurmak üzerinedir. Çünkü, bölgeye dair algı ve pratikler sonucunda kurulan fiziki-düşünsel asayiş ortamı, halkı Dersim'den soyutlayan fakat Tunceli'ye de tam olarak dahil etmeyen veya edemeyen sonuçlara neden oldu. Bu durumun, fiziki olarak göçü teşvik ettiği gibi mekânsal olarak yarattığı kısmi yabancılaşma ve yersizleşme kaynaklı düşünsel bir boyutu da var. Haliyle bu tez, kasıtlı olup olmadığı net olmasa da toplumsal mühendislik süreçleri nedeniyle kendi nüfusunu dışarı atmayı otomatikleştirmiş bir“tahliye kenti”örneğini savunuyor.
Özet (Çeviri)
Tunceli is a structure built on Dersim with its administrative, economic and social pattern. Many studies defending and criticising the official narrative on this process have been and continue to be made. In fact, it is even possible to see thesis studies that are sometimes integrated with current political processes and go beyond the academic framework. This thesis, which aims to contribute to such a dynamic issue, focuses on the transition from Dersim to Tunceli and analyses social engineering and the processes leading to it from an ethnographic perspective. For this reason, based on a number of concepts, it was observed how an ecosystem in which various socialities coexisted and were transitional was classified, extracted and included in the melting pot, from its social structure to its individuals, in order to integrate it into the central authority and the nation. In addition, the social, political and economic structures of the Dersim tribal population were also analysed. Thus, it was observed that the tension between the Dersim tribes and the central power, which evolved from the Ottoman Empire to Turkey, turned into a struggle for sovereignty over time, and even in the traditional period, the centre tended to become more direct. Hence, it became clear that the central power's problem with Dersim was structural before modernisation, and that even the analyses of modern times were related to traditional continuities. Of course, the continuities and breaks in perceptions and practices towards Dersim are widely recognised today. However, it is not possible to say that the results related to practices are sufficiently crystallised in the form of specific problematics. One of these problematics is the migration dynamics of the city. Although there are a number of studies on the subject, the approach of this thesis is to consider the historical and structural background of the processes that encourage migration more. This is because the physical and ideational order environment established as a result of the perceptions and practices regarding the region has led to results that isolated the people from Dersim but did not or could not fully include them in Tunceli. This situation not only stimulated physical migration, but also has an ideational aspect due to the partial alienation and the becoming out-of-place it created spatially. Consequently, this thesis argues for an example of an“evacuation city”that has automatised the exclusion of its own population due to social engineering processes, albeit it is not clear whether this is intentional or not.
Benzer Tezler
- Geç Osmanlı'dan Erken Cumhuriyet'e adlî tıp ve bilirkişilik
Forensic medicine and expertise from Late Ottoman Period to Early Republic period
YAĞIZ FATİH NAZLIER
- A collective biography study of musicians: Patterns, networks and music as a 'profession' in the late Ottoman era and the early republican years in İstanbul
Geç Osmanlı'dan erken Cumhuriyet'e İstanbullu müzisyenlerin sosyal profil analizi: Sosyal ağlar ve bir 'meslek' olarak müzik
ONUR ÖNER
- Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Döneminde siyasi seçkinlerin Suriye'ye bakışı
Viewpoints of late Ottoman and Early Republican elite on Syria
OZAN KUYUMCUOĞLU
Doktora
Türkçe
2018
TarihYıldız Teknik ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. MEHMET HACISALİHOĞLU
- T.C. Kültür Ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları Arşivinde yer alan 1943 ile 1973 yılları arasında yapılmış terfi tezi örneklerinin mimarlık tarihi açısından değerlendirilmesi
Evaluation of samples of promotion dissertations present in the Cultural Assets Archive Of Republic Of Turkey Ministry Of Culture And Tourism that were written between 1943 and 1973
ÇİĞDEM BİLGEN
- Vassals, servants and traitors: Image of Serbs in popular Turkish historiography
Vasallar, kullar ve hainler: Popüler Türk tarih yazımında Sırp imgesi
MURAT ÖZİŞ
