Yavaş şehirlerin peyzaj göstergeleri: Değerlendirme sistemi önerisi
Landscape indicators of slow cities: Proposal of evaluation system
- Tez No: 875647
- Danışmanlar: PROF. DR. MELTEM ERDEM KAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 444
Özet
Tez çalışmasında geleneksel yerleşmelerin belirli kriterlere uyum sağlaması ile iyileştirilmesini öngören“yaşamın kolay olduğu kentler ağı”yavaş şehir (Cittaslow International, 2023) hareketinin peyzaj göstergeleri doğrultusunda mekânsal incelemesi yapılmaktadır. Yavaş şehir hareketi günümüzde uluslararası kapsamda belirlenmiş olan 72 kritere göre dünyanın dört bir yanından üyelik almış 297 (Aralık, 2023) şehri kapsamaktadır. Bu 72 kriter çoğunlukla kentlerin kendine özgü değerlerini ön plana çıkarsa da yerleşmelerin mekânsal özelliklerinin ortaya koyulması adına yeterli olmamaktadır. Yerleşimlerin yavaş şehir unvanını alması söz konusu yerleşmelerin tanınırlıklarının artmasına ve turizm baskısı altında kalmasına yol açmaktadır. Söz konusu durum zamanla yerleşmelerin fiziksel yapılarında bozulmalara neden olmakta ve özgün değerleri üzerinde tehdit oluşturmaktadır. Bahsi geçen sorunlardan yola çıkarak tez kapsamında, mevcut yavaş şehir kriterlerinin, Cittaslow olmaya aday kentler için mekânsal bir değerlendirme sunmadığı tespit edilmiştir. Bu sorunu araştırmak için üç temel araştırma sorusu ve alt araştırma soruları geliştirilmiştir. Bahsi geçen araştırma soruları ile peyzaj göstergelerinin yavaş şehirlerle bağlantı kurması, tanımlanması, mevcut değerlendirme sisteminin gücü ve mekânsal değerler üzerindeki etkisi araştırılmaktadır. Bu doğrultuda tezin hipotezi;“kriterlere yönelik değerlendirmelerin objektif olabilmesi için mekânsal değerlendirmeye konu olan parametrelerin ortaya konulması ve bu parametrelerin sayısal karşılıklarının belirlenmesi gerekliliği”üzerinden şekillenmiştir. Bu hipotezden yola çıkarak tezin amacı, yavaş şehir ilan edilen yerleşmelerin peyzaj göstergelerinin tespitine yönelik bir yöntem ve mevcut kriterlere girdi oluşturabilecek yeni parametrelerin önerilmesi olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda Türkiye'deki yavaş şehirler ağına üye olan belirli yerleşmelerin peyzaj göstergeleri üzerinden fiziksel özellikleri ve mekânsal yapısı değerlendirilerek yeni peyzaj göstergelerinin belirlemesi amaçlanmaktadır. Türkiye'de yer alan ve çalışma alanı olarak belirlenen yedi yavaş şehrin mevcut durumu belirlenen peyzaj göstergeleri ile ortaya koyulmuş ve yerleşmelere yönelik morfolojik analiz ve mekânsal analizler yapılmıştır Yavaş şehir olan kentlerin mevcut mekânsal yapılarının ve olası etkilerin üzerine değerlendirme yapılabilmesi için elde edilen veriler çalışma kapsamında sayısallaştırılmıştır. Bu durumda, tez çalışması karma yöntemleri kullanarak Türkiye'deki aday şehirlerin mekânsal özelliklerini değerlendirmek için peyzaj göstergelerine (peyzajın fiziksel koşullarını değerlendirmek için kritik parametrelere) dayalı bir dizi kriter önermektedir. Bu amaç doğrultusunda hem Türkiye'de hem de ABD'nin Washington ve Oregon eyaletlerinde mekânsal planlama alanında çalışan uzmanların katılımı ile anket çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Anket sonuçlarına istatistiksel güç testi uygulanarak anketlerin gücüne göre peyzaj göstergelerinin indeks değeri belirlenmiş, ilgili peyzaj göstergeleri sayısallaştırılmıştır. İlk iki anket çalışmasında peyzaj göstergeleri Türkiye ve ABD ölçeğinde indeks değerleri ile belirlenmiş, üçüncü anket çalışmasında ise çalışma alanı olan yavaş şehirler üzerinden görsel değerlendirmeler yapılarak peyzaj göstergelerinin mekânı temsil gücü belirlenmiştir. Çalışmada hem kalitatif hem kantitatif olmak üzere karma araştırma yöntemi kullanılmıştır. Peyzaj göstergelerinin indeks değerleri ile elde edilmesi çalışmanın sayısallaştırılması açısından önemlidir. Çalışmanın karma yöntemi; kapsamlı literatür taraması, anket çalışmaları, görsel değerlendirme, mekânsal ve morfolojik analizleri içeren saha çalışmalarından oluşan analiz yöntemlerini içermektedir. Çalışmada izlenen yöntem dört aşamalıdır. İlk aşama yavaş şehir hareketi ve peyzaj göstergeleri ile ilgili literatürün irdelendiği kısımdır. İkinci aşama literatürden gelen bilgiler eşliğinde oluşturulan anket soruları ile peyzaj göstergelerinin belirlenmesi amacıyla, mekânsal planlama uzmanları örnekleminde anket soruları uygulamasıdır. Anketler ile tezin temel bulgularının elde edildiği veriler sayısal ortamda işlenerek peyzaj göstergeleri için ayrı ayrı indeks/katsayı değerleri elde edilmiştir. Yöntemin üçüncü aşaması, Türkiye yavaş şehirleri arasından belirlenmiş olan yedi çalışma alanının mekânsal analizlerini içermektedir. Saha çalışması kapsamında incelenen bu yedi yerleşme; Seferihisar, Gökçeada, Vize, Yalvaç, Akyaka, Taraklı ve Halfeti'dir. Bu yerleşmelerin detaylı çalışmalar kapsamında mekânsal ve morfolojik analizleri yapılmıştır. Yöntemin son aşamasında, peyzaj göstergelerinin yapılan analizler sonucunda mekânsal nitelikleri değerlendirmek için ne ölçüde yeterli olduğu tartışılmıştır. Sonuç olarak söz konusu kriterlere ek olarak peyzaj göstergelerini de göz önünde bulunduracak şekilde yeni parametreler önerilmiş ve kriterlerin mekâna uygulanması anlamında yerel yönetimlere yol gösteren ilkeler sunulmuştur. Bu çalışmanın özgün yönü, peyzaj göstergelerinin yavaş şehirlerle entegre edilmesi ile elde edilen mekânsal ve morfolojik analizler kapsamında elzem yeni parametrelerin Cittaslow kriterlerine eklenme önerisi ve kriterlerin mekâna uygulanması anlamında yerel yönetimlere yol gösteren altlık sunulmasıdır.
Özet (Çeviri)
The dissertation is setting out to improve traditional settlements which complying with certain criteria of the slow city movement“the network of towns where the life is easy”, is being carried out by spatial analysis. The Cittaslow movement currently (2023) includes 297 cities from all around the world, which were chosen based on the 72 international criteria. Although these criteria mostly highlight the unique values of the cities, they are not sufficient to provide a statistical evaluation of the space/land. This situation put slow cities, once they receive the designation, in a position to compete with large cities in terms of their recognition, and tourism potential, and as a result, poses a threat to the city's original values. Based on the abovementioned problems, it has been determined within the scope of the thesis that the current slow city criteria do not provide a spatial evaluation for cities that are candidates to become Cittaslow. Therefore three main research questions and sub-research questions were developed to investigate this problem. With the research questions, definition of landscape indicators and its' connections with the slow cities, strength of the current evaluation system of Cittaslow and its effect on spatial values are investigated. Accordingly, the hypothesis of the dissertation is accepted as“the current Cittaslow criteria system does not provide a spatial assessment for the candidate cities to become Cittaslow-approved. In order to achieve an objective evaluation of the criteria system, it is necessary to reveal the parameters subject to spatial values and determine their qualitative equivalents”. The research aims to identify new landscape indicators assessing the physical characteristics and structure of the“slow cities”identified by the Slow City (Cittaslow) Movement. In order to quantitatively reveal the current situation of the seven slow cities in Turkey determined as the case study areas, landscape indicators are described, and morphological analysis and spatial analysis are carried out for the towns. The data obtained are statistically evaluated within the scope of the study to analyze the current spatial structures and possible effects of slow cities. At that point, the dissertation aims to identify a set of criteria based on the landscape indicators (critical parameters to evaluate the physical conditions of the landscape) for assessing the spatial characteristics of nominated cities in Turkey by using comprehensive surveys. The surveys were conducted both in Turkey and the US state of Washington in the samples of experts studying in the field of the spatial planning area a total of three separate surveys. With the first two surveys, landscape indicators and index values were determined both in Turkey and the USA studies, and with the last third survey, visual evaluation were conducted in 7 slow cities, which are the study areas of the research, and the spatial representation power of landscape indicators was determined. Through the surveys, the strength with the statistical power test has been according to the slow cities', the index value of landscape indicators was determined, while the relevant landscape indicators were reviewed. The identified landscape indicators were generalized to achieve new criteria for the spatial assessment of slow cities. The index value for each landscape indicator was identified to show the strength and validity of each indicator. In the method of the study is a four-step mix method that includes both qualitative and quantitative units. Statistical and quantitative data obtained from surveys and maps, and contextual data obtained from field studies and observations were included together. The mixed methods used in the study were a comprehensive literature review, survey studies, visual evaluation, and analysis methods that include spatial and morphological analysis. Landscape indicators were quantified within the scope of spatial analysis to obtain an index value using multiple research methods. Landscape indexes can be used to reveal the similarities and/or differences in the settlements defined as“slow cities”, and indexes also have advantages that should be discussed to clarify to what extent the slow city criteria are sufficient for evaluating spatial qualities. While the field studies within the scope of landscape indicators were examined, it became clear from the application documents of 7 cities (Gökçeada, Yalvaç, Seferihisar, Tarakli, Vize, Halfeti, Yenipazar) that are members of the slow city Turkey network, that there is no connection between the numerical equivalents of the places in the existing slow cities, or the slow city criteria (Gökçeada municipality, 2010; Halfeti municipality, 2015; Seferihisar municipality, 2008; Taraklı municipality, 2010; Vize municipality, 2011; Yalvaç municipality, 2011; Yenipazar municipality, 2011; Aydoğan, 2015). Moreover, there are some researchers (Demirant, 2022, Özgeriş and Karahan 2021; Kıran Çakır et al., 2022; Tural, 2018) who support the requirement of the missing methodology in spatial analysis for Cittaslow. The abovementioned research supports the requirement of the hypothesis of the study that the current Cittaslow criteria system does not provide a spatial assessment for the candidate cities to become Cittaslow-approved. It is necessary to reveal the parameters subject to the spatial characteristics and determine their qualitative equivalents to achieve an objective evaluation of the criteria system that proposes new criteria based on the landscape indicators (critical parameters to evaluate the physical conditions of the landscape). The index values of the landscape indicators were determined according to the surveys' strength, using the statistical power test in the samples of experts studying the spatial planning area, and the relevant landscape indicators for the Cittaslow criteria were also reviewed. The index values of the landscape indicators were determined from a survey in Turkey and the definition of the landscape indicators' strength was determined using a survey conducted in the USA. Thus, quantitative values were determined for the landscape indicators. An index value was determined for each new Slow City criterion, and a new criteria list was drawn according to the average of these quantitative values. As a result of this research, landscape indicators that can be used as additional criteria for the slow city assessment system were suggested. Consequently, new landscape indicators were proposed to be included in the assessment system of the movement. The new landscape indicators identified in the study can be added to the current Cittaslow criteria to assess the spatial characteristics of the cities at macro and micro scales.
Benzer Tezler
- Yavaş kent hareketi üzerinden yaşanabilir aramekân/arayüz geliştirmede bir model önerisi: İstanbul/Beşiktaş-Sinanpaşa Mahallesi örneği
A model proposal to develop a livable in between space/interface through cittaslow movement: İstanbul/Beşiktaş-Sinanpaşa Neighbourhood example
KIYMET PINAR KIRKIK AYDEMİR
Doktora
Türkçe
2018
Peyzaj MimarlığıBartın ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE SELMA ÇELİKYAY
- Yavaş şehirlerin sürdürülebilir turizm bağlamında değerlendirilmesi: Ahlat örneği
Başlık çevirisi yok
AYLA YÜREGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TurizmVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE CİHANGİR
- Yavaş şehir (cittaslow) hareketinin sağlıklı şehirler bağlamında değerlendirilmesi: Abbiategrasso (İtalya) yerleşimi üzerinde bir inceleme
Evaluation of the slow city (cittaslow) movement in the context of healthy cities: An examination on Abbiategrasso (Italy)
ZEMZEM ECE
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EBRU ÖZEKE-TÖKMECİ
- Uluslararası turizm pazarlaması bağlamında yavaş şehirlerin turist tarafından algılanan yavaşlık düzeyi, çevre duyarlılığı ve gönüllü sade yaşam ilişkisi: Seferihisar örneği
The relationship among slowness level of cittaslow perceived by tourists, environmental sensitiviy and voluntary simple lifestyle in the context of international tourism marketing: The case of Seferihisar
AFET ÇAĞAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TurizmAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiUluslararası Ticaret Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSNİYE ÖRS
- Yavaş şehir akımına yönelik yerel halkın algısının belirlenmesi: Perşembe örneği
Determination of perception for the cittaslow of local people: The case of Perşembe
EMEL BALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TurizmGazi ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EVREN GÜÇER