Geri Dön

Morphological chart as a tool for analysis: A study on structural solutions, design types and disciplinary mindsets in design education

Analiz aracı olarak morfolojik çizelge: tasarım eğitiminde yapısal çözümler, tasarım türleri ve disipliner zihniyetler üzerine bir araştırma

PDF İndir

  1. Tez No: 876826
  2. Yazar: RENK HÜLAGÜ İNCE
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ŞEBNEM TİMUR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Endüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Endüstriyel Tasarım Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 252

Özet

Mimarlık, kentsel tasarım ve endüstriyel tasarım gibi farklı tasarım disiplinlerinin hem ortak yönleri hem de farklılıkları vardır. Bu disiplinler arasindaki benzerlikler, bu disiplinlerde okuyan tasarım öğrencilerinin lisans eğitim yolculuklarının başlangıcında, temel tasarımı benzer bir şekilde öğrenmeleri ve ortak dersler almaları nedeniyle daha belirgindir. Lisans eğitiminde ilerledikçe öğrenciler kendi okumakta oldukları disipline ait daha fazla ders görmekte ve kendi alanlarında uzmanlaşmaktadırlar. Bu ilerleme gerçekleştikçe ve öğrenciler lisans eğitimlerinde ilerledikçe disiplinler arası farklar artmaktadır. Lisans eğitiminin başında olmayan, bu eğitimde ilerlemiş farklı bölümlerdeki tasarım öğrencilerin morfolojik olarak birbirlerinden farklı tasarımlar yapmaları beklenen bir sonuçtur. Bununla birlikte, tasarım eğitimi veren kişilerin gözlemleri bu farklılıkların beklenenden daha önce başladığı yönündedir. Eğitimciler, farklı bölümlerden tasarım öğrencilerin tasarımlarında, lisans eğitimlerinin başında bile farklılıklar olduğu gözlemlemişlerdir. Bu farkılıklar, henüz bahsi geçen öğrenciler sadece temel tasarım derslerine maruz kaldıkları ve kendi disipliner bilgilerine haiz olmadıkları halde gerçekleşmektedir. Bu disipliner farklılıklar, tasarımda morfolojik farklılıklar şeklindedir. Tasarımın morfolojisindeki bu bölümsel ve disipliner farklılıkların sayılarla doğrulanabilir olup olmadığını öğrenmek için yakın geçmişte yapılmış bir çalışmanın çıktıları kullanılmıştır. Bu tezde kullanılan çalışma; İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'ndeki Temel Eğitim Stüdyosu derslerinin üçüncüsünde yapılmıştır. Temel Eğitim Stüdyosu, temel tasarım eğitiminin verilmekte olduğu stüdyodur. Bu stüdyo dersinde, beş farklı tasarım bölümünden öğrenciler aynı derse kayıtlıdır. Bütün bu öğrencilere farklı tasarım disiplinlerinden aynı tasarım problemleri verilmektedir ve kendi disiplinlerine ait olmayabilen bu problemleri, disiplinlerarası olan bu ders ortamında, birlikte çözmeleri beklenmektedir. Bu uygulama öğrencilerin ileride, özellikle profesyonel hayatta işlerine çok yaramakta olan disiplinler arası bir ortamda çalışmayı öğrenmelerine ve diğer tasarım bölümlerinin kullandığı problem çözme yöntemlerini anlamalarına yardımcı olmaktadır. Bu tezde kullanılmış olan çalışmada, öğrencilere, bu dersin endüstriyel tasarım bölümünden gelmekte olan öğretim görevlileri tarafından, bir tasarım tanım belgesi verilmiştir. Verilen tasarım tanım belgesine göre öğrencilerden, yapısal bir problem olan, tek bir noktadan sarkan bir çay servis tepsisi yapmaları beklenmiştir. Anlatılan ders projesinin çıktısı olan, bu beş bölümden öğrencilerin yapmış oldukları çay tepsisi tasarımları, bu tezde morfolojik farklılıkları araştırmak için veri olarak kullanılmıştır. Öğrencilerin çay tepsisi tasarım verileri, morfolojik şema veya diğer adıyla morfolojik çizelge (ingilizce: morphological chart - MC) yöntemi kullanılarak nesnenin tasarım özelliklerinin makine tarafından okunabilir alt çözümlerine dönüştürülmüştür. Morfolojik çizelge (MC) yöntemi, tanımlanmış bir probleme birçok çözüm bulmak için kullanılan bir tasarım yöntemidir. Normalde morfolojik çizelge yöntemi tasarım sürecinin başında kullanılan bir yeni fikir üretme yöntemidir. Bu yöntem, dikey eksende alt fonksiyonlar/alt parçalar, yatay eksende ise bu alt fonksiyonlara denk gelen çözümler olmak üzere bir ızgara şeklinde uygulanmaktadır. Morfolojik Çizelgedeki çözümler, problemin alt fonksiyonlarına ayrıştırılması ve bu alt fonksiyonlara alternatif çözümler üretilmesi ile bulunur ve eklenir. Yöntem, problemin bölünmesi ve ardından parça parça çözümler sunulması üzerine çalışsa da; fikir oluşturma ve seçme aşamalarında parçalar seçici bir süreçle birleştirilir ve sonuçta bütünleştirilir. Morfolojik çizelge yönteminin genel doğası, problem çözmeye ve tüm çözüm evrenini kavrayabilmek için analitik bir çerçeve oluşturmaya dayanır. Bu tezde, Morfolojik Şema veya Morfolojik Çizelge olarak adlandırılan yöntem yeni tasarım fikirleri üretmektense, mevcut tasarımları sistematik bir şekilde analiz etmek için kullanılmaktadır. Bu kullanım biçimi, Morfolojik Şema yönteminin yeni bir kullanım biçimidir. Bu kullanım biçiminin uygulaması ve sonuçları, aynı fakültede yer alan beş farklı tasarım bölümünden 300'den fazla öğrencinin tasarımını içeren temel tasarım dersinin çıktıları kullanılarak yapılan çalışma yoluyla gösterilmiştir. Bu öğrencilerin çay tepsisi tasarım verileri, oluşturulan morfolojik şema ile değerlendirilmiş ve aynı yöntemle görsel olarak özetlenmiştir. Bu analizde kullanılan kategoriler veya alt fonksiyonlar; tepsiyi taşımaya yarayan kulpun şekli, tepsinin üzerine bardaklar koyulan taşıma yüzeyi, tepsinin kaç bardak veya fincan taşıyabileceği ve tepside kaç katman olduğu gibi, çay tepsisinin parçaları veya özellikleridir. Bu veriler her bir öğrencinin okumakta olduğu tasarım disiplinine ait verilerle birleştirilerek derse katılmış olan öğrencilerin okuduğu beş tasarım disiplininin tercihleri bulunmuştur. Bu bölümler; mimarlık, endüstriyel tasarım, iç mimarlık, peyzaj mimarlığı ve şehir ve bölge planlama bölümleridir. Disiplin/bölüm verisi ile birleştirilmiş morfolojik şema verileri bu araştırmayla analiz edilmiş ve sonuç olarak her bir farklı alt çözümün -örneğin tepsi şekli kategorisinde dairesel tabanlı, üçgen tabanlı ve dikdörtgen tabanlı tepsiler- yüzdeleri tasarım disiplinlerine bağlı olarak yüzdeleri, dolayısıyla da bu bölümlerdeki öğrencilerin tercihleri bulunmuştur. Morfolojik Şema kullanarak yaptığım bu analizin sonucunda, farklı tasarım bölümlerinden öğrencilerin, yapısal problemin (structural problem) çözümlerinde bölümlerine de bağlı olarak farklılaştıklarını tespit ettim. Bu farklılaşma, araştırmadaki öğrencilerin eğitimlerinin başında olmalarına ve 1. ve 2. yarıyıllarda sadece fakülte ortak temel derslerini almış olmalarına ve çay tepsisi tasarımlarının verilerinin toplandığı 3. yarıyılda bazı bölüm derslerini yeni almaya başlamış olmalarına rağmen olmaktaydı. Çözümlerdeki temel farklılıklar; tepsi üzerindeki işaretler (bardakları yerinde tutan delikler, kılavuzlar veya yuvalar olup olmadığı) ve tepsinin kulp tipi/şekli alt fonksiyonlarında karşıma çıktı. Bu durum ve farklı çözümler eğitim ile değil, disipliner zihniyet (disciplinary mindset) olarak adlandırılabilecek ve öğrencilerin kendi tasarım alanlarında profesyonel olma konusunda sahip oldukları zihniyetle açıklanabilir. Mevcut tasarımları analiz etmek üzere bir morfolojik şema/çizelge oluşturmak için izlenmesi gereken adımlar da bu tezdeki uygulamanın sonucunda belirlenmiş ve tanımlanmıştır. Morfolojik şemanın/çizelgenin bu şekilde kullanımı daha kolay pazar araştırması yapılmasını veya tasarım verilerinin görselleştirilmesini sağlayabilir. Buna ek olarak çıktı olan morfolojik çizelgenin kendisi hem tasarımcılar için fikir oluşturma (idea generation) yöntemlerinde girdi olarak kullanılabilir hem de bilgisayar tarafından üretilen bir tasarım yazılımının veya yapay zeka uygulamalarının girdisi (input) olarak bir elektronik tabloya aktarılabilir. Ayrıca bu tezin sonuç bölümünde, yeni fikir yaratımı için alt fonksiyonların birleştirilmesi veya elenmesini içeren morfolojik şema/çizelge yönteminin yeni bir versiyonu için bir kılavuz (guideline) oluşturulmuştur. Oluşturulan bu kılavuz tüm tasarımcıların, tasarım eğitimcilerinin ve tasarım araştırmacılarının gelecekte kullanması için teze eklenmiştir. Morfolojik şema veya çizelge ile yapılan analize ek olarak, öğrencilerin tasarım paftalarındaki bazı tasarım tipolojilerinin kümeler oluşturduğu gözlemlenmiştir. Bu gözlem tasarım paftalarının morfolojik çizelgeye aktarılması esnasında yapılmıştır. Bu kümeler daha sonra paftaların görsel analizi yoluyla isimlendirilmiştir. Veriler 300'den fazla çay tepsisi tasarımını içerecek şekilde büyük olduğundan, daha hızlı ve tekbiçimli bir analiz için her bir çay tepsisi tasarımı eskiz haline getirilmiştir. Daha sonra bu eskizlerin ikonik analizi yapılmıştır. Bu analizin sonucunda öğrencilerin çay tepsisi tasarımlarının tasarım tipolojilerinin nihai isimleri ortaya çıkmıştır. Öğrencilerin bölümlerini de içeren bu tezin ilk analizinden elde edilen verilerin de yardımıyla, bölümler/disiplinler arası farklılıklar ve bu disiplinlere göre tercih edilen tipolojiler de araştırılmıştır. Bu da tipolojilerdeki farklılıkların yüzdesel olarak hangi bölüm öğrencilerinin hangi tipolojiyi daha çok kullandığı bilgisinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu analizden de, ilk analize benzer şekilde görülmüştür ki, lisans eğitimlerinin başlangıcında da olsalar, öğrencilerin yaptıkları tasarımlar tasarımsal disipliner zihniyetlerinden (disciplinary mindset) etkilenmektedir.

Özet (Çeviri)

Different design disciplines such as architecture, urban design, and industrial design, do have commonalities and differences. The similarities are more prominent at the beginning of a design student's journey of undergraduate design education, with learning basic design in a similar manner. However, observations of design lecturers have been suggesting that there might be differences in these students' designs, even at the beginning of their undergraduate education where they are just exposed to foundation courses of basic design and not exposed to their own disciplinary knowledge yet. These disciplinary differences are in the form of morphological differences in design. In order to find out if these departmental and disciplinary differences in the morphology of design are verifiable with numbers, the outputs of a study have been used. The study that have been used in this thesis is a part of the foundation course in the Faculty of Architecture in Istanbul Technical University. Students from 5 different design departments are enrolled in the same course and they all encounter the same design problems from different design disciplines. This helps them learn to work in an interdisciplinary setting and to understand the problem-solving methods that these other design departments use. In this case, the students were asked to make a tea serving tray which hangs from one point, which is a structural problem given by industrial design lecturers of this foundation course. The output of this course project, which are tea tray designs of students from these five departments, are used as the data in this thesis. This tea tray design data of students has been converted into machine readable sub-solutions of design features of the object, by using morphological chart method. Morphological Chart (MC) is a design method used for finding many solutions to a defined problem. It is an idea generation method, normally used at the beginning of the process of design. The solutions in the Morphological Chart are found and added by deconstructing the problem to its sub- functions and generating alternative solutions to these sub-functions. This method is implemented in the form of a grid; with sub-functions being on the vertical axis and solutions being on the horizontal axis. Although the method works on dividing the problem and then offering solutions piece by piece; the pieces are combined through a selective process and integrated in the end. The overall nature of the method depends on problem solving and generating an analytical framework to be able to comprehend the whole universe of solutions. In this thesis, Morphological Chart method is used to analyse existing designs in a systematic way, rather than the generation of new ideas. This use is demonstrated through the study, using the outputs of the foundation course in design, which involves more than 300 students' designs. This design data is evaluated and visually summarised with the created morphological chart. The categories used in this analysis are of the parts or features of the tea tray, such as the shape of the handle, the tray surface, how many cups it can carry, and how many layers are there in the tray. This data is combined with the data of the students' design disciplines to find the preferences of these five design disciplines: architecture, industrial design, interior architecture, landscape architecture, and urban and regional planning. This combined data is then analysed and the percentages of each different sub-solution -such as trays with circular base, triangular base, and rectangular base in the case of the tray shape category- are found out as a result. I have found out that students from different design departments, even though they are at the beginning of their education and have had just faculty common foundation courses in 1st and 2nd semesters and just began to have some departmental courses in their 3rd semester, which is when the data of tea tray designs were gathered, do have differences in solutions in the parts of the structural problem. The main differences were in the markings on the tray (whether there are holes, guides, or slots keeping cups in place), and handle type/shape of the tray. This can be explained with what we called a disciplinary mindset, which is about the mindset that these students have about becoming a professional in their specific design fields. Necessary steps to follow in order to construct a morphological chart for analysing existing designs are also defined in this thesis. This use of the morphological chart can enable easier market research, visualization of design data, and the output which is the morphological chart itself can be used as an input for both idea creation methods for designers, and it can be transferred to a spreadsheet as the input of a computer-generated design software or artificial intelligence applications. In addition to that, a guideline for a new version of the morphological chart method, which involved combining or eliminating sub functions for novel idea creation, has been made and added to the thesis for the future use of all designers, design educators, and design researchers. In addition to the analysis done with the morphological chart, some typologies of design within the students' design presentation boards were observed as clusters. These clusters are then named through a visual analysis of the boards. Since the data was large, with more than 300 tea tray designs, each design has been made into a sketch for faster and a more uniform analysis. An iconic analysis of these sketches was then made. This analysis resulted in the final names of the design typologies of students'tea tray designs. With the help of the data from the first analysis of this thesis, which included the students' departments; the departmental differences and the typologies according to these disciplines have also been investigated. This resulted in the results with the differences in the typologies as percentages; which department's students used which typology the most. This analysis similarly shows that, even at the beginning of their undergraduate studies, students' designs are influenced by their disciplinary mindset.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    905434

    Sistemli mimari tasarım sürecinde üretken bir yapay yardımcı önerisi

    Proposal for a productive artificial aid in the systematic architectural design process

    BETÜL ŞEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilişim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YÜKSEL DEMİR

  2. Tez No

    393853

    Sendromik ve non-sendromik kraniyosinostoz olgularında FGFR1, FGFR2, FGFR3, TWIST1, MSX2, POR, FREM1 ve RAB23 genlerinde moleküler analizler

    Moleculer analysis of FGFR1, FGFR2, FGFR3, TWIST1, MSX2, POR, FREM1 ve RAB23 genes in syndromic and non-syndromic craniosynostosis patients

    VOLKAN KARAMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2015

    Genetikİstanbul Üniversitesi

    Genetik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZEHRA OYA UYGUNER

  3. Tez No

    360554

    Yapay bağışıklık sistemine dayalı yeni bir aritmi sınıflama tekniği

    A new arrhythmia classification technique based on artificial immune system

    ZİYNET PAMUK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2014

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolSakarya Üniversitesi

    Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü

    YRD. DOÇ. DR. MEHMET RECEP BOZKURT

  4. Tez No

    838267

    Püskürtmeli kurutucu tekniği ile farklı taşıyıcılar kullanılarak sentezlenmiş montelukast etkeni içeren kuru toz inhalasyon ürünlerinin karakterizasyonu

    Characterization of dry powder inhalation products containing montelukast synthetized using different carriers by spray dryer technique

    ELİF ŞAHİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Kimya Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Kimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜLHAYAT SAYGILI

    DOÇ. DR. PELİN BARAN

  5. Tez No

    783388

    Ege ve Batı Akdeniz Bölgesi'nde düşük akımların analizi ve mevsimselliğinin belirlenmesi

    Analysis and determination of seasonality of low flow in the Aegean Region

    DİLAN ÜNLÜ SÖNMEZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    İnşaat Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BİHRAT ÖNÖZ

Geri Dön