Ecological niche modeling and genetic structure of brown bear (Ursus arctos) in Türkiye
Türkiye'deki bozayıların (Ursus arctos) ekolojik niş modellemesi ve genetik yapısı
- Tez No: 879960
- Danışmanlar: PROF. DR. ÇAĞAN HAKKI ŞEKERCİOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Biyoloji, Genetik, Biology, Genetics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Koç Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Moleküler Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Türkiye zengin biyoçeşitliliği ve barındırdığı klimatik/topografik özellikleriyle Asya ve Avrupa arasında önemli bir kara köprüsüdür. Bozayılar (Ursus arctos) Türkiye boyunca dağılım gösteren en büyük karnivorlardır. Ne yazık ki iklim değişikliği ve arazi dönüşümü nedeniyle bozayıların habitatları günden güne parçalanarak izole hale gelmekte ve bu durum türün geleceği açısından önemli bir koruma endişesi yaratmaktadır. Bu tez, Türkiye genelindeki bozayıların çeşitli ekolojik yönlerini inceleyen farklı bölümlerden oluşmaktadır. İlk kısımda, biyoklimatik, topografik ve antropojenik değişkenler kullanılarak bozayıların ülke boyuncaki dağılımları ekolojik niş modellemesi yaklaşımıyla modellenmiş ve çeşitli iklim değişikliği senaryoları kullanılarak gelecekteki potansiyel habitat uygunlukları incelenmiştir. Buna göre, en yaygın dağılım, sırasıyla, Avrupa-Sibirya, Iran-Turan ve Akdeniz biyocoğrafik bölgelerinde görülürken, iklim değişikliğinin bozayı habitatlarında önemli bir kayba yol açacağı tahminlenmiştir. Dahası, mevcut korunan alanların ise gelecekteki habitat kaybı göz önünde bulundurulduğunda yetersiz kalarak bir koruma boşluğuna yol açacağı öngörülmüştür. İkinci kısımda, ekolojik niş modelleme çıktıları kullanarak bozayı habitatlarının ülke boyuncaki yapısal bağlantısallığı modellenmiş, öncelikli koridor ve çekirdek habitatlar tespit edilmiştir. Ek olarak, iklim değişikliğinin yakın gelecekte bozayıların Türkiye boyuncaki ekolojik ağına potansiyel etkisi tartışılmıştır. Nihayetinde, Batı Karadeniz ve Doğu Anadolu çekirdek habitatları görece bütünlüklü bir yapı sergilerken Akdeniz bölgesinin özellikle yapısal bağlantısallık açısından durumunun kritik olduğu ve iklim değişikliğinin yakın gelecekte bozayıların ekolojik bağlantısallığı üzerine önemli etkileri olacağı tahminlenmiştir. Tezin bir diğer bölümünde ise, ülke boyuncaki insan-bozayı çatışmasının zamansal ve mekansal dinamikleri incelenerek, çatışma risk haritası çıkarılmış, bu bağlamda korunan alanların rolü değerlendirilmiştir. Sonuçlara göre, çatışma frekansları yıllara, mevsimlere, ayı periyotlarına ve bölgelere göre anlamlı farklılıklar sergilerken, çatışma yoğunluğunun ise özellikle Karadeniz sahilleri ve Doğu Anadolu boyunca arttığı tespit edilmiştir. İnsan-bozayı çatışmalarının altında yatan temel faktörün ise bozayıların yetersiz kaynak içeren sınırlı alanlara hapsolması sonucu insan ilişkili besin arayışına girmesi olduğu görülmüş ve korunan alanların etraflarının insan-bozayı çatışması açısından sıcak noktaları temsil ettiği bulgulanmıştır. Bir sonraki bölümde, Orta Doğu'daki bozayıların popülasyon yapısı ve genetik çeşitliliği analiz edilmiştir. Sonuçlara göre, Sarıkamış populasyonunun, Batı, Doğu ve İran populasyonlarına kıyasla her ne kadar daha izole bir patern ve düşük genetik çeşitlilik sergilediği görülse de, bölge boyunca genetik varyasyonun yüksek olduğu tespit edilmiştir. Dahası, çevresel heterojenite ve coğrafik uzaklığın populasyonların genetik farklılaşmasında anlamlı rolleri olduğu tespit edilmiştir. Tez çalışmasının son bölümünde ise tüm bu edinilen veriler ışığında, birlikte yaşamı destekleyecek proaktif yaban hayat yönetim yaklaşımları tartışılmıştır. Sonuç olarak, bu çalışma bozayıların uygun habitatlarını, ekolojik bağlantısallığını, populasyon yapısını, insan-bozayı çatışmasını hafifletme yollarını ve iklimsel uyum stratejilerini tartışarak bütünlüklü bir koruma yaklaşımı sunmayı amaçlamıştır. Çalışma bozayıların iklim değişikliği, habitat kaybı ve insan-ayı çatışmasına karşı etkili koruma önlemlerine ihtiyaç olduğunu vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
Türkiye, with its rich biodiversity and unique climatic/topographic characteristics, serves as a land bridge between Asia and Europe. Brown bear (Ursus arctos) is the largest carnivore species in Anatolia. Unfortunately, due to climate change and landscape transformation, brown bear habitats are fragmenting and becoming increasingly isolated, posing a significant conservation concern for the species' future. This thesis comprises the chapters examining the various ecological facets of brown bears across Türkiye. Considering bioclimatic, topographic, and anthropogenic environmental variables, the distribution of brown bears across the country was estimated using an ensemble modeling approach. Potential habitat suitability under different climate change scenarios was also investigated. The results indicate bears are primarily distributed in the Euro-Siberian biogeographic region, followed by Irano-Turanian, and Mediterranean. Climate change is expected to lead to a substantial loss of brown bear habitats. Additionally, it is projected that established protected areas might become insufficient to safeguard the species in the face of future habitat loss, leading to a conservation gap. I modeled the structural connectivity of brown bear habitats across the country, identified priority linkages and core patches, and discussed the potential impact of climate change on the ecological network of brown bears across Türkiye. Ultimately, the Western Black Sea and Eastern Anatolia core patches exhibited a relatively intact structure, while the Mediterranean region was identified as critical in terms of habitat configuration and fragmentation. Climate change is predicted to have significant impacts on brown bear ecological network. Then, I analyzed the spatiotemporal dynamics of human-brown bear conflict across Türkiye. A conflict risk map was generated, and the role of protected areas in mitigating conflict was evaluated. The findings revealed significant variations in conflict frequency by years, seasons, bear seasons, and regions. Conflict risk was found to be particularly high along the Black Sea coast and Eastern Anatolia. The primary cause of human-bear conflicts was identified as the confinement of bears to areas, with limited resources, leading them to seek anthropogenic food alternatives. Additionally, the peripheries of protected areas represented hotspots for human-bear conflict. In the next chapter, I analyzed the population structure and genetic variation of brown bears across Middle East. Results indicated that the Sarıkamış population exhibited a more isolated pattern and lower genetic diversity compared to the Western, Eastern, and Iranian populations. However, high genetic variation was detected across the region. Furthermore, environmental heterogeneity and geographic distance were identified as significant patterns driving the genetic differentiation of populations. Lastly, considering the findings from all preceding chapters, I discuss pro-active wildlife management approaches that promote coexistence. This comprehensive study aims to provide a holistic conservation approach for brown bears by examining their suitable habitats, ecological connectivity, population structure, strategies to mitigate human-bear conflict, and climate adaptation strategies. My results highlight the urgent need for effective conservation measures to safeguard Türkiye's brown bears in the face of climate change, habitat loss, and human-bear conflict.
Benzer Tezler
- Anadolu dağcıl çeşitliliğinin oluşumunda Toros yolu'nun yeri: Parapholidoptera ve Aparapholıdoptera cinslerinin filocoğrafyası
Role of the Taurus way in the formation of Anatolian biodiversity: Biogeography of the genera Parapholidoptera and Aparapholidoptera
ÖZGÜL YAHYAOĞLU
- Phylogeography of rock nuthatches: An integrated approach
Kaya sıvacı kuşlarının filocoğrafyası: Bütünleyici bir yaklaşım
CAN ELVERİCİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. UTKU PERKTAŞ
- Ecological niche modeling of Myotis davidii
Myotis davidii türünün ekolojik niş modellemesi
EMRE CAN AKSAKAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Biyolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMRAH ÇORAMAN
- Türkiye'deki Darevskia parvula (Lantz ve Cyrén, 1913) popülasyonları arasındaki filogenetik ilişkilerin incelenmesi
Investigation of phylogenetic relationships among Darevskia parvula (Lantz and Cyrén, 1913) populations in Turkey
MUAMMER KURNAZ
- Doğu Akdeniz'de yuvalayan yeşil deniz kaplumbağası'nın (Chelonia mydas L., 1758) ekolojik niş modellemesi
Ecological niche modelling of the green sea turtle (Chelonia mydas L., 1758) nesting in the eastern mediterranean
GÜVEN ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
BiyolojiOrdu ÜniversitesiMoleküler Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ONUR CANDAN
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALPER ERTÜRK