Türk mutfak kültüründe yemekli ritüeller: Kayseri örneği
Dining rituals in turkish kitchen culture: Kayseri example
- Tez No: 880316
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET SARIIŞIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Gastronomy and Culinary Arts
- Anahtar Kelimeler: Ritüel, Yemekli Ritüeller, Mutfak Kültürü, Kayseri, Ritual, Food Rituals, Culinary Culture, Kayseri
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Gastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
İnsanoğlunun var olduğu günden itibaren temel ihtiyaçlar arasında yeme içme olgusu her zaman en önemli gereksinim olarak süregelmiştir. Geçmiş kavimlerden bugüne her alanda birçok yenilik ve değişiklik söz konusu olmuştur. Teknolojinin ilerlemesi, yaşam şartlarının değişmesi gibi birçok etken doğrultusunda mutfak kültüründe de bu gelişim ve değişimler meydana gelmiştir. Dünya genelinde insanoğlunun tüketmiş olduğu yemekler önemli farklılıklar göstermektedir. Yaşanan coğrafi bölgeye, dine ve pek çok duruma göre mutfaklarda değişiklikler söz konusu olmuştur. Günümüzde de farklılıklar devam etmektedir. Aynı toplum ya da şehirde yaşayan insanların mutfak kültürlerinde de zaman içerisinde değişikliklere rastlanmaktadır. Bu nedenle geçmiş ile bugün arasında yaşanan farklılıklar kayıt altına alınması önem arz etmektedir. Çalışma içerisinde ritüel kavramı araştırmanın özgünlüğüne bağlı olarak gastronomi alanına indirgenmiştir. Bu bağlamda çalışmanın temel amacı Kayseri mutfağının ritüellerde yapılan yemeklerinin kayıt altına alınması ve bu yemeklerin zaman içerisindeki değişimini ortaya koymaktır. Diğer bir amaç ise yemekli ritüellerin gastronomi literatüründe kısıtlı olmasından dolayı daha detaylı ele alınması ve gelecek nesillere aktarılmasıdır. Çalışmada ana ve ara geçiş dönemleri olarak bilinen doğum, sünnet, evlilik, cenaze, dini gün, mevsim bayramları ve uğurlama ritüelleri mercek altına alınmıştır. Bu kapsamda Kayseri ilinde uygulanan yemekli ritüellerde görülen yeme içme unsurları, yöreye özgü yemeklerin bu ritüellerdeki kullanımı ve diğer bölgelerde yapılan ritüellerde benzer olan ürünlerin olup olmadığı incelenmiştir. Nitel araştırma yönteminde başvurulan yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Bu doğrultuda Kayseri'de ikamet eden, Kayserili olan 50 yaş ve üzeri gönüllü olan 16 katılımcı ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Verileri analiz etmek amacıyla Microsoft Excel kullanılmıştır. Kayseri‟de yapılan yemekli ritüellerde yaşanan değişiklikler oldukça sınırlıdır. Uygulamalarda görülen değişiklikler ritüeli tamamen değiştirecek biçimde değildir. Hazırlanan yemekler kendi içerisinde küçük değişikliklere uğramıştır. Kayseri mutfağından ritüellerde en çok karşılaşılan yemek mantıdır. Pilav, nohut, mantı ve fasulye yemeği doğum ve mevsim bayramı ritüelleri dışında her ritüelde sıklıkla hazırlanmaktadır. Mevsim bayramlarını geçmişte bir süre uygulansa da günümüzde tamamen uygulanmayan bir ritüeldir. Bu çalışma, literatüre katkı sağlamakta ve gelecekteki araştırmalar için çeşitli önerilerde bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
Eating and drinking has always been the most important need among basic needs since the beginning of humankind. There have been many innovations and changes in every field from past tribes to today. These developments and changes have occurred in culinary culture in line with many factors such as the advancement of technology and changing living conditions. Food consumed by human beings around the world varies significantly. There have been changes in cuisines depending on the geographical region, religion and many other situations. Differences continue today. There are also changes over time in the culinary cultures of people living in the same society or city. For this reason, it is important to record the differences between the past and the present. In the study, the concept of ritual was reduced to the field of gastronomy depending on the originality of the research. In this context, the main purpose of the study is to record the ritual dishes of Kayseri cuisine and to reveal the change of these dishes over time. Another aim is to discuss meal rituals in more detail and pass them on to future generations, since they are limited in gastronomy literature. In the study, birth, circumcision, marriage, funeral, religious day, seasonal holidays and farewell rituals, known as the main and intermediate transition periods, were examined. In this context, the eating and drinking elements seen in the meal rituals practiced in Kayseri, the use of local dishes in these rituals, and whether there are similar products in the rituals performed in other regions were examined. The semi-structured interview technique used in the qualitative research method was used. In this regard, face-to-face interviews were held with 16 volunteer participants aged 50 and over, who reside in Kayseri and are from Kayseri. Microsoft Excel was used to analyze the data. The changes in the meal rituals in Kayseri are quite limited. The changes seen in the practices do not completely change the ritual. The prepared dishes have undergone minor changes. The most common dish in Kayseri cuisine rituals is manti. Rice, chickpeas, ravioli and beans dishes are frequently prepared in every ritual except birth and seasonal festival rituals. Although seasonal holidays were practiced for a while in the past, it is a ritual that is not fully implemented today. This study contributes to the literature and makes several suggestions for future research.
Benzer Tezler
- Udi-Alban mutfağı: Azerbaycan'daki Nic ve Oğuz yerleşimleri üzerine etnogastronomi araştırması
Udi-Caucasian Albanian cuisine: An ethnogastronomic research on towns of Nij and Oghuz
ELİF AYBÜKE DEDE
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ArkeolojiBaşkent ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TULGA ALBUSTANLIOĞLU
- Ankara Üniversitesi'ne Türk Cumhuriyetleri'nden gelen öğrencilerin ülkelerine ait mutfak kültürünü değerlendirmeleri
The evaluation of the cuisine culture of the students who come from Turkish Republics to Ankara Universty
DİLEK KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Ev EkonomisiAnkara ÜniversitesiEv Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN SAİP SÜRÜÇÜOĞLU
- Gastronomi kültürünün inşasında medyanın rolü: Yemek dergileri üzerine içerik analizi
The role of the media in the construction of gastronomy culture: Content analysis of food magazines
ÖZGE YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Gastronomi ve Mutfak SanatlarıBaşkent ÜniversitesiGastronomi ve Mutfak Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GİLMAN SENEM GENÇTÜRK HIZAL
- Türk mutfak kültüründe pirincin pilav olarak kullanımı: Anadolu ve Azerbaycan mutfaklarının karşılaştırılması
The use of rice as rice in Turkish cuisine culture: A comparison of Anatolian and Azerbaijan cuisine
AYISHA AHMADLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TurizmGiresun ÜniversitesiEkoturizm Rehberliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET AKİF ŞEN
- Türk mutfak kültüründe çorba
The soup in the Turkish kitchen culture
HÜLYA GÜMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Halk Bilimi (Folklor)Sakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NEŞİDE YILDIRIM