Kültürel peyzajın korunmasında bellek süreci: Validebağ Korusu örneği
Memory process in the preservation of cultural landscape: The case of Validebag Grove
- Tez No: 882034
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SEHER DEMET YÜCEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 145
Özet
İnsanın ve doğanın ortak ürünü olan kültürel peyzajlar, küreselleşme ve kentleşme sonucunda değişim ve dönüşüm baskısı ile karşı karşıya kalmaktadır. Dolayısıyla, kültürel peyzajların belirlenmesi, peyzajdaki değişimlerin kaydedilmesi ve peyzajların yönetilmesi güncel konulardan biridir. Kültürel peyzajlar, insanın ve yerin belleğini açığa çıkaran somut bellek mekanlarıdır. Bu bağlamda, Validebağ Korusu tez kapsamında bir kültürel peyzaj alanı olarak değerlendirilmiş ve Koru'nun peyzaj belleği ve kolektif bellek kavramları çerçevesinde değişimleri incelenmiştir. Doğal ve kültürel varlıklarıyla İstanbul'un tarihi korularından biri olan Validebağ Korusu, Osmanlı Dönemi'nde sayfiye alanı olarak kullanılırken, Erken Cumhuriyet Dönemi'nde ise verem salgını kapsamında eğitim ve sağlık hizmetlerinin odağı haline gelmiştir. Günümüzde halka açık olarak kullanılan Koru'nun içinde eğitim ve sağlık hizmetlerine devam edilmektedir. Bu özellikleri nedeniyle, Validebağ Korusu İstanbul'daki diğer tarihi korulardan farklılaşmaktadır. Aynı zamanda, Koru alanının büyük bir kısmının herhangi bir müdahale olmadan mevcut özelliklerini koruyarak günümüze ulaştığı nadir tarihi özelliklere sahip yeşil alanlardan biridir. Bu kapsamda çalışmanın amacı, Koru'nun somut ve somut olmayan değerlerinin anlaşılması ve yok olmaması için kültürel peyzajdaki değişimin mekansal ve sosyal karşılıklarının tespit edilmesidir. Belirlenen bu amaç çerçevesinde, Koru'nun peyzaj belleği tespitinin yanı sıra kolektif belleğinin peyzaj belleği temalarıyla tematik analizinin yapılması da hedeflenmiştir. Çalışmada nicel ve nitel yöntemler birlikte ele alınarak Koru'nun kültürel peyzaj bağlamında bellek süreci incelenmiştir. Yöntem kapsamında elde edilen bulgular temelde 3 tür bellek başlığı altında ele alınmıştır. İlk olarak, Koru'nun doğal belleği iklim, hidroloji ve jeomorfoloji temalarıyla incelenmiştir. Koru'nun doğal belleğindeki değişim ise flora temasına bağlı 1946, 1966, 1987, 2006 ve 2022 yıllarına ait hava fotoğrafları üzerinden yapılan analizle; flora ve fauna temalarına bağlı doğal varlıklarının envanter çalışmalarının bir derlemesinden oluşmaktadır. İkinci bellek türü olarak kültürel bellek başlığı altında arazi kullanımı/örtüsü ve kimlik alt başlıkları yer almaktadır. Bu kapsamda, arazi örtüsü/kullanımı hava fotoğrafları üzerinden tespit edilmiş, arazi örtüsü/kullanımındaki değişim niceliksel olarak sayısallaştırılarak ortaya konmuştur. Koru'nun kimliği hakkında bilgi veren kültürel yapı analizleri saha gözlem yoluyla ve arşiv belgeleri/fotoğrafları yardımıyla tespit edilmiş ve kültürel varlıkların yapısal ve işlevsel değişimleri açıklanmıştır. Koru'nun kolektif bellek başlığı altında toplanan veriler mülakat yöntemi ile elde edilmiş, kullanıcı ifadeleri peyzaj belleği temaları ile analiz edilmiştir. Dolayısıyla, verilerin değerlendirilmesinde tematik analiz yöntemi tercih edilmiştir. Ortaklaşan anlam ve deneyimler sebebiyle nitel araştırma yaklaşımı olarak fenomenoloji yaklaşımı tercih edilmiş ve kullanıcıların algı ve deneyimlerine odaklanılmıştır. Çalışmanın sonunda, Validebağ Korusu'nun İstanbul'daki önemli kültürel peyzaj alanlarından biri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Peyzaj belleği ve kolektif bellek bulguları sonucunda Koru'nun flora ve fauna temalarıyla öne çıktığı tespit edilmiştir. Bu tespitlere karşın, Koru'nun zaman içinde yapılaşması ve Koru'daki sert zemin alanlarının çoğalması, Koru'nun statüsünü değiştirecek plan ve projelerle gündeme gelmesi Koru'nun doğal yapısını bozan ve kullanıcılar üzerinde tedirgin eden faktörler olarak tespit edilmiştir. Bu kapsamda, elde edilen bulgular ışığında İstanbul için önemli kültürel peyzaj alanlarından biri olan ve kültürel bellek sürecinin önemli bir örneğini taşıyan Validebağ Korusu'ndaki değişimlerin tespit edilerek bu değişimlere neden olan süreçleri engellemeye yönelik bir koruma ve yönetim yaklaşımına ihtiyaç duyulmaktadır. Koru'nun mevcut kimlik özelliklerinin korunarak kültürel peyzaj ve bellek arasındaki ilişkinin koparılmadan gelecek nesillere aktarılması büyük önem teşkil etmektedir.
Özet (Çeviri)
Cultural landscapes, which are the common product of human and nature, are faced with the pressure of change and transformation as a result of globalization and urbanization. Therefore, determining cultural landscapes, recording changes in the landscape and managing landscapes are among the current issues. Cultural landscapes are tangible places of memory that reveal the memory of people and place. In this context, Validebağ Grove was evaluated as a cultural landscape area within the scope of the thesis and its changes were examined within the framework of the concepts of landscape memory and collective memory. While Validebağ Grove, one of the historical groves of Istanbul with its natural and cultural assets, was used as a summer resort during the Ottoman Period, it became the focus of education and health services within the scope of the tuberculosis epidemic in the Early Republican Period. Today, education and health services continue in the Grove, which is open to the public. Due to these features, Validebağ Grove differs from other historical groves in Istanbul. At the same time, it is one of the green areas with rare historical features, where a large part of the preserve area has survived to the present day without any intervention, preserving its existing features. In this context, the aim of the study is to understand the tangible and intangible values of the Grove and to determine the spatial and social correlates of the change in the cultural landscape in order to prevent them from disappearing. Within the framework of this determined purpose, in addition to determining the landscape memory of the Grove, it is also aimed to make a thematic analysis of its collective memory with landscape memory themes. In the study, the memory process of Grove was examined in the context of the cultural landscape by using quantitative and qualitative methods together. The findings obtained within the scope of the method are basically discussed under three types of memory headings. Firstly, the natural memory of the Grove was examined with the themes of climate, hydrology and geomorphology. The change in the natural memory of the grove is determined by the analysis made on aerial photographs of the years 1946, 1966, 1987, 2006 and 2022, related to the theme of flora; It consists of a compilation of inventory studies of natural assets related to the themes of flora and fauna. As the second type of memory, there are subheadings of land use/cover and identity under the heading of cultural memory. In this context, land cover/use was determined through aerial photographs, and the change in land cover/use was quantified and revealed. Cultural structure analyzes that inform about the identity of the Grove were determined through field observation and with the help of archive documents/photographs, and the structural and functional changes of the cultural assets were explained. The data collected under the collective memory title of Grove was obtained by interview method, and user expressions were analyzed with landscape memory themes. Therefore, the thematic analysis method was preferred to evaluate the data. Due to shared meanings and experiences, the phenomenology approach was preferred as a qualitative research approach and focused on users' perceptions and experiences. At the end of the study, it was concluded that Validebağ Grove is one of the significant cultural landscape areas in Istanbul. As a result of landscape memory and collective memory findings, it was determined that the Grove stands out with its flora and fauna themes. Despite these findings, increasing in buildings in the Grove over time and increasing in hard ground areas, and coming to the agenda with plans and projects that will change the status of the Grove, have been identified as factors that disrupt the natural structure of the Grove and cause anxiety for users. In this context, in the light of the findings, a conservation and management approach is needed to detect the changes in Validebağ Grove, which is one of the important cultural landscape areas for Istanbul and an important example of the cultural memory process, and to prevent the processes that cause these changes. It is of great importance to preserve the existing identity characteristics of the Grove and transfer it to future generations without severing the relationship between cultural landscape and memory.
Benzer Tezler
- Silahlı çatışma/savaşlar sonrasında kentsel alanlarda kültürel mirasın korunması ve yönetimi: Beyrut ve Saraybosna deneyimleri
Conservation and management of cultural heritage in post-war/armed conflict urban zones: Beirut and Sarajevo experiences
BİLAL BİLGİLİ
Doktora
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜM TANYELİ
- Kırsal mirasın korunmasının kırılganlığı üzerine: Dikili-Yahşibey Köyü örneği
On the fragility of rural heritage conservation: The case of Dikili-Yahşibey Village
TUĞÇE ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAKİNE YILDIZ SALMAN
- İstanbul-Yeniköy tarihi kentsel peyzajında toplumsal belleği açığa çıkarmaya dair bir araştırma
A study on revealing collective memory in the historical urban landscape of Istanbul-Yenikoy
NESLİHAN KOÇHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KORAY GÜLER
- Adapting to abandonment: Sustainability of depopulated historic rural landscapes, the case of Nallıdere
Terkedilmişliğe adapte olmak: Nüfusunu kaybetmiş tarihi kırsal peyzajların sürdürülebilirliği, Nallıdere örneği
BERNA ATAMTÜRK
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE GÜLİZ BİLGİN ALTINÖZ
DR. EMİNE ÇİĞDEM ASRAV
- Tarihi kentsel peyzajın korunmasında karşı karşıya kalınan sorunlar ve metodolojik yaklaşım ilkeleri
The challenges in the conservation of historic urban landscape and principles of methodological approach
BİLGEHAN AKYÜZ
Doktora
Türkçe
2022
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OYA AKIN