The impact of the use of artificial intelligence-generated materials on reading motivation among EFL learners
Yapay zeka ile geliştirilmiş materyal kullanımının yabancı dil olarak İngilizce okuma motivasyonu üzerindeki etkileri
- Tez No: 883855
- Danışmanlar: PROF. DR. SELAMİ AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 165
Özet
Bu çalışma bağlamında okuma becerileri, yabancı dil öğreniminde kabul gören dört temel beceriden biri olarak ele alınmıştır. Okuma, genel anlamda yazılı formda bulunan mesajların anlaşılmasını içeren bir aktivite olarak tanımlanabileceği gibi, daha ayrıntılı olarak“dil performansıyla ilgili tüm bilişsel süreçleri içerebilen bir dil etkinliği”olarak da düşünülebilir (Urquhart & Weir, 1998: 14). Okuma becerileri, dil öğrenen bireyler için birçok anlamda fayda sağladığından dolayı, öğrenim sürecinde oldukça büyük önem taşımaktadır (Aydın, 2011; Aydın, 2013; Day & Bamford, 1998; Yakut & Aydın, 2017). Aynı zamanda, dil öğrenen bireylerin kelime dağarcıklarını, yapısal dil bilgilerini, heceleme ve telaffuz becerilerini geliştirerek (Usta & Gündoğdu, 2018), başlangıç seviyesinden hedef seviyeye ulaşmalarında bir köprü görevi görmektedir (Krashen, 2004). Dil öğrenen bireylerin hedef dilde okuma becerilerinin gelişmesi, yalnızca dil gelişimini desteklemekle kalmayıp, aynı zamanda akademik anlamda daha yetkin okur yazarlar olmalarını kolaylaştırmaktadır (Krashen, 2004). Bununla birlikte, bilişsel anlamda da gerektirdiği kompleks zihinsel süreçlerden dolayı daha stratejik okurlar haline gelerek, metinleri anlama ve yorumlama becerilerinin gelişmesini sağlamaktadır (Goodman, 1967). Okuma becerilerine dair yukarıda bahsedilen bu faydalar, ancak gerekli motivasyon koşulları sağlandığında gözlemlenebilmektedir. İtici güç görevi gören motivasyon olmaksızın, dil öğrenen bireylerin okuma aktiviteleriyle meşgul olmaları oldukça güç, hatta neredeyse imkansızdır. Öyle ki, bilişsel anlamda üstün kabul edilebilecek öğrenciler bile okuma aktivitelerine çok fazla zaman ayırmayı tercih etmeyebilirler (Wigfield vd., 2004) ve yetkin okurlar olamayabilirler (Cambria & Guthrie, 2010). Gardner (1985), yabancı dil öğrenimi bağlamında, motivasyonu çaba, istek ve yapılan aktiviteden alınan hazzı belirleyen bir enerji merkezi olarak tanımlamaktadır. Ancak motivasyon içsel faktörler tarafından belirlenebileceği gibi, dışsal faktörler tarafından da belirlenebilmektedir (Deci & Ryan 1985; Dörnyei, 1994). Vallerand (1997) içsel motivasyonu, öğrenme, başarma ve deneyimleme arzusu olarak üç alt kategoriyle ifade etmektedir. Dışsal motivasyonda ise bu regülasyonun sağlanması için dışarıdan gelebilecek ödüllere ihtiyaç vardır (Dörnyei et al., 2014). Bir başka deyişle, içsel motivasyonda direkt olarak dil öğrenme sürecinde gerçekleştirilen aktivitelerin etkilerine ve sonuçlarına bir değer atfedilirken (Ryan & Deci, 2000a), dışsal motivasyonda daha iyi bir kariyer, övgü alma ve cezadan kaçınma gibi sonuçlar ön plana çıkmaktadır (Savran Çelik & Aydın, 2021). Bu ayrıma ek olarak, yabancı dil öğreniminde motivasyonun belirli alanlara özgü olarak farklı gelişim gösterebilmesi, spesifik olarak okumaya yönelik motivasyonun da tanımlanmasını ve ne gibi faktörlerin etkisi altında olduğunun araştırılmasını gerekli kılmaktadır. Wei (2023) yabancı dilde okuma motivasyonunu bireylerin hedef dilde okuma faaliyetlerine katılmasını sağlayan itici güç olarak tanımlamaktadır. Mori'ye göre (2002) yabancı dilde okuma motivasyonu çalışmalarında genellikle Öz Belirleme Teorisi ve Beklenti-Değer Teorisi yaklaşımları ön plana çıkmaktadır. Öz Belirleme Teorisi'ne göre uzun vadeli kazanımlar elde etmek için içsel motivasyon bir ön koşul olsa da, Van Lier (1996: 112) dil öğrenme gibi karmaşık bir etkinlikte öğrenmenin başlatılması ve sürdürülmesi için içsel ve dışsal motivasyon türlerinin koordinasyonlu bir şekilde rol aldığını vurgulamaktadır. Ayrıca, Beklenti-Değer Teorisi'ni ikinci dilde okuma motivasyonu bağlamında yorumlayan Day ve Bamford (1998), öğrenme sürecindeki bireylerin okumaya yönelik motivasyonlarının şu dört kavrama bağlı olduğunu düşünmektedir: materyallere yönelik beklentiler, okuma kabiliyetlerine yönelik beklentiler, hedef dilde okumaya yönelik tutumlar ve sosyo-kültürel etkiler. Öngörülebileceği gibi, motivasyon eksikliği yabancı dil olarak İngilizce öğrenen bireylerin okuma becerilerinin gelişmesinde bir engel teşkil edebilmektedir. Okuma motivasyonunun döngüsel yapısından dolayı, okumaya dair olumlu başlangıçlar sonraki tecrübeleri olumlu etkileyerek kazanımları ve olumlu tutumları artırabileceği gibi, motivasyon eksikliği yaşayan öğrenciler okuma aktivitelerine ket vuran bariyeri kaldıramayabilir ve motivasyonlarını artıramayabilirler (Day & Bamford, 1998). Okuma motivasyonunun düşük olması Türkiye bağlamında da İngilizce öğrenen bireyler için problem teşkil etmektedir. İngilizce öğrenen Türk öğrenciler her ne kadar İngilizce'de okuma faaliyetlerinin başarıları için önemli olduğunu kabul etseler de, bu alanda öz yeterlikleri düşük olabilmektedir. Ayrıca okumaya karşı negatif olmasa bile nötr bir tutum geliştirdiklerinden dolayı okuma faaliyetlerinden keyif alamayabilirler (Şentürk, 2015). Okuma motivasyonunun düşük olmasına, yeterlilik düzeyinin (Chen, 2019), ve dil öğrenme sürecine dair özgüvenin yetersiz olması gibi içsel faktörler (Cambria & Guthrie, 2010; Fatemi & Vahidnia, 2013; Ghafournia & Farhadian, 2018), ve öğretmenin yetkinliği, öğretim tarzı gibi dışsal faktörler sebep olabilmektedir (Kikuchi & Sakai, 2009). Ayrıca, ilgili okuma materyallerin geliştirilmesi de okuma motivasyonu için çok belirleyici bir etkiye sahiptir. Okuma materyallerinin özellikle içsel anlamda motive edici etki oluşturabilmesi için öğrencilerde ilgi uyandıracak ve seviye olarak onları ideal seviyede zorlayacak şekilde hazırlanması gerekmektedir (Pintrich & Schunk, 2002, as cited in Dörnyei & Ushioda, 2011). Ek olarak, otantik okuma materyalleri, dilin doğal yapısını yansıtarak, öğrencilerin dil ile olan bağını 'gerçek' kılarak okuma motivasyonlarını artırmaktadır (Dörnyei & Ushioda, 2011). Ancak, öğretmenler bu anlamda gerekli uzmanlığa ve teknik stratejilere halihazırda sahip olmayabilecekleri (Hutchinson & Waters, 1987; Gilmore, 2012), ve gerekli yetkinliğe sahip olsalar bile zaman ayırmakta zorlanabilecekleri için (McDonough et al., 2013) uygun materyallerin geliştirilmesi zorlu bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüz yapay zeka (YZ) araçları, yukarıda yabancı dilde okuma ve okuma motivasyonuyla ilgili bahsedilen problemlerin bir çoğuna yönelik çözüm sağlayabilecek potansiyele sahiptir. Özellikle, materyal geliştirme alanında YZ araçlarının entegrasyonu birçok fayda sağlayabilmektedir. Örneğin, bu araçların seviyeye uygun metinler ve okuduğunu anlamaya yönelik sorular geliştirebilme kapasitesi, metinleri basitleştirme, yeniden ifade etme, ve geri dönütlerle yeniden şekillendirme gibi özellikleri (Aljanabi et al., 2023; Koraishi, 2023; Young & Shishido, 2023a), öğrencilerin seviyesi uygun olmayan metinlerden dolayı yaşayabileceği motivasyon problemlerinin önüne geçebilir. Aynı zamanda, otantik dili yansıtan ve konu anlamında ilgi çekici materyaller oluşturarak, öğrencilerin motivasyonunu artırabilir ve var olan motivasyonlarını koruyabilir. Bilgisayar faaliyetlerini, insan beynine benzeyen bir sistemle çalışan bilgisayarlı araçların faaliyetleriyle birleştiren bir bilgisayar bilimi teknolojisi olarak tanımlanan yapay zeka (Baker et al. 2019), hayatımızın her alanına dahil olduğu gibi, eğitim faaliyetlerinde de etkisi son zamanlarda dikkat çekici şekilde artmıştır (Hwang et al., 2020). Öğrenme ve öğretme süreçlerine sağlayabileceği katkılardan dolayı (Zhu & Ren, 2022), YZ araçlarının etkileri dil öğrenimi ve öğretimi bağlamında da araştırılmaya başlanmıştır. Jiang (2022), İngilizce öğrenimi alanında en çok kullanılan YZ teknolojilerini altı başlıkta toplamıştır. Bunlar; Otomatik Değerlendirme Sistemleri, Çeviri Araçları, Akıllı Özel Ders Sistemleri, Sohbet Robotları, Akıllı Sanal Ortamlar ve Duygusal Hesaplama Sistemleri'dir. Yakın zamanda yapılan birçok çalışma, her ne kadar ön çalışma niteliğinde olsalar da, YZ teknolojilerinin hem genel dil öğrenme motivasyonu üzerinde (Moybeka et al., 2023; Wei 2023), hem de okuma motivasyonu üzerinde (Ali et al., 2023) olumlu etkileri olduğunu göstermektedir. YZ araçlarının direkt olarak materyal geliştirme aracı olarak okuma motivasyonuna olan etkilerini araştıran çalışmalar ise oldukça kısıtlı olmasına rağmen, hem içsel hem de dışsal okuma motivasyonu üzerinde olumlu sonuçlar gözlemlendiğinden dolayı son derece umut vaat edicidir (Aydın Yıldız, 2023; Lee et al. 2023). Bu çalışma, materyal geliştirme aracı olarak YZ araçlarının (özellikle ChatGPT sohbet robotunun) İngilizce öğrenen bireylerin okuma motivasyonu üzerine etkilerini araştırmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte, ders kitaplarından seçilen geleneksel şekilde hazırlanmış materyallerin okuma motivasyonu üzerine etkilerinin de araştırılması amaçlanmakta ve bu sayede bir karşılaştırma yapılması hedeflenmektedir. Yarı deneysel olarak dizayn edilmiş olan bu çalışma rastgele atanan 15'er kişilik kontrol ve deney grubu ile toplamda 30 katılımcı ile yürütülmüştür. Çalışmada ön test ve son test ölçüm aracı olarak, Komiyama (2013) tarafından geliştirilen ve son hali 44 Likert-tipi maddeden oluşan İngilizce'de Okuma Motivasyonu Ölçeği kullanılmıştır. Aynı zamanda yaş, cinsiyet, seviye sınıfı ve iletişim bilgilerine ilişkin bir ön anket gerçekleştirilmiştir. Yapılan ön test sonrasında beş haftalık bir uygulama programı yürütülmüş olup, katılımcılar her hafta 45 dk'lık periyotlarda bir okuma dersine katılmışlardır. Bu süreçte kontrol grubu iki farklı kitaptan seçilmiş okuma materyalleri kullanırken, deney grubu ChatGPT tarafından geliştirilen ve format olarak diğer grubun materyalleriyle standart hale getirilen materyalleri kullanmıştır. Katılımcılara kullandıkları materyalin kaynağına dair bilgi verilmemiştir. Bu çalışma sonunda, katılımcılar motivasyonlarındaki olası değişikliklerin gözlemlenmesi için son teste tabi tutulmuştur. Elde edilen veri SPSS yazılımı ile analiz edilmiştir. Veri analizi sonucunda elde edilen bulgular, araştırmanın başında kontrol grubunun deney grubuna göre çok daha yüksek bir okuma motivasyonuna sahip olduğunu göstermiştir. Ancak ilk etapta okuma motivasyonu göreceli olarak düşük olan deney grubunda, yapılan çalışmalar sonrasında istatiksel anlamda önemli bir motivasyon artışı gözlemlenmiştir. Bu artış, motivasyonun tüm boyutlarında, yani hem içsel hem de dışsal motivasyon formlarında gerçekleşmiş olmakla beraber, istatiksel anlamda yalnızca dışsal sınav uyumu alanında önemli bir artış olmuştur. Bu da, YZ tarafından geliştirilen materyallerin yalnızca okuma motivasyonu geliştirmekle kalmayıp, aynı zamanda sınavların gerekliliklerine yönelik olarak öğrencileri destekleyerek, akademik performanslarına katkıda bulunabileceğini göstermiştir. Bunun yanı sıra, kontrol grubunun motivasyonunda artış gözlemlenmemiş, hatta çok küçük bir düşüş gözlemlenmiştir. Bu düşüş genel ortalama anlamında istatiksel açıdan önemli olmasa da, ölçeğin alt boyutlarına bakıldığında dışsal sınav uyumu için önemli bir düşüş vardır. Her iki grupta da önemli değişimlerin bu boyutta gerçekleşmesi, dışsal motivasyon formlarının değişime daha yatkın olduğunu hatırlatmaktadır. İki grubun ön ve son testleri karşılaştırıldığında, ön testleri arasında istatiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmıştır. Ancak son test sonuçlarında bu farklılık kaybolmuştur. Sonuçların geneline bakıldığında, YZ materyallerinin okuma motivasyonu üzerinde olumlu etkileri olduğu görülmüştür. YZ araçlarının bu anlamdaki potansiyeli özellikle öğretmenler için pratiğe yönelik, önemli faydalar sağlayabilir. İş yükünün fazlalığı, kısıtlı zaman, ideal zorlukta, ilgi çekici ve otantik metinlere ulaşmanın zorluğu gibi durumlar düşünüldüğünde, ChatGPT gibi YZ araçları yalnızca birkaç komut ile saniyeler içerisinde, öğrencilerin ihtiyaçlarına cevap verebilecek materyaller oluşturabilmesi açısından oldukça büyük avantaja sahiptir. Dolayısıyla, öğretmenler bu araçları yetkin bir şekilde kullanabilmek ve öğrencilerini de bu araçlardan maksimum fayda kazanabilecekleri şekilde yönlendirebilmek için, kendilerini bu alanda devamlı olarak güncel tutmalılardır. Bunun yanı sıra, öğretmenler, bu araçların öğretim sürecine dengeli bir şekilde entegre edildiğinden emin olmalı, monotonlaşan uygulamaların uzun vadede öğrencilerin öğrenim sürecine ve motivasyonlarına olumsuz etki edebileceğini de unutmamalılardır.
Özet (Çeviri)
Reading motivation plays a critical role in the process of learning English as a foreign language (EFL). Therefore, insufficient reading motivation leads to several problems concerning the learners' reading development. One of the strategies to maintain and boost learners' motivation is the integration of artificial intelligence (AI) tools into the language teaching practices, considering the many opportunities they may provide. One way to achieve this is to utilize their function of materials development. However, the research investigating the impact of such tools on learners' reading motivation is quite limited, both on a global scale and in the context of Turkey. Therefore, this study attempts to reveal the potential benefits of AI as a tool for materials development and its impact on reading motivation. In addition, it also attempts to investigate Turkish EFL learners' reading motivation, and to compare the impact of traditional materials with AI generated ones. This quasi-experimental study was conducted with 30 participants, who were randomly assigned to control and experimental groups. As the data collection tool, the Motivation for Reading in English (MREQ) questionnaire, developed by Komiyama (2013) was used. After the pre-test administration to explore the participants' initial motivation, a five-week treatment was implemented. During this process, the control group used traditional textbook materials, while the experimental group used materials generated by ChatGPT. After the post-test administration, the data was analyzed on SPSS. The overall findings revealed that AI-generated materials significantly enhanced learners' reading motivation. However, traditional textbook materials did not lead to any improvement. As a result, the findings suggest that the teachers should find an effective way to integrate AI tools into their teaching practices to support their learners, possibly to maintain and increase their motivation.
Benzer Tezler
- Mimari tasarımda yapay zeka: Evrişimli yapay sinir ağlarının vaziyet planı tasarımında kullanımı
Artificial intelligence in architectural design: The use of convolutional neural networks in site plan design
MUSTAFA KEMAL KAYIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiGayrimenkul Geliştirme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN YAMAN
- Görüntü işleme teknolojisi ile betonun bazı mekanik özelliklerinin belirlenmesi
Determination of some mechanical properties of concrete with image processing technology
GAMZE ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
İnşaat MühendisliğiSelçuk Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSA HAKAN ARSLAN
YRD. DOÇ. DR. MURAT CEYLAN
- Tıpta uzmanlık öğrencilerinde yapay zekâ kaygısı ve farkındalığının araştırılması
Investigation of artificial intelligence anxiety and awareness in medical residency
ŞİFA DURNA
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
UZMAN MERTHAN TUNAY
- Kanat çırpma hareketi bulunan dinamik sistemlerin stabilizasyonu
Stabilization of dynamic systems with wing flapping motion
MUSTAFA KAAN ATİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Mekatronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMekatronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATA MUĞAN