Çevre kirliliğinin önlenmesinde çevre vergilerinin etkinliği: Hesaplanabilir Genel Denge Modeli
The effectiveness of environmental taxes in preventing environmental pollution: A Computable General Equilibrium Model
- Tez No: 884429
- Danışmanlar: PROF. DR. HASAN BÜLENT KANTARCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Maliye, Economics, Finance
- Anahtar Kelimeler: Çevre Vergileri, İklim Değişikliği, Sera Gazı, Küresel Isınma, Net Sıfır Emisyon, Karbon Ayakizi Vergisi, Environmental Taxes, Climate Change, Greenhouse Gas, Global Wrming, Net Zero Emission, Carbon Footprint Tax
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 239
Özet
Sanayi devrimi ve sonrasında üretim artışına paralel bir biçimde her geçen gün derinleşen ve tehdit düzeyi artan iklim değişikliği, küresel ısınma, çevresel tahrifat ve kirliliğe bağlı anormal doğa olayları toplumsal yaşamı olumsuz etkilemektedir. Ülkelerin sürdürülebilir iktisadî büyüme ve kalkınma hedefleri doğrultusunda; artan endüstriyel girişimler ile insan faaliyetlerinin doğayı hoyratça kullanmalarının çevresel kirlilik ve bozulmalara neden olduğu çok sayıda ampirik çalışma ile kanıtlanmıştır. Buna karşın, ülkeler tarafından kapsamlı bir çevre koruma ve eğitim politikası uygulanmadığı sürece, gelecekte yaşanabilir müreffeh bir dünya hayalinden uzaklaşılabilecektir. Bu olumsuz dışsallıkların minimum düzeye indirgenebilmesi için; ülkelerin net sıfır emisyon hedefini benimsemesi, doğa dostu uygulamaları, kaynakta ayrıştırma yöntemleri ve sürdürülebilir çevre hedefiyle çok yönlü bir çevre politikasını uygulaması gerekmektedir. Ayrıca mali ve sosyal politikalar ile kamusal denetim mekanizmalarının kullanılması diğer çevresel politikaları da destekleyecektir. Türkiye, 2016 yılında Paris Anlaşmasını onaylamak suretiyle 2050 yılına kadar net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda yeşil dönüşüm için eylem planları ve stratejik programlar ortaya koymuş, emisyon salınımının en yüksek olduğu sektörlerden enerji sektörüne yönelik olarak; lisans, izin, komuta-kontrol, muafiyet, teşvik vb. uygulamalarla bir taraftan dışa bağımlılığı azaltma diğer taraftan da dış ticaret açığını azaltma yönünde yeşil ve yenilenebilir enerji kaynaklarının yapım ve işletimlerini desteklemektedir. Türkiye'nin gelecekte daha yaşanabilir bir ülke konumunda olabilmesi için, sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması ve çevre politikalarının hayata geçirilmesi gerekmektedir. Mali politikalar arasında yer alan çevre vergilerinin, yukarıda sayılan hedeflerin gerçekleştirilmesinde etkin olup olmadığı hesaplanabilir genel denge modeli yardımıyla ve simülasyonlar aracılığıyla tespit edilmiştir. Çevresel mali politikalar kapsamında, tarihsel süreçte bazı ülkelerde hayata geçirilen ve günümüzde uygulanmakta olan çevre vergilerinin, Türkiye'deki çevre kirliliğini ve sera gazı emisyonlarını azaltma çabalarına katkısı, Hesaplanabilir Genel Denge Analizi (HGD) yardımıyla araştırılmıştır. Tezde TURKEKOLOJİ-HGD modeli adı verilen model ile, Türkiye'de yeni bir çevre vergisi ihdası neticesinde, çevre vergilerinin makro ekonomik ve çevresel etkinliğine ilişkin simülasyonlar neticesinde ampirik bulgular elde edilmiş ve yorumlanmıştır. Model kapsamında simülasyonlar toplulaştırılan üç sektöre yönelik yapılmış olup, karşı olgusal denge sonuçlarına göre tarım ve sanayi sektöründeki çıktı miktarı azalmış, hizmet sektörünün çıktısı ise artış kaydetmiştir. Ayrıca Türkiye'de yeni bir çevre vergisinin ihdası devletin vergi gelirlerinde artış sağlarken; bu gelirler kamu kesiminin tüketimine, yatırımına ve tasarrufuna olumlu yansımıştır. Simülasyon ile Türkiye'nin GSYİH'sı %0,94 oranında artış göstermiştir. Ayrıca çevre vergilerinin çevresel kirliliğin azaltılması ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda, modelle sınırlı olmak kaydıyla etkin olduğu ve karbondioksit emisyonlarını azaltıcı etkide olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Parallel to the increase in production following the Industrial Revolution, climate change, global warming, environmental degradation, and pollution-related abnormal natural events have been deepening and increasing in threat level, adversely affecting social life. Numerous empirical studies have demonstrated that, in line with countries' sustainable economic growth and development goals, increasing industrial initiatives and the reckless use of nature by human activities have led to environmental pollution and degradation. However, unless comprehensive environmental protection and education policies are implemented by countries, the dream of a livable and prosperous world in the future may become unattainable. To minimize these negative externalities, countries need to adopt a net-zero emission target, implement eco-friendly practices, source separation methods, and apply a multifaceted environmental policy aimed at sustainability. Additionally, the use of financial and social policies and public oversight mechanisms will support other environmental policies. By ratifying the Paris Agreement in 2016, Turkey has put forward action plans and strategic programs for green transformation with the goal of achieving net-zero emissions by 2050. For the energy sector, which has the highest emissions, Turkey supports the construction and operation of green and renewable energy sources with practices such as licensing, permits, command-control, exemptions, and incentives, aiming to reduce foreign dependency and decrease the trade deficit. For Turkey to be a more livable country in the future, sustainable development must be achieved, and environmental policies implemented. The effectiveness of environmental taxes, which are among the fiscal policies, in achieving the aforementioned goals has been determined through computable general equilibrium models and simulations. Within the scope of environmental fiscal policies, the contribution of environmental taxes, which have been historically implemented in some countries and are currently in practice, to reducing environmental pollution and greenhouse gas emissions in Turkey has been investigated using Computable General Equilibrium (CGE) analysis. In the thesis, empirical findings were obtained and interpreted through simulations regarding the macroeconomic and environmental efficiency of environmental taxes in Turkey using a model called TURKEKOLOJİ-CGE. The simulations were conducted for three aggregated sectors, and according to the counterfactual equilibrium results, the output in the agriculture and industry sectors decreased, while the output in the service sector increased. Additionally, the introduction of a new environmental tax in Turkey increased government tax revenues, which positively reflected on public consumption, investment, and savings. The simulation showed a 0.94% increase in Turkey's GDP. Furthermore, it was determined that environmental taxes are effective, albeit limited to the model, in reducing environmental pollution and achieving the net-zero emission target by reducing carbon dioxide emissions.
Benzer Tezler
- Çevre vergileri ve emisyon permilerinin karşılaştırmalı analizi
Comparative analysis of environmental taxes and emission permits
HARUN CAN
- Sera gazı emisyonlarının azaltılmasında çevre vergilerinin etkinliği ve Türkiye'de uygulanabilirliği
The effectiveness of environmental taxes about reducing greenhouse gas emissions and applicability in Turkey
SİBEL UĞUR
- Çevre kirliliğinin önlenmesinde çevre vergilerinin rolü
Role of environmental taxes in prevention of environmental pollution
OYA SEZER
- Çevre politikaları ve vergilendirme: Ekolojik vergi reformu
Environmental policy and taxation: Ecological tax reform
OZAN DURAN
- Yeşil bütçeleme
Green budgeting
HÜLYA TUĞÇE DİLAVER
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu YönetimiKaradeniz Teknik ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İHSAN GÜNAYDIN