Mustafa Sabri Efendi'nin pozitivizm eleştirisi
Mustafa Sabri Efendi's criticism of positivism
- Tez No: 885572
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN DEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
Modern dönemde özellikle, Descartes'in mekanizmi, David Hume ve Immanuel Kant'ın tecrübe ve akla yönelik itiraz ve eleştirileri, darwinizmin canlı türlerinin oluşumuna yönelik açıklamaları vb. fikirler, dini açıklamalar ve inançların sorgulanmasında etkili olmuştur. Bu durum neticede“âlemde görünenden başka bir şey yok”ilkesiyle pozitivist bir dünya anlayışını tesis etmiştir. Bu düşünce için tek geçerli bilgi pozitif bilgi olup bunun karşısındaki metafizik ve teleolojik her türden açıklama hayal ürünü olarak kabul edilmiştir. Batı dünyasında söz konusu olan bu paradigmayla beraber bilimsel ve felsefî gelişmelerin bir sonucu olarak, pozitivizm, materyalizm, darwinizm, ateizm vb. inkârcı akımlar revaç bulmuştur. Diğer yönden pozitivizm ve onunla ilişkili olan düşünceler Osmanlı düşüncesine Tanzimatla beraber Batı dünyasından yapılan tercümeler, çeşitli dernekler ve edebi akımlarla girmiştir. Bu dönemde Batı kaynaklı bu düşünceleri savunan aydınlar olduğu gibi dönemin bir kısım uleması da bu tür inkarcı ve şüpheci akımlara karşı tepki göstermiş ve Yeni İlm-i Kelâm adı altında mücadele yöntemleri ortaya koymaya çalışmışlardır. Mustafa Sabri Efendi de Osmanlının son dönemlerinde yetişen bir mütekellim olarak, Batı düşüncesini bir taklitten öte epistemolojik tahliller yapmaya çalışmış bir mütefekkirdir. O, Batı dünyasının İslam coğrafyasını fikri ve siyasi olarak kuşatma altına aldığı bir dönemde, bir kısım Müslüman aydının etkisi altında kaldığı modernist düşünceye reaksiyon gösteren kişilerden birisi olmuştur. Bu çalışma da Mustafa Sabri Efendi'nin, dönemin ortaya çıkardığı sorunlar olarak görülen ve pozitivizm olarak nitelenebilecek şüphecilik, materyalizm, ateizm, determinizm, mucize ve darwinizm vb. gibi itikadî, ve felsefî konulara dair görüş ve eleştirilerini tespit etmeye yöneliktir.
Özet (Çeviri)
In the modern period, ideas such as Descartes' mechanism, David Hume and Immanuel Kant's objections and criticisms of experience and reason, Darwinism's explanations of the formation of living species, etc. have been effective in questioning religious explanations and beliefs. This eventually led to the establishment of a positivist understanding of the world with the principle that“there is nothing in the world but what is seen”. For this idea, the only valid knowledge is positive knowledge, and any metaphysical and teleological explanation is considered to be imaginary. As a result of scientific and philosophical developments in the Western world with this paradigm, positivism, materialism, Darwinism, atheism and other denialist movements became popular. On the other hand, positivism and related ideas entered Ottoman thought with the Tanzimat period through translations from the Western world, various associations and literary movements. In this period, there were intellectuals who defended these Western-originated ideas, as well as some scholars of the period who reacted against such denialist and skeptical movements and tried to put forward methods of struggle under the name of New Theology. Mustafa Sabri Effendi, as a late Ottoman intellectual, was a thinker who tried to make epistemological analyses rather than imitating Western thought. He was one of the people who reacted to the modernist thought that some Muslim intellectuals were under the influence of at a time when the Western world intellectually and politically besieged the Islamic geography. This study aims to identify Mustafa Sabri Effendi's views and criticisms on the theological and philosophical issues such as skepticism, materialism, atheism, determinism, miracles, Darwinism, etc., which can be described as positivism, which are seen as the problems of the period.
Benzer Tezler
- Mustafa Sabri Efendi'nin ilahi sıfatlar, irade, kaza-kader konusundaki görüşleri
Başlık çevirisi yok
ADEM HATİPOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
DinUludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. SAİM KILAVUZ
- Mustafa Sabri Efendi'nin nübüvvet anlayışı
Mustafa Sabri̇ and his prophecy understanding
AHMET ÖZVARİNLİ
- Mustafa Sabri Efendi'nin düşünce sisteminde din ve diyalektik
Religious and dialectical method in Mustafa Sabri Efendi's system of thought
MEHMET EMİN ŞEN
Doktora
Türkçe
2019
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM DALKILIÇ
- Mustafa Sabri Efendi ve gayb âlemine dair kavramlarla ilgili görüşleri
Mustafa Sabri Efendi and his opinions on the concepts on the reality of the gayb
MUSA BERK AVŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinDüzce ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARİF AYTEKİN
- Son devir Osmanlı şeyhülislâmlarından Mustafa Sabri Efendi'nin dinî düşüncesi
The late Period Ottoman grand mufti̇ Mustafa Sabri̇ Efendi̇ and his religious thought
İBRAHİM BAYRAM
Doktora
Türkçe
2014
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. METİN YURDAGÜR