Geri Dön

Permakültürün kent dirençliliğini artırmada bir araç olarak kullanılma potansiyelinin irdelenmesi

Investigation of the potential of permaculture as a tool to increase urban resilience

PDF İndir

  1. Tez No: 886602
  2. Yazar: NEBAHAT NİHAN PARLAK
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. ALEV PERİHAN GÜRBEY
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Peyzaj Mimarlığı, Landscape Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Peyzaj Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 231

Özet

Günümüzde dünya nüfusunun yarısından fazlası kentlerde yaşamaktadır. Hızlı ve yoğun kentleşme ise şehirleri afetlere, streslere ve şoklara karşı savunmasız hale getirebilmekte, ekonomik, sosyal ve çevresel maliyetler ortaya çıkarabilmektedir. Bu maliyetlerden bazıları, temel hizmetlere erişimde zorluklar, doğal kaynakların sürdürülebilirliğinin risk altına girmesi, hava, toprak ve su kirliliği ve artan sera gazı emisyonlarıdır. İnsan faaliyetleri kaynaklı olarak hızla artan sera gazı emisyonları iklim değişikliğine sebep olmakta, bu da kentlerde“ısı adası”etkisi dahil birçok soruna yol açmaktadır. İklim değişikliğinin ortaya çıkarabileceği bir diğer risk de yağış rejiminde düzensizlikler ve bunun sonucunda taşkın ve kuraklığın sıklaşması ve şiddetlenmesidir. Kent yaşamını etkileyebilecek aniden gelişen olaylar yani şoklar da söz konusu olabilmektedir. İBB Planlama ve İmar Dairesi Zemin ve Deprem İnceleme Müdürlüğü yayınları, T.C. İstanbul Valiliği İl Afet Acil Durum Müdürlüğü'nin çalışmaları ve Dünya Bankası'nın verilerine göre ülkemiz için tehdit oluşturan şoklardan en önemlisi depremdir. Günümüze dek birçok deprem olayı yaşanmış olup, İstanbul'da yıkıcı bir depremin yaşanacağı öngörülmektedir. Kentleri tehdit eden bir diğer şok ise salgın hastalıklardır. Uzmanlar COVID-19 sonrası, gelecekte başka pandemilerin de söz konusu olabileceğini ifade etmektedirler. Bütün bu etkenler kentlerin sürdürülebilirliği ve kent direncine tehdit oluşturmaktadır. Kentlerin bu zorluklarla başa çıkabilme kapasitesi, yani kentsel dirençlilik, günümüzde büyük önem taşımaktadır. Kentsel direnç, kentlerin bu tür şoklar ve streslerle başa çıkabilme, uyum sağlama ve hızla toparlanma yeteneğidir. Bu bağlamda, kentsel dirençliliği artırmak için çeşitli stratejiler geliştirilmektedir ve bunlardan biri de permakültürdür. Bunlara karşı kentsel dirençlilik, permakültür gibi kentsel çevreyi iyileştirecek stratejiler kullanılarak artırılabilir. Permakültür doğadan öğrenmeye ve doğal unsurlarla birlikte çalışmaya dayalı bir sürdürülebilir yaşam tasarımı bilimidir ve kentler dahil olmak üzere her ölçekte yerleşimde ve dünyanın neredeyse her bölgesindeki koşullarda uygulanabilir. Permakültür kavramı 1979'da“Permaculture One”isimli kitapla resmi olarak ortaya çıktığından beri, gittikçe bilinirliği artmakta ve uygulamaları dünyanın çeşitli yerlerinde görülmeye başlanmaktadır. Ülkemizde de örnekleri bulunmaktadır. Fakat çoğunlukla kırsal alanlardaki uygulamalar ile varlığını sürdürmekte, bilimsel literatürde yeni yeni yer bulmaktadır. Özelikle sayısal veriye dayalı çalışmalar oldukça az olduğundan permakültür literatürünü bu yönde geliştirmek önemli bir adım olacaktır. Bu çalışmada, permakültür alanlarının kentsel dirençlilik üzerindeki etkisini hesaplayabilmek için uzman görüşlerini temel alan bir ölçüm yöntemi geliştirilmesi hedeflenmiştir. Bunun için ilk adım olarak literatürden yola çıkarak, kentsel direncin tüm gösterge, alt gösterge ve değişkenleri ortaya konulmuştur. İkinci aşamada uzman görüşleri alınmış, bunların sonucunda iklim değişikliği, deprem ve salgın hastalıklar olmak üzere üç ana tehditle ilgili en önemli değişkenler belirlenmiştir. Bunlar şu şekildedir; maliyetler (girdi maliyetleri, işçilik maliyetleri, enerji maliyeti, su maliyeti), yaratılan değer (kullanım suyu üretim miktarı, içme suyu üretim miktarı, katı atıkların kaynağa dönüştürülme oranı, enerji üretim miktarı), su (bölgenin kuraklık oranı, yüzeysel akışa geçen su miktarı, sulama etkinliği, alanda üretilen suyun kalitesi), toprak (toprağın tuttuğu karbon miktarı, su tutma kapasitesi, topraktaki organik madde miktarı, toprağın elektriksel iletkenliği, toprağın asiditesi), bitki (yetiştirilen bitkilerin yerel/egzotik oranı, karbon tutma miktarı, alanın ürettiği gıda miktarı), kapsayıcılık (alan evrensel tasarım ilkeleri kapsamında tasarlanmış olması, alanın her yaş grubundan kullanıcılara yönelik faaliyetler sunuyor olması), eğitici işlev (ziyaretçilerin sürdürülebilir ve dirençli yaşama bilgisine katkısı). İkinci aşamada, Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) kullanılarak ölçümde kullanılacak her bir değişkenin önem ağırlıkları belirlenmiştir. Üçüncü aşamada, her bir değişkenin alanda ölçülebilmesi için değer aralıkları belirlenmiş yani ölçeklendirme yapılmıştır. Bu sayede ölçüm tablosu oluşturulmuştur. Son aşamada, ölçüm tablosunun çalışırlığını kontrol etmek ve permakültürün kent direncine etkilerine dair sayısal veri elde edebilmek amacıyla İstanbul'daki araştırma sahası seçilen Beykoz Ekolojik Yaşam Parkı ve Permakültür alanında ölçümler yapılmıştır. Ölçüm tablosunun ölçülebilir değişkenlere ve doğru aralık değerlerine sahip olduğu görülmüştür ve bu sebeple tabloda değişikliğe gidilmemiştir. Yapılan ölçümlere göre bu alanın potansiyel olarak kent direncine sağlayabileceği katkının %64'ünü sağladığı tespit edilmiştir. Bu sayede permakültürün kent direnci üzerinde olumlu etkiler oluşturduğu sayısal verilerle ortaya konulmuştur.

Özet (Çeviri)

Today, more than half of the world's population lives in cities. Rapid and intense urbanization can make cities vulnerable to disasters, stresses, and shocks and cause economic, social, and environmental costs. Some of these costs are difficulties accessing basic services, the sustainability of natural resources at risk, air, soil, and water pollution, and increased greenhouse gas emissions. The rapid increase in greenhouse gas emissions leads to climate change, which causes many problems in cities, including the“heat island”effect. Another risk that climate change may pose is irregular precipitation regime and, as a result, more frequent and intense floods and droughts. There may be sudden events like those affecting urban life, knowns as shocks. According to the studies and publications of the Istanbul Metropolitan Municipality and the Governorship of Istanbul, and the World Bank's data, the most important shock that and threatens our country is the earthquake. There have been many earthquake events until today, and a devastating earthquake is predicted to occur in Istanbul. Another shock that threatens cities is epidemics. Experts state that after COVID-19, other pandemics may happen in the future. All these factors pose a threat to the sustainability and resilience of cities. Urban resilience against these can be increased using strategies to improve the urban environment, such as permaculture. Permaculture is the science of sustainable living design based on learning from nature and working with natural elements. It can be applied to any settlement scale, including cities, and conditions in virtually any region of the world. Since permaculture was officially introduced in the book“Permaculture One”in 1979, its popularity has increased, and its applications have begun to be seen in various parts of the world. There are also good examples in our country. However, it is mainly seen in application case studies in the scientific literature. Developing permaculture literature in this direction will be an important step, especially since studies based on numerical data are very few. This study aimed to develop a measurement based on expert opinions to calculate the impact of permaculture areas on urban resilience. The first step was to determine all the indicators, sub-indicators, and variables of urban resilience from the literature. In the second stage, expert opinions were gathered, and the most important variables related to the three main threats – climate change, earthquakes, and epidemics – were determined. These parameters are costs (input costs, labour costs, energy costs, cost of water), added value (service water production, drinking water production, the rate of turning solid wastes into resources, energy production), water (drought rate of the region, amount of water passing to surface flow, irrigation efficiency, quality of water produced in the area), soil (amount of carbon retained by the soil, water retention capacity, amount of organic matter in the soil, electrical conductivity of the soil, acidity of the soil), plants (local/exotic ratio of cultivated plants, carbon sequestration rate of plant material, how many people can the area feed), inclusivity (the area to be designed within the scope of universal design principles, the area to offer activities for users of all age groups), educational function (contribution of visitors' sustainable and resilient living knowledge). In the second stage, the importance weights of each variable to be used in measurement were determined using the Analytic Hierarchy Process (AHP). In the third stage, value ranges were determined so that each variable could be measured in the field, that is, scaling was done. Thus, a measurement table was created. In the final stage, measurements were made in the Beykoz Ecological Park and Permaculture area, which was selected as the research area in Istanbul, to check the functionality of the measurement table and to obtain numerical data on the impact of permaculture on urban resilience. According to the measurements made, it has been determined that this area provides 64% of its potential contribution to urban resilience. This demonstrates the positive impact of permaculture on urban resilience with numerical data.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    818117

    Ekolojik ve sürdürülebilir bir yaşam biçimi: Permakültürün anlam dünyası

    An ecological and sustainable lifestyle: The meaning world of permaculture

    MELİSA MERCİMEK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    SosyolojiAydın Adnan Menderes Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞEBNEM ÖZKAN

  2. Tez No

    350389

    Evolution of urban agriculture concept and determination of design criteria

    Kentsel tarımın tarihi gelişimi ve kentsel tarım tasarım kriterlerinin belirlenmesi

    MELİZ AKYOL

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2011

    Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik Üniversitesi

    Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HAYRİYE EŞBAH TUNÇAY

  3. Tez No

    449293

    Sürdürülebilir yaşam tasarımı permakültür: İstanbul'a ilişkin ön değerlendirme

    Sustainable life design permaculture: A preliminary assessment for Istanbul

    MELİKE ŞİMŞEK BAYAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Peyzaj MimarlığıMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HATİCE ARZU KOCABAŞ DİREN

  4. Tez No

    371867

    Rebuilding the relationship ignored between children and natural-built environment through school garden designed by permaculture method

    Göz ardı edilen çocuk ve doğal-yapılı çevre ilişkisini permakültür yoluyla tasarlanan okul bahçesi üzerinden kurma

    MERVE AYTEN KILIÇ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2014

    Mimarlıkİzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü

    Mimarlık Bölümü

    DR. ZEYNEP DURMUŞ ARSAN

  5. Tez No

    104580

    Ankara'da kentsel tarım kapsamında Atatürk Orman Çiftliği'nin günümüz koşullarında yeniden değerlendirilmesi üzerinde bir araştırma

    A Research on the revision of Atatürk Forest Farm under contemporary conditions with respect to urban agriculture in Ankara

    SEBAHAT AÇIKSÖZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    Peyzaj MimarlığıAnkara Üniversitesi

    Peyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. YALÇIN MEMLUK

Geri Dön