Dede Korkut anlatılarına oyunbilimsel bir yaklaşım
A ludological approach to Dede Korkut narratives
- Tez No: 886611
- Danışmanlar: PROF. DR. AYNUR KOÇAK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 226
Özet
Dede Korkut Kitabı insanlığın evrensel sorunlarını, arayışlarını toplumsal ve bireysel eksende ele alırken Türk kültürel kimliğinin korunması, tanıtılması, gelecek nesillere aktarılması açısından Türk edebiyat tarihinin en önemli eserlerinden biridir. Bu anlatılar, geleneksel metin analizlerinin ötesinde farklı disiplinlerin yaklaşımlarıyla incelenebilecek derin bir yapıya ve zengin bir kültürel mirasa sahiptir. Yeni analiz yöntemleri, dilbilim, edebiyat kuramı ve sosyal bilimler gibi alanlardan farklı perspektifler sunarak, anlatıların derinlemesine incelenmesini sağlamaktadır. Semantik, sosyolojik, psikolojik ve diğer analitik çerçevelerin kullanılarak anlatıların daha kapsamlı bir şekilde anlaşılması, Dede Korkut Kitabının değerinin ve öneminin daha iyi ortaya konması açısından son derece önemlidir. Bu tez, anlatılara faklı bir pencereden bakma girişimidir. Oyunbilim verilerinden yararlanılarak bir analiz yöntemi geliştirilebilir mi? Dede Korkut anlatılarına oyunbilim açısından bakılabilir mi? Dede Korkut anlatılarında hangi oyunlar oynanmaktadır ve bunlar nasıl gruplandırılabilir? Anlatı evreninde hangi meta- mesajlar verilmektedir? Hangi anlatının kaç kahramanı vardır? Tezin amacı bu gibi sorulara cevap aramaktır. Oyunbilimsel (ludolojik) bir perspektif benimsenerek hazırlanan bu tezde Dede Korkut anlatılarının oyunsal doğasına ışık tutulması hedeflenmiştir. Böylece anlatıların daha önce ön plana çıkmamış benzersiz özelliklerinin vurgulanarak akademik anlamda Dede Korkut çalışmalarına katkıda bulunulması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda öncelikle oyunbilim (ludoloji) alanındaki çalışmalar incelenmiş ve bir metin analiz yöntemi geliştirilmiştir. Çünkü“oyun”her anlatının ve yaşamın özünde olduğu gibi Dede Korkut Kitabı'nın da tüm anlam ve dil katmanlarına işlemiştir. Oyunsal yanı sayesinde Dede Korkut anlatıları; dinleyeni, okuyanı, izleyeni, performans sergileyeni çeşitli yönlerden etkileyen ve katılım duygusu sağlayan bir yapı ortaya koyar. Diğer taraftan anlatı, kahramanının kendisi için başından sonuna kadar çeşitli amaçları ve araçları içeren bir serüven oyunudur. Çalışmada konunun derinlemesine anlaşılması için önce genel olarak anlatı- oyun ilişkisi çeşitli açılardan ortaya konulmuştur. Ana bölümde ise geliştirilen analiz yöntemi altı Dede Korkut boyuna uygulanmıştır. Oyuncu sayısı değişkeni bir kriter olarak kabul edilmiştir. Altı anlatı örneklem olarak seçilirken, her oyuncu sayısından birer örnek olmasına dikkat edilmiştir. Dede Korkut anlatılarında“oynanan oyunlar”da işlenen ana konulardan biridir. Çalışma, karakterlerin ya da anlatının gerçek oyunlar oynadığı durumları inceleyerek, bu oyunların anlatı geleneği içindeki önemini açıklamaktadır.
Özet (Çeviri)
Dede Korkut narratives is one of the most important works in the history of Turkish literature in terms of preserving, promoting, and passing on Turkish cultural identity to future generations, as it addresses the universal problems and quests of humanity on both a societal and individual level. These narratives possess a deep structure that can be examined through the approaches of various disciplines beyond traditional text analysis, showcasing a rich cultural heritage. New analytical methods from fields such as linguistics, literary theory, and social sciences offer diverse perspectives that enable a thorough exploration of the narratives. The utilization of semantic, sociological, psychological, and other analytical frameworks for a more comprehensive understanding of these narratives is crucial for highlighting the value and significance of the Dede Korkut Narratives. This thesis aims to offer a fresh perspective on the narratives. Can an analysis method be developed using game studies data? Is it possible to examine the Dede Korkut Narratives from a ludological perspective? What kinds of games are played in the Dede Korkut Narratives and how can they be categorised? What meta-messages are conveyed within the narrative universe? How many heroes are present in each narrative? The goal of this thesis is to seek answers to such questions. In this thesis, prepared by adopting a ludological perspective, the aim is to shed light on the playful nature of the Dede Korkut narratives. This approach seeks to contribute academically to studies on Dede Korkut by highlighting unique features of the narratives that have not been extensively explored before. To achieve this, previous studies in ludology have been examined within this context, and a text analysis method has been developed. Because“play”is inherent not only in every narrative but also in life itself, it permeates all layers of meaning and language in the Dede Korkut narratives. Due to its playful aspect, the Dede Korkut Narratives establish a structure that influences and engages the listener, reader, viewer, and performer from various perspectives, providing a sense of participation. Furthermore, the narrative for the protagonist is akin to an adventure game that encompasses various objectives and tools from start to finish. The study initially explores the narrative-game relationship from various perspectives to deepen the understanding of the subject matter. Subsequently, the developed analysis method is applied to six segments of the Dede Korkut narratives. The variable of the number of players is considered as a criterion, ensuring that one example is selected for each player count. Games played in Dede Korkut narratives are also one of the main topics covered, examining situations where characters or the narrative engage in actual gameplay to elucidate the significance of these games within the narrative tradition.
Benzer Tezler
- Kemal Tahir'in romanlarında halbilimi unsurları
Folklore elements in the novels of Kemal Tahir
REZAN KARAKAŞ
Doktora
Türkçe
2010
Halk Bilimi (Folklor)Dicle ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENSAR ASLAN
- Halk anlatılarında ensest
Incest in folk narratives
NEFİSE ABALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. TALAT S. HALMAN
- Dede Korkut anlatılarında büyülü gerçekçilik
Magical realism in Dede Dorkut narratives
CEMİLE ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUTLU DEVECİ
- Dede Korkut anlatılarında toplumsal cinsiyet bağlamında dil
Language in the context of gender in the narratives of Dede Korkut
MERVE KOLİKPINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEVAL KAYA
- Dede Korkut yazmaları üzerine karşılaştırmalar
Comparisons on Dede Korkut manuscripts
OZAN GÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Karşılaştırmalı EdebiyatDicle ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SADETTİN ÖZÇELİK