Türk ve yabancı uyruklu öğrencilerin etkin vatandaşlık yeterliklerinin geliştirilmesi: Çok aşamalı karma yöntem araştırması
Developing active citizenship competencies of Turkish and foreign students: A multi-stage mixed methods study
- Tez No: 887136
- Danışmanlar: PROF. DR. SELAHATTİN KAYMAKCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kastamonu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyal Bilgiler Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 672
Özet
Etkin vatandaşlık, geleceğin bütünleştirici, kapsamlı, katılımcı ve demokratik toplumunun oluşturulmasında anahtar bir kavram olarak ele alınmaktadır. Günümüz toplumlarında bireylerden etkin vatandaşlar olarak seslerini daha yüksek bir biçimde duyurmaları, topluma aidiyet geliştirmeleri, demokratik değerleri benimsemeleri ve farklı kültürlerden ve görüşlerden gelen kişileri anlamaları beklenmektedir. Ayrıca insan hakları ve demokratik yaklaşımlara uygun bir biçimde sivil topluma, toplumsal ve siyasal hayata katılmaları istenmektedir. Ancak, Türkiye'de son yıllarda yürütülen araştırmalar, bireylerin çoğunlukla edilgen vatandaşlık özellikleri gösterdiğini ve yerel gönüllü kuruluşlara, sivil toplum örgütlerine veya siyasal partilere katılım oranlarının hayli düşük olduğunu ortaya koymaktadır. Öte yandan, Türkiye'de 6 milyonu aşan yabancı uyruklu bireylerin yaşadığı uyum sorunları, farklılıkların benimsenmesi ve birlikte yaşama duygusunun zarar görmesine neden olmuştur. Dolayısıyla, Türkiye'de yaşayan bireylerin sosyal, ekonomik ve kültürel yönden gelişmesini sağlamak ve mevcut sorunlara çözüm bulmak için etkin birer vatandaş olmalarının önemli olduğu ifade edilebilir. Bu kapsamda, araştırmada sosyal bilgiler dersinde Türk ve yabancı uyruklu öğrencilerin etkin vatandaşlık yeterliklerinin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Karma araştırma yöntemlerinden çok aşamalı deseninin kullanıldığı bu araştırma, ifade edilen amaç kapsamında beş temel aşamadan oluşmaktadır. Birinci aşamada sosyal bilgiler dersi kapsamında Türk ve yabancı uyruklu öğrencilere verilen etkin vatandaşlık eğitimini incelemek amaçlanmıştır. Bu bağlamda etkin vatandaşlık eğitiminin farklı boyutlarına ilişkin toplamda 51 sınıf ve 76 sosyal bilgiler öğretmeninin görüşlerine başvurulmuştur. Veriler araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formları ve anket formu aracılığıyla elde edilmiş, verilerin analizinde betimsel istatistiksel teknikler, tematik analiz ve içerik analizi kullanılmıştır. Birinci aşama sonucunda Türk ve yabancı uyruklu öğrencilerin etkin vatandaşlık eğitiminde çeşitli sorunların yaşandığı ve bu öğrencilerin etkin vatandaşlık yeterliklerinin öğretmenler tarafından çoğunlukla yetersiz olarak tanımlandığını belirlenmiştir. İkinci aşamada Türk ve yabancı uyruklu öğrencilerin etkin vatandaşlık eğilim düzeylerini belirlemek ve çeşitli değişkenler aracılığıyla incelemek amaçlanmıştır. Bu kapsamda araştırmacı tarafından geliştirilen Etkin Vatandaşlık Eğilimi Ölçeği (EVEÖ) kullanılarak Samsun ili çeşitli merkez ilçelerindeki devlet ilkokul ve ortaokullarında öğrenim gören Türk ve yabancı uyruklu 668 öğrenciden veriler toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel istatiksel teknikler, t-testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır. İkinci aşama sonucunda Türk ve yabancı uyruklu öğrencilerin etkin vatandaşlık eğilimlerinin orta düzeyde olduğu ve cinsiyet değişkeninde kız öğrenciler, uyruk değişkeninde Türk öğrenciler, sınıf düzeyi değişkeninde ilkokul 4. sınıf düzeyindeki öğrenciler, anne ve baba öğrenim durumunu tamamlama yeri değişkeninde Türkiye'de öğrenim görenler ve akıllı cep telefona sahip olma durumunda akıllı cep telefona sahip olmayanlar lehine olumlu yönde anlamlı farklılık olduğu tespit edilmiştir. Üçüncü aşamada Etkin Vatandaşlık Öğretim Paketi'ni (EVÖP) geliştirmek amaçlanmıştır. Bu amaç, birinci ve ikinci aşamanın sonucunda ulaşılan Türk ve yabancı uyruklu öğrencilerin etkin vatandaşlık eğitimindeki sorunlara çözüm bulmak ve öğrencilerin etkin vatandaşlık yeterliklerini geliştirmek için belirlenmiştir. EVÖP, araştırmacı tarafından tasarlanan model takip edilerek geliştirilmiştir. EVÖP'nin geliştirilmesinde ilerlemeci eğitim felsefesi benimsenmiş ve yapılandırmacı anlayış doğrultusunda 5E modeli kullanılmıştır. Hazırlanan EVÖP, öğrencilerin etkin vatandaşlık konularındaki bilgi, beceri ve değerlerini geliştirmek için öğrenme-öğretme sürecini sistematik bir biçimde düzenleyen ve hazırlanan planlar, araç ve gereçler ve diğer kaynaklarla destekleyen bir tasarımı ifade etmektedir. Dördüncü aşamada EVÖP'nin etkililiğini incelemek amaçlanmıştır. Bu kapsamda öntest sontest kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Deneysel uygulama süreci, Samsun ili Atakum ilçesinde Türk ve yabancı uyruklu öğrencilerin yoğun olduğu bir devlet ortaokulundaki 6. sınıf düzeyinde öğrenim gören deney grubunda 19 öğrenci ve kontrol grubunda 20 öğrenciyle yürütülmüştür. Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen EVEÖ ve Etkin Vatandaşlık Akademik Başarı Testi kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analizinde çift yönlü varyans analizi kullanılmıştır. Dördüncü aşama sonucunda EVÖP'nin öğrencilerin akademik başarılarını ve etkin vatandaşlık eğilim düzeylerini geliştirme konusunda etkili olduğu tespit edilmiştir. Beşinci aşamada EVÖP'nin uygulama sürecini değerlendirmek amaçlanmıştır. Bu kapsamda deney grubundaki öğrencilerin tamamının ve deney grubuna gözlemci olarak katılan sosyal bilgiler öğretmeninin görüşlerinden ve araştırmacının görüş ve gözlemlerinden yararlanılmıştır. Veriler, araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formları, araştırmacı günlükleri, saha notları, video ve fotoğraf kayıtları kullanılarak elde edilmiş, verilerin analizinde ise tematik analiz ve içerik analizi kullanılmıştır. Beşinci aşama sonucunda EVÖP'nin Türk ve yabancı uyruklu öğrencilerin etkin bir vatandaşın sahip olması gereken bilgi, beceri ve değerleri kazanmalarına katkı sağladığı tespit edilmiştir. Ayrıca öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilerin derse yönelik ilgisini, isteğini, tutumunu, motivasyonunu, dikkatini ve etkin katılımını artırdığı belirlenmiştir. Bununla birlikte öğrencilerin siyasi konulara, kadınlara ve yabancı uyruklu bireylere yönelik olumlu tutum geliştirmesine katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
Active citizenship is considered a key concept in building an integrative, inclusive, participatory and democratic society of the future. As active citizens, individuals in contemporary societies are expected to make their voices heard more prominently, develop a sense of belonging to the community, embrace democratic values and develop an understanding of people from different cultures and perspectives. Additionally, they are expected to participate in civil society and social and political life in alignment with human rights and democratic principles. However, recent research in Türkiye has revealed that individuals predominantly exhibit passive citizenship characteristics with very low participation rates in local volunteer organisations, civil society associations, or political parties. On the other hand, the adaptation challenges faced by more than 6 million foreign nationals living in Türkiye have weakened the acceptance of diversity and the sense of coexistence. Therefore, it is essential for individuals living in Türkiye to be active citizens to ensure their social, economic, and cultural development and address existing problems. In this context, this study aims to develop active citizenship competencies of Turkish and foreign students in the social studies course. This research uses a multi-stage design, one of the mixed research methods, and consists of five main stages within the scope of the stated purpose. The first stage examined the active citizenship education given to Turkish and foreign students within the scope of the social studies course. In this context, 51 classroom teachers and 76 social studies teachers were consulted on different dimensions of the active citizenship education. The data were obtained through semi-structured interview forms and a questionnaire developed by the researcher. Descriptive statistical techniques and thematic and content analysis were used to analyse the data. The first stage revealed that there were various problems in the active citizenship education of Turkish and foreign students. The active citizenship competencies of these students were mostly defined as inadequate by the teachers. The second stage determined Turkish and foreign students' active citizenship tendency levels and analysed these levels through various variables. In this context, data were gathered from 668 Turkish and foreign students studying in various public primary and secondary schools in the central districts of Samsun province using the Active Citizenship Tendency Scale (ACTS) developed by the researcher. The data were analysed through descriptive statistical techniques, t-tests, and one-way analysis of variance. The findings of the second stage revealed that Turkish and foreign students' active citizenship tendencies were moderate. Significant positive differences were found across several variables, favouring female students (gender), Turkish students (nationality), primary school 4th-grade students (grade level), students with parents educated in Türkiye (the place of parental education), and students without a smartphone (smartphone ownership). The third stage developed an Active Citizenship Teaching Package (ACTP). ACTP aimed to solve the problems in active citizenship education of Turkish and foreign students and improve students' active citizenship competencies found in the first and second stages. The ACTP was developed following the model created by the researcher, adopting a progressive educational philosophy and using the 5E model in line with the constructivist approach. The prepared ACTP refers to a design that systematically organises the learning-teaching process supported by plans, tools, materials, and other resources to develop students' knowledge, skills, and values in active citizenship. The fourth stage examined the effectiveness of the ACTP. A quasi-experimental design with a pretest-posttest control group was used in this context. The experimental implementation process was carried out with 19 students in the experimental group and 20 students in the control group studying at the 6th-grade level in a public secondary school in the Atakum district of Samsun province with a high population of Turkish and foreign students. The data were obtained using the ACTS and the Active Citizenship Academic Achievement Test developed by the researcher. A two-way analysis of variance was used to analyse the data. Findings indicated that the ACTP effectively improved students' academic achievement and active citizenship tendency levels. The fifth stage evaluated the ACTP implementation process. In this context, the data were gathered from the opinions of all students in the experimental group, the social studies teacher who participated in the experimental group as an observer, and the opinions and observations of the researcher. Semi-structured interview forms developed by the researcher, researcher diaries, field notes, and video and photo records were used for data collection. Thematic and content analysis were employed for data analysis. The fifth stage revealed that the ACTP contributed to Turkish and foreign students' acquisition of the knowledge, skills, and values an active citizen should possess. Additionally, it increased students' interest, desire, attitude, motivation, attention, and active participation in the learning and teaching process. Finally, it also contributed to developing students' positive attitudes towards politics, women, and foreign individuals.
Benzer Tezler
- Yabancı uyruklu ve Türk üniversite öğrencilerine ait sorunların bazı değişkenler açısından incelenmesi
Başlık çevirisi yok
LEYLA ERCAN ESENTÜRK
Doktora
Türkçe
1998
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitimde Psikolojik Hizmetler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HASAN BACANLI
- Kültürel zekânın algılanan sosyal destek ve girişimcilik eğilimi üzerindeki etkisi
The effect of cultural intelligence on perceived social support and entrepreneurship tendency
EMİRHAN YETİŞ
Doktora
Türkçe
2022
İşletmeOsmaniye Korkut Ata Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA FEDAİ ÇAVUŞ
- Utilization of affective strategies by domestic and international students in english speaking classes of Turkish universities
Türkiye'deki yükseköğretim kurumlarında öğrenim gören yerel ve yabancı uyruklu öğrencilerin ingilizce konuşmada kullandıkları duyuşsal stratejiler
MERVE TEMEL
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Eğitim ve ÖğretimÇukurova Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YONCA ÖZKAN
- Yenilikçi eğitim ve öğretim uygulamaları kapsamında Belçika'daki iki dilli Türk çocuklarına Türkçenin eğitimi ve öğretimi üzerine bir çalışma (Gent örneği)
A study on the education and teaching of Turkish to bilingual Turkish children in Belgium within the scope of innovative education and training practices (example of Gent)
REYHAN KIZILMEŞE
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALPASLAN OKUR
- Geçmişten günümüze Gürcistan'da yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi (Sorunlar ve çözüm önerileri)
Teaching Turkish as a foreign language in Georgia from past to present (Problems and solution suggestions)
YUSUF KUMMUZ
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESLİHAN KARAKUŞ