Geri Dön

Scent speaks louder: Olfactory vs verbal retrieval cues in triggering autobiographical memories

Kokular daha yüksek sesle konuşur: Otobiyografik anı tetiklemede koku ve kelime ipuçlarının karşılaştırılması

  1. Tez No: 887144
  2. Yazar: ESRA DAMLA ÇAKIR
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLTEN ÜNAL
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 86

Özet

Proust fenomeni, ilgili alanyazında kokuların otobiyografik anıları sanki o anları yeniden yaşıyormuşçasına canlı ve duygusallığı yüksek bir şekilde geri getirmelerini açıklamak için kullanılmaktadır. Koku ile getirilen otobiyografik anıların, kelime ya da görseller gibi farklı türdeki ipuçları ile getirilenlerle karşılaştırıldığında, çeşitli fenomonolojik özellikler bakımından farklılık gösterdiklerini destekleyen tutarlı bulgular vardır. Ancak bu bulguların altında yatan mekanizmalarla ilgili henüz ortak bir görüş bulunmamaktadır. Bu görüşlerden biri, kişilerin kokuyla ilgili olan duygularının yanlışlıkla getirilen anıya atfedilmesi şeklinde açıklanan yanlış atıf hipotezidir. Bu çalışmanın temel amacı, yanlış atıf hipotezini incelemek ve Proust fenomeninin doğasıyla ilgili daha geniş kapsamlı bir anlayış oluşturmaktır. Bunu yapabilmek için kokunun ortamda olduğu otobiyografik anı hatırlama sürecinden 3 hafta sonra bu anıların çeşitli özellikler (canlılık, duygusallık, vb.) bakımından değerlendirilmesini içeren Değerlendirmenin Ertelendiği Tek İpucu Metodu kullanılmıştır. Araştırma 2 (koku vs. kelime) X 2 (değerlendirme sırasında ortamda ipucu var vs. yok) karma desende tasarlanmıştır. Çalışmada ipucu olarak kullanılacak kokuların belirlenmesi için 30 üniversite öğrencisi ile (Ortyaş=22.5) bir pilot çalışma yapılmıştır. Toplamda 14 koku değerlendirilmiş ve örneklem tarafından en tanıdık, en kolay ayırt edilebilen ve duygusal boyutta nötr olarak değerlendirilen üç koku seçilmiştir. Ana çalışmaya toplamda 63 üniversite öğrencisi (Ortyaş=21.39) katıldı. Laboratuvar ortamında hem koku hem de kelime grubundaki katılımcılar ipucu ile getirilen anılarını yazdıktan sonra Otobiyografik Anı Ölçeği kullanılarak anılarını değerlendirdiler. Bunu takip eden 3 hafta sonra katılımcılar yazdıkları anıları laboratuvarda harici bir ekranda okuduktan sonra tekrar değerlendirdiler. T-test analizi, kelime ipucu ile getirilenlerle karşılaştırıldığında koku ile getirilen anıların daha canlı, duygusal olarak daha yoğun ve daha yüksek bir yeniden yaşıyormuş hissi ile geldiğini ortaya koydu. Karma ANOVA analizleri hem kelime hem de koku ipucunun ortamda olmadığı durumda neredeyse tüm özelliklerin skorlarında bir düşüş olduğunu ortaya koydu. Sonuç olarak, bu çalışma Proust fenomenini destekler nitelikte bulgular sunarken yanlış atıf hipotezini doğrulayamadı. Bulgular ilgili alanyazın bağlamında sınırlılıkları, sunduğu yenilikler ve pratik çıktıları açısından tartışıldı.

Özet (Çeviri)

Proust phenomenon refers to how odors can vividly and emotionally evoke autobiographical memories, often making individuals feel as if they are reliving those moments. Research findings show that odor evoked autobiographical memories indeed differ phenomenologically (in vividness, emotionality, etc.) from those evoked by other cues such as verbal or visual. However, the mechanisms underlying these differences remain unclear. One of the explanations is called misattribution hypothesis and it suggests that the certain emotions associated with odors itself are mistakenly attributed to the retrieved memory. The main aim of the current study is to examine the misattribution hypothesis and deepen the understanding of the Proust phenomenon. In order to do that Single Cue Delayed Rating Method which involves a delay between memory retrieval and memory ratings where odor cue is no longer present in the environment was used. The study employed a 2 (odor vs. word) × 2 (cue present vs. absent during evaluation) mixed design. A pilot study with 30 university students (Mage=22.5) was conducted to determine the odors to be used as cues. 14 odors were evaluated in terms of familiarity, emotionality and salience. Three odors (coffee, orange, white soap) were selected based familiarity, distinguishability, and emotional neutrality. The main study involved 63 university students (Mage=21.39). In a laboratory setting, participants in both the odor and word groups wrote down their cued memories and rated them using the Autobiographical Memory Questionnaire. Three weeks later, participants returned to the laboratory and re-evaluated their memories after reading them on an external screen. T-test analysis revealed that, compared to verbal cued memories, odor evoked autobiographical memories were more vivid, emotionally intense, and accompanied by a stronger sense of reliving. Mixed ANOVA analyses showed a decrease in scores for almost all phenomenological aspect when both word and odor cues were absent. In conclusion, this study found supporting empirical evidence for Proust phenomenon but did not confirm the misattribution hypothesis. Overall, the results are discussed in the context of relevant literature, highlighting limitations, strengths, and practical implications.

Benzer Tezler

  1. İlâhi kitapların âidiyeti ve mâhiyeti açısından Kur'ân'da kitap-peygamber ilişkisi: Tevrat Hz. Mûsâ örneği

    The relation between the book and the prophet in the Qur'an in terms of the identity and nature of the divine books: The Torah -Hz. Moses example

    HASAN HALİL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Dinİstanbul Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NECMETTİN GÖKKIR

  2. Iot data privacy and security based on blockchain technology

    Blok zincir teknolojisi tabanlı nesnelerin internetinde veri gizliliği ve güvenliği

    MOHAMMED TALIB RAHEEM

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolKarabük Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ İSA AVCI

  3. آراء القاضي عبدالجبار في النبوات وجوابه على النصارى

    Kadı Abdulcebbâr'ın nübüvvet hakkındaki görüşleri ve Hristiyanlara reddiyesiآراء القاضي عبدالجبار في النبوات وجوابه على النصارى

    KAKARASH KHEDR HAMAD

    Yüksek Lisans

    Arapça

    Arapça

    2017

    DinBingöl Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ABDULNASIR SÜT

  4. Muhatabı iknada Kur'an'ın aklî delilleri kullanması

    The mind evidence of the Qur'an in iknada use

    ŞENEL GENÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    DinSivas Cumhuriyet Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HASAN KESKİN

  5. Kur'an'da gayb bilgisi

    Başlık çevirisi yok

    ŞADİ EREN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1994

    DinAtatürk Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SADIK KILIÇ