Kentsel mekanın işitsel uyaranlar ile duyuşsal deneyimi: Antakya'da deprem öncesi bir değerlendirme
The affective experience of urban space with aural stimulus: An assessment in preearthquake Antakya
- Tez No: 887235
- Danışmanlar: PROF. DR. ÇİĞDEM POLATOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Duyuşsal deneyim, ses, işitsel peyzaj, kentsel mekân, Antakya, Affective experience, sound, soundscape, urban space, Antakya
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 273
Özet
İnsanların mekânsal deneyim süreçleri kişiye özgü, karşılıklı ve dinamik süreçler olarak gerçekleşmektedir. Mekânsal deneyim süreçlerine dair hâkim görüş olan göz merkezci yaklaşımın aksine; insanlar, tüm duyu ve algı mekanizmaları ile çevreleri ile etkileşim kurmaktadır. Yaşanan deneyimler ile mekânlar, salt görsel imgeler olarak değil; tüm duyu sistemlerinin ve bedenin işbirliği ile birlikte taranarak bütüncül olarak anlamlandırılmaktadır. Anlık ve etkileşimli bir yapıya sahip duyuşsal deneyim süreçlerini, inceleme ve değerlendirmenin etkili yollarından biri; öz nitelikleri itibariyle ses ve işitsel uyaranlar temelli bir yaklaşım geliştirmektir. Bu doğrultuda çalışma, mekânın duyuşsal deneyim süreçleri ve bileşenlerine bir sorgulama ile yaklaşmakta, bu süreçlerde ses fenomeninin yerini ve ilişkilerini araştırmaktadır. Çalışma, mekânın duyuşsal deneyim süreçlerinin özgün bir yapıya sahip olduğu; bu süreçte ses ve işitsel uyaranların önemli bileşenlerden biri olduğu, çevreye atfedilen duyuşsal nitelik üzerinde yoğun etki gösterdiği; mekân ve deneyiminin durağan olmayan yapısını değerlendirmek için önemli potansiyeller taşıdığı iddiasındadır. Çalışma kapsamında, işitsel peyzaj literatürüne dayanan fakat tüm duyusal sistemleri bütün olarak ele alan duyusal yürüyüş; deneyimin doğasına uygun olarak deneklerden eş zamanlı veri toplamaya dayanan sesli düşünme protokolü, standartlaştırılmış işitsel peyzaj değerlendirme yöntemleri ve çevreye dair veri toplama süreçlerinin bütünsel olarak işletildiği bir deney kurgusu geliştirilmektedir. Deney süreci ile elde edilen veriler, duyuşsal deneyim süreçlerine dair, duyusal uyaranlar, çevresel bileşenler ve deneyim sonucu çevreye atfedilen anlam ilişkileri bağlamında nicel verilere dönüştürülerek irdelenmektedir. İstatistiki analiz ve değerlendirme süreçleri ile birlikte elde edilen bulgularla; deneyim süreçlerinin özgünlüğü vurgulanmakta; duyuşsal deneyim süreçlerindeki bileşenlerin ilişkilerine dair somut çıkarımlar elde edilmekte ve yöntemsel çerçevenin değerlendirilmesine dair bilgiler sağlanmaktadır. Çalışmanın deney süreçleri, Şubat 2023 depremleri öncesinde Antakya Kentsel Sit Alanı içerisindeki Kemalpaşa Caddesi, Köprübaşı Meydanı ve Saray Caddesi'nde gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla, çalışma içerisindeki alana dair veriler, deprem ve sonrası süreçler ile birlikte büyük kayba uğrayan örneklem alan açısından bir belge niteliği taşımaktadır. Sonuçları itibariyle çalışma, mekânın duyuşsal deneyimi süreçlerinde işitsel etkileşimin önemini vurgulamakta; mimari tasarım ve kentsel tasarım süreçlerinde bu kavramların göz ardı edilmemesi için katkı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
Processes related to spatial experience are distinct, dynamic, and interactive. People interact with the environment using all of their senses and perceptual systems during environmental experience processes, in contrast to the prevalent ocular-centrism. Places and experiences are more than simply visual representations; they are processed holistically by using the body and all of the senses to interact. Owing to its inherent qualities, adopting an approach based on sound and aural stimuli is one of the most efficient ways to investigate and assess instantaneous and mutually developing affective experience processes. This study takes an investigative approach to the processes and elements of spatial perception; it concentrates on aural interaction within the framework of affective experience. In this way, the presence and relations of sound phenomena in affective experience processes are studied. The study demonstrates how the affective experience processes of a space develop in a distinctive way as a set of reciprocal and dynamic relationships. It claims that this process carries significant potential to evaluate the non-static structure of space and experience, and that sound and aural stimuli are important components that have a considerable impact on the affective quality attributed to the environment. In this context, an experimental setup is developed within the study's parameters, integrating sensory walking based on soundscape literature but considering all sensory systems as a whole, think-aloud protocol based on concurrent data collection from subjects according to the experience's nature, standardized soundscape assessment methods, and environmental data collection approaches. To investigate the processes of affective experience in relation to sensory stimuli, environmental features, and the affective quality attributed to the environment as a result of the experience, experimentally gathered data are transformed into quantitative data. Utilizing information gathered from statistical analysis and evaluation procedures, the uniqueness of experience processes is highlighted, specific conclusions regarding the interrelationships of the components of affective experience processes are drawn, and details regarding the assessment of methodological approaches are provided. The study's experimental procedures were conducted in Antakya's historical center on Kemalpaşa Street, Köprübaşı Square, and Saray Street before the February 2023 earthquakes. As a result, the information about the study region acts as a record for the sample area that sustained significant damage during and after the earthquake. Consequently, the research highlights the significance of aural interaction in the processes of affective experience related to the environment; it contributes to ensuring that these concepts are not overlooked in the processes of architectural and urban design.
Benzer Tezler
- Çocuk koruma merkezlerinin mekânsal tasarım düzeninin kullanıcı algısı ile değerlendirilmesi: Türk Kızılay Bağcılar Çocuk Koruma Merkezi örneği
The evaluation of the spatial design order of child protection centers with user perception: The case of Turkish Kizilay Bagcilar Child Protection Center
BÜŞRA GİZEM YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE AYATAÇ
- İşaret ögelerinin kentsel mekânda yönlenme üzerine etkisi
The effect of landmarks on orientation in urban space
HÜSEYİN KÜÇÜKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge PlanlamaYıldız Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİLGÜN ÇOLPAN ERKAN
- Sonic environment and the walking urbanite the case of Atatürk boulevard, Ankara, Turkey
Yürüyen kentli ve işitsel çevresi Ankara, Atatürk Bulvarı örneği
RABIH BORJI
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Şehircilik ve Bölge PlanlamaTED ÜniversitesiKent Çalışmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CANSU CANARAN
- Bir kentsel mekânın davranışa etki eden duyu(m)sal yönlerinin irdelenmesi
Investigation of sensory aspects affecting behavior in urban space
SARAH BADAUOD
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Şehircilik ve Bölge PlanlamaKonya Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KADRİYE TOPÇU
- Sesin görselleştirilmesi üzerine çağdaş yaklaşımlar ve psikocoğrafik bir ses deneyimi olarak İstanbul
Contemporary approaches on the visualization of sound and Istanbul to realize a psychogeographical sound experience
YASEM FUNDA BURNAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Sanat Dalı
PROF. LEBRİZ RONA