Ambrosia trifida L.'nin Türkiye'ye taşınma riski ve iklim değişikliğine bağlı olarak potansiyel dağılım alanlarının belirlenmesi
Predicting introduction risk and potential spread of Ambrosia trifida L. in Türkiye under changing climate
- Tez No: 888350
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SHAHID FAROOQ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bitki Koruma Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bitki Koruma Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 84
Özet
Biyolojik istilalar küresel ölçüte önemli ekonomik ve ekolojik riskler oluşturmaktadır. Bu nedenle, istilacı türlerin yeni coğrafi bölgelere girişini ve yayılmasını durdurmanın en iyi yaklaşımı erken tespit ve önlemdir. Ambrosia trifida L., Avrupa'nın önemli bir bölümünü istila eden zararlı bir yabancı ot olup, EPPO tarafından karantina zararlısı olarak yönetilmektedir. A. trifida'nın Türkiye'den şimdiye kadar rapor edilmediği bilinmektedir. Bu nedenle, mevut çalışma, tarım ve tarım dışı alanlarda birçok soruna yol açan A. trifida'nın Türkiye'ye giriş riskini ve iklim değişikliğine bağılı olarak Avrupa ve Türkiye'deki potansiyel dağılım alanlarını tahmin etmek amacıyla yapılmıştır. A. trifida'nın dağılım alanlar mevcut ve gelecek dönemlerde (2021-2040, 2041-2060, 2061-2080 ve 2081-2100) iki iklim değişikliği senaryosu (SSP1-2.6 ve SSP5-8.5) altında Maksimum Entropi (MaxEnt) modeli kullanarak tahmin edilmiştir. Modelde 9253 varlık koordinatları ile 10 iklim parametresi (bio2, bio3, bio4, bio5, bio6, bio8, bio13, bio15, bio16 ve bio17) kullanılmıştır. Model, yüksek tahmin gücüyle (ROC = 0.80)giriş riski ve potansiyel dağılım alanlarını tahmin etmiştir. Her iki iklim değişikliği senaryoları altında en fazla permütasyon önemine sahip değişkenler bio1 (yıllık ortalama sıcaklık), bio3 (izotermalite), bio18 (en sıcak çeyreğin yağışı) ve bio14 (en kurak ayın yağışı) olarak belirlenmiştir. Bu parametrelerdeki değişikliklerin, A. trifida'nın gelecekte farklı iklim değişikliği senaryoları altında dağılımını etkileyeceği öngörülmektedir. Model, mevcut iklim koşulları altında Türkiye'de 14 bin km2 alanın bitki için en uygun olduğu ve giriş risk altındaki bölgeler Karadeniz'in kıyı kısmalarında yer aldığını tahmin etmiştir. Her iklim değişikliği senaryosu, Türkiye'de bitkinin en uygun habitatlarında daralma yaşanabileceğini öngöese de, ülkenin 6-11 bin km2'lik alanının bitkinin yaşamı için optimum olduğu gösterilmiştir. Avrupa'da ise mevcut iklim koşulları altında bitki için uygun habitat alanı 426 bin km2 olarak hesaplanmış, gelecekte bu alanların her iki iklim değişikliği senaryosu altında ciddi şekilde artacağı tahmin edilmiştir. Avrupa'da en uygun alanların %17.70 ile %73.70 arası artacağı tahmin edilmiştir. Dolaysıyla, Avrupa'da bitkinin ciddi sağılık ve tarımsal sorunlara yol açacağı öngörülmektedir. Türkiye'de ise uygun olarak tahmin edilen bölgelerde erkende ve detaylı sürveylerin yapılması ve bu bölgelerde sık karantina tedbirlerinin uygulanmasını gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
Biological invasions are posing significant economic and ecologic risks globally. Therefore, early detection and prevention is the best approach to halt the introduction and spread of new invasive species into new geographic regions. Ambrosia trifida L. is a noxious invasive weed invading a significant portion of Europe and regulated as quarantine pest by EPPO. Ambrosia trifida has not been reported from Türkiye till now. Therefore, the current study was conducted to predict the introduction risk of A. trifida in Türkiye and its potential distribution areas in Türkiye and Europe under climate change. The distribution areas of A. trifida were predicted for current and future periods (2021-2040, 2041-2060, 2061-2080, and 2081-2100) using the Maximum Entropy (MaxEnt) model under two climate change scenarios (SSP1-2.6 and SSP5-8.5). The model utilized 9253 occurrence records and 10 bioclimatic variables (bio2, bio3, bio4, bio5, bio6, bio8, bio13, bio15, bio16, and bio17). The model predicted the introduction risk and potential distribution areas with high accuracy (ROC = 0.80). The bioclimatic variables with the highest permutation importance were bio1 (annual mean temperature), bio3 (isothermality), bio18 (precipitation of the warmest quarter), and bio14 (precipitation of the driest month) under both climate change scenarios. Hence, changes in these parameters are predicted to affect the distribution of A. trifida in the future. Under current climate conditions, the model predicted that 14000 km² area in Türkiye is highly suitable for the plant, with regions at introduction risk located along the coast of the Black Sea. Although both climate change scenarios predict a potential contraction in the plant's optimal habitats in Türkiye, 6000-11000 km² of the country remains optimal for the potential spread of the species. In Europe, the suitable area for the plant under current climate conditions was estimated 426000 km², which is expected to significantly increase under both climate change scenarios in the future. The increase in suitable areas in Europe is predicted to range from 17.70% to 73.70%. Therefore, serious health and agricultural problems are expected in Europe. Rapid surveys are needed in the highly suitable areas in Türkiye, and strict quarantine measures should be implemented in these regions to halt the introduction of the species in the country
Benzer Tezler
- Tosya ilçesindeki meyve bahçelerinde etanol tuzaklara yakalanan yazıcıböcek (Coleoptera: Curculionidae: Scolytinae) türleri
Ambrosia and bark beetles species (Coleoptera: Curculionidae: Scolytinae) caught in ethanol traps in orchards of Tosya district
MUSTAFA DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CELAL TUNÇER
- Fındıkta önemli yazıcı böcek türlerindeki fungusların belirlenmesi
Determination of fungi on important ambrosia beetle species in hazelnut orchards
RAHMAN KUSHIYEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CELAL TUNÇER
- Ambrosia artemisiifolia L.'nın Karadeniz bölgesinde yaygınlığı ve çimlenme biyolojisi
Germination biology and distribution of Ambrosia artemisiifolia L. in Black Sea region
NİHAT AKYOL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
ZiraatGaziosmanpaşa ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ÖNEN
- Fındık bahçelerinden elde edilmiş Ambrosia böceklerinde tespit edilen entomopatojen fungusların ve bazı trıchoderma türlerinin etkinliğinin belirlenmesi
Isolation and efficacy of entomopathogenic fungi and some trichoderma species against Ambrosia beetles in hazelnut orchards
RAHMAN KUSHIYEV
- Düzce ilinde arsız zaylan (Ambrosia artemisiifolia L.) popülasyonlarının belirlenmesi
Determination of ragweed (Ambrosia artemisiifolia L.) populations in Düzce
ŞADİYE ZAMBAK