Psikolojik dayanıklılık ve gelişimsel düzenleme ilişkisinin incelenmesi
An investigation of psychological resilience and developmental regulation relationship
- Tez No: 888385
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NİLGÜL BANU ÇENGELCİ ÖZEKES
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 229
Özet
Bu tez çalışmasının temel amacı gelişimsel düzenleme stratejileri ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkinin başarılı gelişim çerçevesinde yapısal eşitlik modeli ile test edilerek incelenmesidir. Bu amaç doğrultusunda gelişimsel düzenleme stratejileri modellerinden Seçme, Optimizasyon ve Ödünleme Modeli kullanılmış ve bu modeli değerlendirmede kullanılan ölçüm aracının kısa formu oluşturularak geçerlik-güvenirlik çalışması gerçekleştirilmiştir. Ayrıca gelişimsel düzenleme stratejileri ve psikolojik dayanıklılık değişkenlerinin sosyodemografik değişkenlere göre farklılaşmaları değerlendirilmiştir. Tez çalışmasına 19-93 yaşları arasında (Ort. = 38.85, S = 15.78), 281'i kadın (%70) 122'si erkek (%30) 403 kişi katılmıştır. Araştırmaya katılan katılımcılar Kişisel Bilgi Formu, Seçme, Optimizasyon ve Ödünleme Kısa Formu-Türkçe, Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği, Çok Boyutlu Psikolojik İyi Oluş Ölçeği, Algılanan Stres Ölçeği ve Sarason Yaşam Değişimleri Anketi ölçeklerini doldurmuşlardır. Analizler kapsamında Pearson korelasyon analizi, tek yönlü MANOVA ve yapısal eşitlik analizleri uygulanmıştır. Tez çalışması sonucunda elde edilen bulgulara göre gelişimsel düzenleme stratejilerinden isteğe bağlı seçim stratejisinin gelişim dönemleri, cinsiyet, çalışma durumu ve çocuk sahibi olma durumuna göre; kayıp temelli seçim stratejisinin eğitim düzeyine göre; optimizasyon stratejisinin cinsiyet ve çocuk sahibi olma durumuna göre ve ödünleme stratejisinin çocuk sahibi olma durumuna göre farklılaştığı görülmektedir. Psikolojik dayanıklılık alt boyutlarından kendilik algısının gelişim dönemleri, cinsiyet, çalışma durumu, sosyoekonomik gelir düzeyi ve psikolojik rahatsızlık durumlarına göre; gelecek algısının cinsiyet, çalışma durumu, sosyoekonomik gelir durumu ve psikolojik rahatsızlık durumuna göre, yapısal stilin cinsiyet ve eğitim düzeyine göre; sosyal yeterliliğin eğitim düzeyleri, çalışma durumu ve sosyoekonomik gelir durumuna göre; aile uyumunun gelişim dönemleri, cinsiyet, çalışma durumu ve psikolojik rahatsızlık durumuna göre ve sosyal kaynakların eğitim düzeyi ve sosyoekonomik gelir düzeyine göre farklılaştığı bulunmuştur. Gelişimsel düzenleme ve psikolojik dayanıklılık ilişkisini başarılı gelişim çerçevesinde incelemek üzere oluşturulan yapısal eşitlik modelinin veri ile uyum gösterdiği görülmüştür. Buna göre psikolojik dayanıklılığın gelişimsel düzenleme stratejileri ile psikolojik iyi oluş ve psikolojik stres arasında tümden aracı bir rol üstlendiği görülmüştür. Elde edilen sonuçlar ulusal ve uluslararası alanyazın ışığında değerlendirilmiştir. Bu çalışma gelişimsel düzenleme stratejileri modellerinden biri olan Seçme, Optimizasyon ve Ödünleme Modeli'nin farklı gelişim dönemlerinden katılımcıların olduğu örneklemle ulusal alanyazında çalışıldığı ilk araştırma olma özelliğini taşımaktadır. Ayrıca Seçme, Optimizasyon ve Ödünleme Modeli'nin psikolojik dayanıklılıkla ilişkisini ampirik olarak yapısal eşitlik modeli üzerinden inceleyen ulusal ve uluslararası alanyazında bilinen ilk çalışmadır. Gelişimsel düzenleme ve psikolojik dayanıklılık ilişkisine dair daha fazla çalışma yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Yapılan bu çalışma hem sonraki kuramsal çalışmalara ışık tutacak hem de eğitim ve müdahale programlarının geliştirilmesine temel teşkil edecektir.
Özet (Çeviri)
The primary objective of this study is to investigate the relationship between developmental regulation strategies and psychological resilience within the framework of successful development through structural equation modeling. For this purpose, the Selection, Optimization and Compensation Model, one of the developmental regulation strategies models, was used and the validity-reliability study was carried out by creating a short form of the measurement tool used to evaluate this model. In addition, the differences in developmental regulation strategies and psychological resilience variables according to sociodemographic variables were evaluated. This study comprises 699 participants aged between 19 and 93 years (M = 38.85, SD = 15.78). Participants filled out the Personal Information Form, Selection, Optimization and Compensation Short Form-Turkish, Psychological Resilience Scale for Adults, the Multidimensional Psychological Well-Being Scale, the Perceived Stress Scale, Multidimensional Scale of Perceived Social Support, and the Sarason Life Change Questionnaire. Pearson correlation analysis, one-way MANOVA and structural equation analyses were conducted within the scope of the analyses. The findings revealed that the elective selection strategy varied according to developmental stages, gender, employment status, and parental status; the loss-based selection strategy varied according to educational level; the optimization strategy varied according to gender and parental status; and the compensation strategy varied according to parental status. Among the sub-dimensions of psychological resilience, self-perception varied according to developmental stages, gender, employment status, socioeconomic status, and psychological disorder status; future perception varied according to gender, employment status, socioeconomic status, and psychological disorder status; structural style varied according to gender and educational level; social competence varied according to educational level, employment status, and socioeconomic status; family cohesion varied according to developmental stages, gender, employment status, and psychological disorder status; and social resources varied according to educational level and socioeconomic status. The structural equation model, constructed to examine the relationship between developmental regulation and psychological resilience within the framework of successful development, was found to be a good fit with the data. Accordingly, psychological resilience was found to fully mediate the relationship between developmental regulation strategies and both psychological well-being and psychological stress. Additionally, perceived stress was found to partially mediate the relationship between psychological resilience and psychological well-being. This study is the first in the national literature to examine the SOC Model, one of the developmental regulation strategies, with a sample that includes participants from various developmental stages. Furthermore, it is the first known study in both national and international literature to empirically investigate the relationship between SOC and psychological resilience through structural equation modeling. There is a need for further research on the relationship between developmental regulation and psychological resilience. Each study conducted will not only provide insights for subsequent theoretical studies but also form a theoretical foundation for the development of educational and intervention programs.
Benzer Tezler
- Otizmli çocuğu olan ebeveynlerin aile stresi psikolojik dayanıklılık ve duygu düzenleme güçlükleri ilişkisinin incelenmesi: Avcılar örneği
Examiniation the relationship of family distress psychological resilience and emotion regulation difficulties of parents with autistic children
AYLİN BEKDAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FİLİZ ŞÜKRÜ GÜRBÜZ
- Ergenlik dönemi bireylerinin kişilik özellikleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki
The relationship between personality traits and psychological durability levels of adolescent individuals
MUHAMMED ZAHİD UÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimSelçuk ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURTEN SARGIN
- Üniversite öğrencilerine yönelik geliştirilen dayanıklılığı destekleme müdahale programının etkililiğinin değerlendirilmesi
Evaluation of the effectiveness of the foster resilience intervention program developed for college students
DUYGU ESLEK
- Cinsel istismara uğramış kız ergenlerde cinsel travmanın beyinde yaptığı yapısal değişikliklerin araştırılması
Investigation of structural changes in the brain of sexual trauma in female adolescents with sexual abuse
MELEK HANDE BULUT DEMİR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2018
PsikiyatriEge ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ SAFFET GÖNÜL
PROF. DR. TEZAN BİLDİK
- Otistik çocuk sahibi annelerde psikolojik dayanıklılık ve tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi
Analyzing asychological durability and burnout level of mothers who have autistic child
FAHRİ AÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Psikolojiİstanbul Gelişim ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FİKRİ KÖKSAL