Erken Armenıa tarihyazımında Hun anlatımı
The narrative on the Hun in Early Armenian historiography
- Tez No: 888437
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ABDULLAH ÜSTÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Hun, Historiography of Armenia, Caspian Sea, Armenia, Caucasus, Persia
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 286
Özet
V. yüzyıl Armenia müverrihlerinin kayıtları, Hun anlatımının ögeleri alanyazınında genel hatları ile bilinir olsa da, doğrudan bu verilerin tahlili, anlamlandırılması ve tarihselleştirilmesine dayanan bir araştırma tespit edilememiştir. Tez çalışması adına bu dönemin sınırlarını V. yy. müverrihleri sayılan Agatʿangeğos, Pʿawstos, Eğişe ve Ğazar tarafından Grabarca yazılmış eserler oluşturmaktadır. Müverrihlerin eserlerinde“Hun”olarak anılan halklarla ilgili kayıtlar esasen IV. yüzyılda başlamakla birlikte, yalnızca Agatʿangeğos'da bir istisna olarak ilk kayıt III. yüzyılın ilk yarısına ait olaylarla ilgili verilmektedir. Bununla birlikte araştırmanın kapsamı kronolojik olarak IV.-V. yüzyılları kapsamaktadır. Müverrihlerin kayıtlarında Hun kavramı, Hazar'ın Batısı ve Doğusu olarak iki ayrı coğrafyada karşımıza çıkmaktadırlar. Mekânsal olarak olayların yoğunlaşması ise Güney Kafkasya'da gerçekleşmektedir. Bu kronolojik ve mekânsal kesit içinde Armenia müverrihlerinin eserlerinde yer alan Hun anlatımı araştırmanın çerçevesini oluşturacaktır. Bu bağlamda incelenen kaynakların nasıl bir Hun tasavvuruna sahip oldukları tespit edilip, bu konudaki coğrafi, siyasi, askeri, sosyal, kültürel verilerin bilançosu çıkarılıp Hun tarihini anlamak adına potansiyelleri söz konusu katmanlar üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır. Veri analiz sürecinde alanyazınındaki birikimden eleştirel bir yaklaşımla yararlanılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada erken Armenia tarihyazımının, ele alınan coğrafi ve kronolojik kesitte Hun tarihinin bilinir kılınması, aydınlatılması adına taşıdığı potansiyelin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Tezde, bu potansiyelin görülebildiği kadarıyla söz konusu bağlamda bilimsel üretim öznesine dönüştürülmemesinin, sorunsallaştırılmamasının Hun tarihinin bilinir kılınmasında neden olduğu sorunların giderilmesine ve nihayetinde ele alınan coğrafyalardaki tarihinin belirginleşmesine katkı sunmak hedeflenmektedir. Bu sorunlar Hunların ele alınan coğrafyalardaki varlığına, görünür olmalarına ilişkin meselelerden, bu kapsamdaki tarihsel durum ve süreçlere etkilerine kadar uzanan bir yelpazede kendini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Although the records of the Armenian chroniclers of the Vth century and the elements of the Hun narrative are generally known in the literature, no research based directly on the analysis, interpretation and historicisation of these data has been identified. For this reason, the Narrative on the Hun in Early Armenian Historiography. For the purpose of this thesis, the boundaries of this period are the works written in Grabar by the 5th century historians Agathangelos, Faustus Buzand, Ełišē and Łazar Pʿarpecʿi. In the works of these historians, the records of the peoples referred to as Huns begin mainly in the 4th century, with the exception of Agathangelos, who gives the first record of events in the first half of the 3rd century. Nevertheless, the scope of the study chronologically covers the 3rd-5th centuries. In the records of the historians, the concept of Huns appears in two different geographies as the West and East of the Caspian. Spatially, the concentration of events takes place in the South Caucasus. Within this chronological and spatial section, the Hun narrative in the works of the Armenian chroniclers will constitute the framework of the research. In this context, it was determined what kind of Hun perception the sources examined had, and the balance sheet of geographical, political, military, social and cultural data on this subject was calculated and their potential was tried to be evaluated through these layers in order to understand the Hun history. In the process of data analysis, it has been tried to benefit from the accumulation of literature with a critical approach. In this study, the aim is to assess the potential of early Armenian historiography in elucidating and highlighting the history of the Huns within the geographical and chronological scope. In the thesis, as far as it is known, it is aimed to eliminate the problems caused by the fact that this potential is not turned into an object of scientific production and is not investigated in the clarification of the history of the Huns, and finally to contribute to the determination of the history in the mentioned geography. These problems are manifested in a spectrum ranging from issues related to the presence of the Huns in the geographies under consideration and their visibility to their effects on the historical situations and processes in this context.
Benzer Tezler
- Osmanlı İstanbulu'nda pamuklu basmacılık ve çevresindeki ilişki ağları (1789-1876)
Calico printing in the Ottoman Istanbul and networks around it (1789-1876)
CANAN TORLAK EMİR
Doktora
Türkçe
2024
Tarihİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF BAYRAKTAR TELLAN
- Azerbaycan-Ermenistan çatışmasının Erken Sovyet dönemindeki kökenleri
Origins of the Azerbaijan–Armenia conflict in the Early Soviet period
NİJAT MOYLAMOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Uluslararası İlişkilerErciyes ÜniversitesiAvrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖCAL
- Doğu Anadolu bölgesi erken demir çağ çanak çömlek kültür bölgeleri: Gelişimleri, sınırları çanak çömlek grupları ve ilişkileri çerçevesinde değerlendirilmesi
Eastern Anatolia cultural regions of early iron age pottery: Evaluation in the frame of their developments, boundaries, pottery groups and connections
GULAN AYAZ
- İstanbul'da Ermeni siyasi faaliyetleri (1876-1909)
Poitical movements of Armenian (1876-1909)
FATMA ŞİMŞEK