Ebubekir Nusret-Sâib-i Tebrîzî'nin 144 Gazelinin Şerhi (İnceleme-tenkitli metin)
Ebubekir Nusret-Commentary Sâib-i Tebrîzî's 144 Gazels (Review-criticism text)
- Tez No: 890239
- Danışmanlar: PROF. DR. ORHAN KURTOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1285
Özet
Sebk-i Hindi akımının öncü isimlerinden Sâib-i Tebrîzî'nin Türk edebiyatında uyandırdığı tesir, yalnızca şairlerde değil şârihler üzerinde de gözlemlenmektedir. Nitekim klasik şerh geleneğinde Sâib'in şiirlerini ele alan pek çok şerh metni tespit edilmiştir. Bahsi geçen eserlerden biri de 18. yüzyıl âlimlerinden Ebubekir Nusret'in kaleme aldığı şerhtir. Bu çalışma da Ebubekir Nusret'in Sâib'in seçili 144 gazeline yazdığı şerh metnini konu edinmektedir. Ebubekir Nusret, ömrünün bir kısmını çeşitli kültür merkezlerinde geçirerek önemli âlimlerden eğitim almış ve İstanbul'da pek çok öğrenci yetiştirmiş bir ilim adamıdır. Sâib-i Tebrîzî'nin şiirlerine yazdığı üç ayrı şerh metninde de bilgi birikimini sunan Ebubekir Nusret, bu eserlerde kendine özgü bir şerh metodu ortaya koyarak şârih kimliğiyle de öne çıkmıştır. Şerh edilen gazel sayısının fazlalığı ve şârihin açıklamalarının kapsamı dolayısıyla mufassal bir şerh niteliğini gösteren bu eser, çalışmada çeşitli başlıklar altında incelenmiştir. Ebubekir Nusret, samimi bir üslup kullanarak pek çok meseleye dair kendi görüşlerini aktarır. Dolayısıyla şârihin karakteri ve zihin dünyası kendi söylemleri esas alınarak“Sosyal Hayatla İlişki”,“Din, Tasavvuf ve Ahlak Anlayışı”,“Aşk”,“Şiire ve Şaire Bakış”ve“Tabiat”kavramları üzerinden değerlendirilmiştir. Eser bir şerh metni olarak“usul”ve“kaynak”bağlamlarında incelenmiştir. Şârihin usulü belirlenirken eserin iç düzenini ortaya koyan hususlar tespit edilmiştir. Bu bağlamda Ebubekir Nusret'in tercih ettiği şerh şablonu, açıklama teknikleri, Sâib-i Tebrîzî'ye yaklaşımı ve şerh esnasında karşılaştığı problemler değerlendirilmiştir. Şârihin ele aldığı beyti ve onun ihtiva ettiği meseleyi açıklamasına, örneklendirmesine, fikirlerini ispat etmesine yani şerhini daha kapsamlı olarak sunmasına yardımcı olan hususlar şerhin kaynağı olarak değerlendirilmiştir. Bu bağlamda“Şârihin Hayatından Anlatılar”,“İran Âdetleri”,“Gündelik Hayat Pratikleri”,“İlimler”,“İktibaslar”,“Rivayetler”,“Edebî Sanatlar”ve“Göndermeler”, şârihin başvurduğu kaynaklar olarak yorumlanmıştır. Eserin nüshalarının arasında içerik yönünden mühim farklılıkların bulunması metnin özgün tarafını ortaya koymakla birlikte şerh çalışmalarında nüshaların önemine dikkat çekmektedir. Ebubekir Nusret'in şerhi daha önce bazı tezlere konu olmuş ancak ilgili çalışmalarda eserin seçili bir nüshasının bir kısmı değerlendirilmiştir. Dolayısıyla bu tez çalışmasıyla eserin her iki nüshasının tamamı yukarıda bahsedilen başlıklar altında nüsha farklılıkları göz önüne alınarak değerlendirilmiştir. Böylece Ebubekir Nusret'in eserini nüshalarıyla mukayese ederek incelemek ve şerh geleneğine dair yapılan çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
The influence of Sâib-i Tebrîzî, one of the leading names of the Sebk-i Hindi movement, on Turkish literature is observed not only on poets but also on commentators. As a matter of fact, many commentary texts dealing with Saib's poems have been identified in the classical commentary tradition. One of the works mentioned is the commentary written by Ebubekir Nusret, one of the 18th century scholars. This study deals with the commentary text written by Ebubekir Nusret on 144 selected ghazals of Saib. Ebubekir Nusret is a scientist who spent part of his life in various cultural centers, received education from important scholars and educated many students in Istanbul. Ebubekir Nusret, who presented his knowledge in three separate commentary texts written on Sâib-i Tebrîzî's poems, also came to the fore as a commentator by introducing a unique commentary method in these works. The work, which demonstrates the nature of a detailed commentary due to the high number of annotated ghazals and the scope of the commentator's explanations, has been examined under various headings in the study. Ebubekir Nusret conveys his views on many issues using a sincere style. Therefore, the character and mental world of the commentator were evaluated based on his own discourses and the concepts of“Relationship with Social Life”,“Religion, Sufism and Morality”,“Love”,“View of Poetry and Poetry”and“Nature”. The work has been examined as a commentary text in the context of“method”and“source”. While determining the procedure of the commentary, the issues that reveal the internal order of the work were determined. In this context, the annotation template preferred by Ebubekir Nusret, his annotation techniques, his approach to Saib-i Tebrîzî and the problems he encountered during the annotation were evaluated. The issues that help the commentator to explain the couplet and the issue it contains, to exemplify, to prove his ideas, in other words to present his commentary more comprehensively, are considered as the source of the commentary. In this context,“Narratives from the Life of the Commentator”,“Iranian Customs”,“Daily Life Practices”,“Sciences”,“Quotations”,“Narratives”,“Literary Arts”and“References”were interpreted as the sources used by the commentator. The existence of significant differences in content between the copies of the work reveals the original side of the text and draws attention to the importance of copies in commentary studies. Ebubekir Nusret's commentary has been the subject of some theses before, but a portion of a selected copy of the work has been evaluated in relevant studies. Therefore, in this thesis study, both copies of the work were evaluated under the above-mentioned headings, taking into account the differences in the copies. Thus, it is aimed to examine Ebubekir Nusret's work by comparing it with its copies and to contribute to the studies on the commentary tradition.
Benzer Tezler
- Ebû Bekir Nusret Şerh-i Ba'z-ı Gazeliyat-ı Sâ'ib-i Tebrizî (Te Harfi) İnceleme-karşılaştırmalı metin-sözlük
Ebu Bekir Nusret's commentaries of Saib-i Tabrizi's Some Gazels (T Letter) Study-comparative text-glossary
ELHAM NİKOOSOKHAN SEDGHİ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA SABİHA KUTLAR OĞUZ
- Şehr-i Divan-ı Saib-i Tebrizi'den elif harfli gazeller
The ghazels with elif letter from Sherh Diwan Saib-i Tebrize
OSMAN ÜNLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. MAHMUT KAPLAN
- Şerh-i Ba'zı Gazeliyat-ı Sa'ib-i Tebrizi ve şerh metodu
Şerh-i Ba'zı Gazeliyat-ı Sa'ib-i Tebrizi and text explanation method
HÜSEYİN GÖNEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ FUAT BİLKAN
- Ebubekir Nusret Efendi'nin Risale-i Nusret Efendi adlı eseri (İnceleme-metin-dizin)
Risale-i Nusret Efendi Written by Ebubekir Nusret Efendi(Research-text-index)
SERKAN ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜRKAN GÖZÜTOK
- Ebûbekir Nusret Efendi Dîvânı
Dîvân of Ebûbeki̇r Nusret Efendi̇
GÖKHAN ALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıKırıkkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN ELİAÇIK