Türkiye'de Alevi ve Sünni topluluklar arasındaki evlilik pratiği üzerine nitel bir araştırma: Merzifon ve İstanbul illeri örneği
A qualitative research on marriage practices between Alevi and Sunni communities in turkey: the case of Merzifon and Istanbul provinces
- Tez No: 890608
- Danışmanlar: DR. FATMA NUR ŞENGÜL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Mezhep, Alevi, Sünni, Aile, Evlilik, Sect, Alevi, Sunni, Family, Marriage
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sosyoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 134
Özet
İnsanlık tarihinden günümüze kadar olan dönem içerisinde insanoğlu farklı birçok dini, inanışı, mezhebi, varlığı, nesneyi ya da kültürü benimsemiş ve yaşamını bu olgular üzerine tayin etmiştir. Kültürün aktarımı noktasındaki en önemli değişken soy ve din bağıdır. Gelecek kuşaklara aktararak devamlılığı sağlanan kültür, farklı soy ve din bağından gelen ebeveynlerin aile yapısındaki dinamiklerinin belirlenmesi noktasında önem teşkil etmektedir. Farklı din ve soy bağına bağlılığın; aile, evlilik ve eş seçimi üzerine olan etkisi toplumsal anlamda araştırılması gereken önemli bir meseledir. Türkiye nüfusunun büyük bir çoğunluğu kendini Müslüman olarak tanımlamaktadır. Bu tanımlama ile birlikte mezhepsel farklılaşmalar söz konusudur. Kişiler kendilerini Sünni, Alevi, Şâfi gibi farklı inanış biçimlerine ait hissetmektedir. Birlikte yaşamayı uzun yıllar kotarabilmiş olmasına rağmen mezhepler arasında ortaya çıkan dini ve örfi farklılıklar, toplumsal birtakım engeller hatta yaptırımlar doğurmuştur. Bilinen ve uygulanmaya devam eden yaptırımların en sık rastlananı evlilik kurumu üzerinden gerçekleşmektedir. Toplum içerisinde iki mezhep arasındaki farklılıklar sebebiyle 'Alevilerden kız alınmaz' 'Sünni'ye kız verilmez' düşüncesi kanıksanmış ve tatbik edilmiştir. Günümüzde eskiye oranla azalma gösterdiği düşünülse de çiftler halen bu ayrışma sebebi ile sorunlar yaşamakta ve toplum baskısına maruz kalabilmektedirler. Toplumsal baskı ve farklılaşmalar, gelenekler sebebi ile sadece çiftler arasında gerçekleşmeyen evlilik akdi sürecini olumsuz yönde etkilemekte ve iki farklı mezhebe kendini ait hisseden aile üyeleri arasında çatışmalara neden olmaktadır. Bu konu üzerinden yapılmış tezlerin ve çalışmaların sınırlı olması bu çalışmanın yapılmasını önemli kılmaktadır. Bu araştırmanın ana amacı; aynı dine mensup olmasına rağmen farklı inanış biçimlerini benimseyen Alevi ve Sünni evliliklerinde ortaya çıkan toplumsal problemlerin aile, eş seçimi ve evlilik kurumu üzerinden incelenmesidir. Alevi ve Sünni bireylerin evlilikleri Alevilerin ve Sünnilerin birbirlerini farklı kültür, gelenek, inanç biçimi ve kimlik olarak nitelendirmektedir. Çiftlerin evlilik ev aile kurma sürecinde yaşadıkları sorunların ve çözüm yollarının neler olduğu çalışmanın ana problem cümlesidir. Tezin araştırma evreni Alevi ve Sünni inanç kimliğine sahip bireylerden oluşmaktadır. Örneklem grubu araştırma evrenini temsil edecek, çiftlerden birinin farklı mezhepten olduğu Alevi veya Sünni bireylerden seçilmiştir. Çalışmada kolayda ve kartopu örnekleme teknikleri kullanılacak olup, Amasya ilinin Merzifon İlçesi ve İstanbul ili ile sınırlandırılarak toplam 15 aile ile yarı yapılandırılmış mülakat formu aracılığıyla görüşme sağlanmış ve Alevi bir dede ile konu hakkında derinlemesine mülakat yapılmıştır. Aleviliğin ve Sünniliğin tarihsel ve dinsel sürecinin ne olduğu dokümantasyon tekniği kullanılarak tanımlanmaya çalışılmış, bunun için literatürde bu konu hakkında yazılan kitap, kitap bölümü, makale, tez ve rapor gibi kaynaklar taranmıştır. Yapılan derinlemesine görüşmelerde toplum tarafından kanıksanan ve azalma göstermekle birlikte süregelen ayrışmanın çiftler tarafından kesinlikle tasvip edilmediği ve bu ötekileşmenin bitmesini istedikleri sonucu elde edilmiştir. Dolaylı yollardan oranları değişiklik göstermekle birlikte çiftlerin evlilik öncesi süreçte Alevi ve Sünni farklılığı sebebiyle özellikle uzak akraba ve toplum tarafından yoğun baskıya maruz kaldığı anlaşılmaktadır. Çiftler bazılarının ailelerini ikna çabaları görece başarılı olmuş ve evlilik sonrası süreçte ailelerin birbirlerini kabulü gerçekleşmiştir. Ancak bazı çiftlerin ailevi ilişkileri samimiyet derecesinden uzak sürmekte ve mezhepsel ayırımın olumsuz etkileri çiftlerin çocuklarına dahi sirayet etmektedir.
Özet (Çeviri)
Throughout the human cycle, human beings have adopted many different religions, beliefs, sects, entities, objects or cultures and have been able to determine their experiences based on these facts. The most important variable in cultural transmission is lineage and religious affiliation. Culture, whose continuity is ensured by being transferred to future generations, is important in determining the dynamics in the family structure from different lineages and religions. Membership of different religions and lineages; Its impact on family, marriage and spouse selection is an important issue that needs to be investigate socially. The majority of Türkiye's population identify itself as Muslim. With this idenfication, there are sectarian differences. The population of Türkiye feels that they belong to different beliefs such as Sunni, Alevi and Shafi. Although they have been able to live together for many years, religious and customary differences between sects have created some social obstacles and even sanctions. The most common sanctions that are known and continue to be implemented are though the institution of marriage. Due to the differences between the two sects within the society, the idea that 'Girls cannot be given to (marry) Alevis' and 'Girls cannot to be given to (marry) Sunnis' has been taken for granted and practiced. Although it is thought to have decreased today compared to the past, couples still experience problems due to this separation and may be exposed to social pressure. Social pressure and differentiation affect the marriage contract process, negatively which is not only between couples due to traditions, and causes conflicts between family members who feel they belong to two different sects. The limited number of theses and studies on this subject makes it important to conduct this study. The main purpose of this research is; to examine the social problems that arise in Alevi and Sunni individuals who, belong to the same religion but adopt different forms of belief despite belonging to the same religion, through family, spouse selection and the institution of marriage. Alevi and Sunni individuals characterize each other as ones from different cultures, traditions, beliefs and identities. The main problem statement of the study is the problems that couples experience in the process of marriage and establishing a family and their solutions. The research population of the thesis consists of individuals with Alevi and Sunni faith identities. The sample group was selected from married individuals from different sects, Alevi or Sunni identities to represent the research population. Convenience and snowball sampling techniques are used in the research, and a total of 15 families, limited to the Merzifon district of Amasya province and Istanbul province, were interviewed through a semi-structured interview and an in-depth interview was conducted with one Alevi grandfather on the subject. An attempt was made to define the historical and religious process of Alevism and Sunnism by using the documentation technique. For this purpose, sources such as books, book chapters, articles, theses and reports written on this subject in the literature were scanned. In the in-depth interviews, it was concluded that the couples do not approve of the alienation that is society got used to and that contiues, although it is decreasing, and that they want this alienation to end. Although indirect rates vary, it is understood that couples are subjected to intense pressure, especially from distant relatives and society, due to the diffrence between Alevi and Sunni in the pre-marriage period. The efforts of some couples to persuade their families were relatively successful, and the families accepted earch other in the post- marriage period. However, the familial relationships of some couples remain far from sincerity, and the negative effects of sectarian discrimination even spread to the couples children.
Benzer Tezler
- Contested landscapes of belonging at the Turkish-Syrian border: the (re) making of Antakya and Defne
Türkiye-Suriye sınırında aidiyetin tartışmalı payzajlari: Antakya ve Defne'nin (yeniden) yapılışı Türkiye'de
JOSE RAFAEL MEDEIROS COELHO
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
AntropolojiBoğaziçi ÜniversitesiEleştiri ve Kültür Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MARİA PİLAR MİLAGROS GARCİA
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLDEM BÜYÜKSARAÇ
- Tunceli'de sünni olmak: Ulusal ve yerel kimlik öğelerinin Tunceli - Pertek'te etnolojik tetkiki
Being sunni in Tunceli: Ethnological research of national and local components of identity in Tunceli - Pertek
AHMET KERİM GÜLTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
AntropolojiAnkara ÜniversitesiHalk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. TAYFUN ATAY
- Kentleşme sürecinde alevilik: Elazığ Yıldızbağları mahallesi örneği
Alevism in the process of urbanization: A case study of Yıldızbağları neighborhood of Elazığ
ABDULVAHAP YOĞUNLU
- Alevi toplumu ve devlet ilişkisi
Alawii community and state relationship
METİN ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Kamu YönetimiHacettepe ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAMZA UYGUN
- Amiran Kurtkan Bilgeseven sosyolojisinde bütüncü yaklaşım çerçevesinde fert ve toplum
Individual and society in the sociology of Amiran Kurtkan Bilgeseven within the framework of holistic approach
SÜMEYYE GEDİK