Türkiye'de kayıtdışı ekonomi ve vergilendirilmesi sorunu
Informal economy and its taxation in Turkey
- Tez No: 89061
- Danışmanlar: PROF. DR. SACİT ÖNEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Maliye Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
ÖZET Kay ltd ışı ekonomi, Gayrı Safi Milli Hasıla hesaplarını elde etmede kullanılan istatistik yöntemlere göre tahmin edilemeyen gelir yaratıcı ekonomik faaliyetlerin tümüdür. Uluslararası literatürde kara ekonomi, gizli ekonomi, nakit ekonomisi, enformal ekonomi, marjinal ekonomi, yeraltı ekonomisi, resmi olmayan ekonomi gibi terimlerle tanımlanmaktadır. Kayıtdışı ekonomik faaliyetleri, ticari organizasyon çerçevesinde yapılan kayıtdışı ekonomik faaliyetler ve ticari organizasyonlar çerçevesinde yapılmayan ekonomik faaliyetler (self servis ekonomik faaliyetler) olarak iki ana grupta toplamak mümkündür. Kayıtdışı ekonominin ortaya çıkmasında ve boyutlarının gelişmesinde rol oynayan faktörler; toplumun ekonomik, mali ve sosyal yapısı ile ilişkilidir. Kayıtdışı ekonomiye yol açan sebepleri genel olarak ekonomik sebepler, kamu maliyesinde kaynaklanan sebepler, çalışma hayatından kaynaklanan sebepler, sosyal ve psikolojik sebepler olarak sayabiliriz. Ülkemiz açısından ise kayıtdışı ekonominin sebeplerini; Türk vergi sisteminde kaynaklanan sebepler ve devletin yapılanmasından kaynaklanan sebepler olarak iki ana gruba ayırabiliriz. Türk vergi sisteminden kaynaklanan sebepleri de kendi içinde vergiden muaf veya istisna kazanç ve iratlar, götürü usûl (1999 yılından itibaren kaldırılacaktır), vergi oranlarının yüksekliği, vergi yükü dağılımındaki adaletsizlik, vergi kanunlarının98 dürüst mükellefler açısından caydırıcı etkisi, vergi idaresinden kaynaklanan sorunlar, denetim yetersizliği, vergi cezalarının etkinsizliği gibi sebeplere bağlayabiliriz. Nüfus artışı, göç, çarpık kentleşme, yüksek enflasyon oranları, kamu gelirlerinin kullanımı ve ekonomik birimlerin ölçek büyüklükleri hususlarında devletin yapılanmasından doğan sebepler arasında sayabiliriz. Kayıtdışı ekonomi doğrudan (anket yöntemi) ve dolaylı yöntemlerle ölçülmektedir. Ülkemizde kayıtdışı ekonomi nedeniyle karşılaşılan vergi kaybı ve kaçağın boyutları önemli ölçüdedir. Kayıtdışı ekonomi / milli gelir oranı Fransa, Almanya, Japonya, Norveç, İsviçre ve İngiltere' de % 0 - 10 arasında, Belçika, Kanada, İtalya ve ABD' de % 10 - 20 arasında, Hindistan' da % 10 - 50 arasında Peru' da % 40 olarak hesaplanmakta, Türkiye' de Devlet istatistik Enstitüsü' nün Milli Gelir hesaplamalarında bu oran % 25 olarak alınmaktadır. Kayıtdışı ekonominin toplumsal ve ekonomik hayata etkileri açısından“olumlu”ve“olumsuz”bakış açıları mevcuttur. Olumlu bakış açıları; kayıtdışı ekonominin ekonomiyi canlandırdığı, ülkedeki işsiz nüfusa bir ölçüde olsun iş imkanı sağladığı ve talep yarattığı gerekçelerine dayanır. Her ne kadar kayıtdışı ekonominin olumlu etkilerinden söz edilse de bunlar kısa vadeli sonuçlar olarak karşımıza çıkmaktadır ve kayıtdışı ekonomi yapısı gereği belgesiz bir düzene dayandığından çağdaş devlet ilkelerine aykırıdır. Kayıtdışı ekonominin vergilendirilebilmesine yönelik önerileri ise şöyle sıralamak mümkündür: Vergi sisteminde yer alan istisna ve muafiyetlerin sınırı daraltılmalı,99 üniter yapı korunmalı, vergi yükü dağılımı adil hale getirilmeli, vergisel düzenlemeler basit, kolay ve uygulanabilir olmalı, servet beyanı esası yeniden uygulanmalı, etkinliği artırılmalı, vergi cezaları caydırıcı hale getirilmeli, kamu gelirleri toplumu tatmin edecek şekilde verimli kullanılmalıdır.
Özet (Çeviri)
SUMMARY The informal economy, is the whole of income generating economical activities which is not being guessed by the statistical methods used for getting the calculation of Gross National Product. In international literary, it is defined by the terms such as black economy, hidden economy, cash economy, informal economy, marginal economy and underground economy. It is possible to divide the informal economical activities into two main groups as“informal economy in the frame of commercial organization”and“informal economy in the frame of non commercial organization (self-service economical activities)”. The factors, which are creating and increasing the informal economy, are precisely related to economical, financial and social situation of the society. The reasons of informal economy, generally, result from the state's financial policy, working life, social and psychological events. In terms of our country, these reasons are, mainly, Turkish Tax System and organizational system of the state. The important reasons resulting from Turkish Tax System are tax exceptions, untaxed earnings, fixed tax system without depending on the level of income (will be out of force by the year 1999 according to new Tax Law), high tax rates, injustice distribution of tax burden, problems coming from tax administration system, lack of audits and ineffectiveness of tax penalties. High rate of101 increasing population, domestic migration, insufficient civilization, high inflation rates and abuse of tax income are essential reasons created by the organizational system of the state. The informal economy can be measured directly by using survey method and indirectly. In our country, dimensions of tax losses because of informal economy is too high. The portion of informal economy in comparison with the Gross National Product is 25% as it is declared by Turkish Statistical Institute. This portion is (0 - 10)% in France, Germany, Japan, Norway, Switzerland and England; (10-20 )% in Belgium, Canada, Italy and The United States; (10 - 50)% in India and 40% in Peru. For the informal economy, there are positive and negative points of view. According to positive approach, informal economy gives an improvement to the economy as an income and product generating activities and ensures the employement for the people. Besides these positive but short termed effects, since the informal economy withstands unregistered system it is certainly inappropriate for the mentality of modern states. As a result, this illegal and untaxed economy should be turned into legal property. To ensure this, exceptions and incentives should be limited, distribution of tax burden should be justified, tax regulations should be easy and clearly understood by the public, wealth declaration system should be put in102 force again and the use of collected tax should be efficient and satisfy the people. ^C. TORSEMffeETfll HMl '."»^Pî-rmj^prrtt-, I Ş>p*T,îfl..
Benzer Tezler
- Kayıt dışı ekonominin bazı makroekonomik değişkenler ve Crowding Out üzerindeki etkileri
Başlık çevirisi yok
ADEM KALÇA
- Dijital ekonominin vergilendirilmesi: Küresel ve ulusal çalışmalar
Taxing the digital economy: Global and national actions
BEDİHA SULTAN ZIVALI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
MaliyeBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiMaliye Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUNUS DEMİRLİ
- Tahvil, bono ve borsa kazançlarının vergilendirilmesi
The taxation of bond and stock gains
SEZGİN CÜNEYT YEŞİLKAYA
- Türkiye'de profesyonel spor kulüplerinin ve sporcuların vergilendirilmesi
Taxation of players and professional sport clubs in Turkey
CANATAY HACIKÖYLÜ
- Türkiye'de özel tüketim vergisi ile gelir dağılımı arasındaki ilişki
Relationship between the excise duty and income distribution in Turkey
CİHAN TÜRKER