Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki anlatma esasına bağlı edebî metinlerin metin merkezli ölçütler açısından incelenmesi
Analysis of narrative based literary texts in secondary school Turkish textbooks in terms of text-centred criteria
- Tez No: 890781
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSA DEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Eğitim ve Öğretim, Linguistics, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Metin dil bilimi, edebî metin, bağdaşıklık, tutarlılık, Türkçe ders kitabı, Text linguistics, literary text, cohesion, coherence, Turkish textbook
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 223
Özet
Dilde belli bir düzenle oluşturulmuş birimler metni meydana getirir. Cümlelerin birlikteliğiyle kurgulanan metin, Türkçe dersinin öğrenme-öğretme sürecindeki olumlu çıktıları için temel araç rolü üstlenmektedir. Ortaokul Türkçe ders kitaplarında yer alan anlatma esasına bağlı edebî metinlerin öğrencilerin seviyesine uygun nitelikte olması, öğrenme durumlarının olumlu yönde ilerlemesinde son derece önemli bir etkendir. Böyle bir durumda metin merkezli metinsellik ölçütleri bu uygunluğun belirlenmesinde etkili bir unsurdur. Çalışmanın amacı, ortaokul Türkçe ders kitaplarında öğrencilere sunulan edebî metinlerdeki bağdaşıklık ve tutarlılık görünümlerinin örneklerle ortaya koyulması ve böylelikle elde edilen verilere ilişkin değerlendirmeler yaparak önerilerde bulunmaktır. Çalışmada nitel araştırma deseni tercih edilmiş ve araştırma sürecinde ortaya koyulan veriler doküman incelemesi tekniğiyle elde edilmiştir. Bu kapsamda ders kitaplarındaki dinleme metinleri hariç serbest okuma metinleri dâhil olmak üzere 5. sınıfta toplam 13 metin, 6. sınıfta 10 metin, 7. sınıfta 12 metin ve 8. sınıfta ise 10 metin çalışmada kullanılarak toplam 45 edebî metin“Bağdaşıklık Ölçütü Değerlendirme Formu”ile“Tutarlılık Ölçütü Değerlendirme Formu”kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile incelenmiştir. Netice olarak 5. sınıfta toplam 1803 bağdaşıklık unsuru tespit edilmiştir. Bunun içinde 819 sayısıyla en çok geçen sözcüksel bağdaşıklık olurken en az görülen 68 sayısıyla değiştirim olmuştur. Ayrıca 97 tutarlılık ögesi tespit edilmiştir. Bunun içinde 36 sayısıyla en çok geçen neden- sonuç ilişkisi kurma olurken en az görülen 3 sayısıyla karşılaştırma olmuştur. 6. sınıfta toplam 1327 bağdaşıklık unsuruna rastlanmıştır. Bunun içinde 555 sayısıyla en çok geçen sözcüksel bağdaşıklık olurken en az geçen 119 sayısıyla eksilti ögesi olmuştur. Ayrıca 68 kez tutarlılık ögesinin kullanıldığı görülmüştür. Bu ögeler içinde 32 sayısıyla en çok geçen neden- sonuç ilişkisi kurma olurken en az kullanılan 2 sayısıyla karşılaştırma olmuştur. 7. sınıfta toplam 1970 bağdaşıklık ögesi tespit edilmiştir. Yine 872 sayısıyla en çok geçen sözcüksel bağdaşıklık olurken en az geçen 29 sayısıyla değiştirim olmuştur. Bunun yanı sıra 102 kez tutarlılık ögesinin kullanıldığı görülmüştür. Bu ögelere bakıldığında 32 sayısıyla en çok geçen neden- sonuç ilişkisi kurma olurken en az 9 sayısıyla karşılaştırma olmuştur. Son olarak 8. sınıfta toplam 1912 bağdaşıklık ögesi tespit edilmiştir. Bunun içinde 880 sayısıyla en çok olan sözcüksel bağdaşıklık olurken en az 30 sayısıyla değiştirim olmuştur. Aynı zamanda metinlerde 117 kez tutarlılık ögesinin kullanıldığı görülmüştür. Bu ögeler içinde 32 sayısıyla en çok geçen genelleştirme olurken en az 10 sayısıyla karşılaştırma olmuştur. Bütün bu tespitlerin ardından hem aynı sınıfta bulunan metinlerin arasında hem de sınıflar arasında anlamlı bir belirginliğin olmadığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Units formed in a certain order in language constitute the text. The text, which is constructed with the unity of sentences, plays the role of a basic tool for the positive outcomes of the Turkish lesson in the learning-teaching process. The fact that the narrative-based literary texts in secondary school Turkish textbooks are suitable for the level of students is an extremely important factor in the positive progress of learning situations. In such a case, text-centred textuality criteria are an effective factor in determining this suitability. The aim of the study is to reveal the coherence and coherence views in literary texts presented to students in secondary school Turkish textbooks with examples and thus to make evaluations and suggestions regarding the data obtained. Qualitative research design was preferred in the study and the data revealed in the research process were obtained through document analysis technique. In this context, a total of 13 texts in 5th grade, 10 texts in 6th grade, 12 texts in 7th grade and 10 texts in 8th grade, including free reading texts excluding listening texts in the textbooks, were analysed using the“Coherence Criterion Evaluation Form”and“Coherence Criterion Evaluation Form”. The data obtained were analysed by descriptive analysis method. As a result, a total of 1803 cohesion elements were identified in the 5th grade. The most common lexical cohesion was lexical cohesion with the number of 819, while the least common was substitution with the number of 68. In addition, 97 coherence elements were identified. Among these, the most common cause-effect relationship with the number of 36 was establishing a cause-effect relationship, while the least common was comparison with the number of 3. A total of 1327 coherence elements were found in 6th grade. The most common lexical cohesion was lexical cohesion with 555 occurrences, while the least occurrence was the element of subtraction with 119 occurrences. In addition, it was seen that the coherence element was used 68 times. Among these elements, the most frequently used cause-effect relationship was establishing a cause-effect relationship with the number of 32, while the least used was comparison with the number of 2. A total of 1970 cohesion elements were identified in 7th grade. Again, lexical cohesion was the most frequently mentioned lexical cohesion with 872 occurrences, while substitution was the least with 29 occurrences. In addition to this, it was observed that coherence elements were used 102 times. When these elements are analysed, the most frequent one was establishing a cause-effect relationship with the number 32, while the least frequent one was comparison with the number 9. Finally, a total of 1912 coherence items were identified in the 8th grade. Among these, lexical cohesion was the most frequent with 880, while substitution was the least with 30. At the same time, it was observed that coherence elements were used 117 times in the texts. Among these elements, generalisation was the most common with 32, while comparison was the least with 10. After all these determinations, it was seen that there was no significant difference between the texts in the same class and between the classes.
Benzer Tezler
- Türkçe'nin anadili ve yabancı dil olarak öğretimi üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
SAMİ BALCI
- Ortaokul Türkçe ders kitaplarında sözcük türü ile ilgili etkinliklerin incelenmesi
Analysis of activities related to word types in secondary school Turkish textbooks
FATİH ÇAMCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA YILDIZ
- Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki sözcük öğretimi etkinliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
Secondary school Turkish textbooks examining vocabulary teaching activities in terms of some variables
ÖMRE NUMANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimMersin ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OĞUZ ERGENE
- Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin ve şairlerin seçimi üzerine inceleme
An investigation on the selection of poems and poets in middle school Turkish language textbooks based on imagery
MUTTALİP SÖYLEMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimPamukkale ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DERYA YAYLI
- Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerde deyim kullanımına ilişkin bir inceleme
A study on the use of idioms in the texts in secondary school Turkish course books
TUĞBA MERDİVENLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÖZEREN