1980 - 1990 Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosunda oyun yazarlığında eğimler ve kaynakları
Trends and welds in play writing from 1980 to 1990 in Republic Turkish theatre
- Tez No: 89103
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HÜLYA NUTKU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sahne Tasarımı Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 451
Özet
12 Eylül 1980 askeri müdahelesi Türk siyaset tarihinde yeni bir dönemin başlangıcı olur. Üç yıl süren askeri rejim sonunda sözde geçilen sivil hayat öncesindeki sıkıyönetim uygulamalarından, baskılardan hiç de uzak olmayan bir başka dönemi açar. Özal'ın kişiliği ile bütünleşen bu siyasal süreç, ekonomi politikalarının da ağırlıklı olarak belirlediği, 24 Ocak kararlarının uygulamalarına geçildiği neo- liberal bir anlayışı doğurur. Ekonomide yaratılan 'hür teşebbüs' ve 'atılımcı ruh' kapitalist sürecin hızlanmasında pekiştirici etmen olurken medyanın da büyük desteği ile toplumda tüketim alışkanlığı yaratılır. Bireyin farkı, konumu ve toplumda gördüğü itibar alım gücüyle ölçülürken, tüketilen malın markası ve fiyatıyla orantılı olarak zengin çevreler için yapay bir statü oluşturulmuş olur. Sınıflar arası farkı iyice açığa çıkartan 'değişim' rüzgârları burjuva sınıfının lehine eserken, 'küçük burjuva' sınıfı tüketime dayalı yaşam biçimine ayak uydurmaya çalışır. Bu dönemde 'ortadirek' kavramı ile birlikte yeni bir toplumsal sınıf ortaya atılırken, 'köşedönmecilik', 'işbitiricilik' ve 'uzlaşma' gibi duygular pompalanmaya başlar. Yanlış ekonomi politikalarının doğurduğu enflasyon giderek alt kesim insanını ezmeye başlar. Ekonomik açmazda olan işçi ve memur kesim için böyle bir dönemde ayakta kalma şansı yoktur. Toplumsal bir karamsarlık başlar. ANAP iktidarının çıkarttığı 'Muzır Yasası' ve 'Polis Yasası' ile gündeme gelen yeni uygulamalar 'sıkıyönetim' ortamının devam ettiğinin somut göstergeleridir. Bu yasaların getirdiği baskı ve yarattığı sansür doğrudan sanat ve kültür ortamına etki ederken, kültürel yaşamın üzerine bir örtü çekilmiş olur. Yasaklı kitaplar listesi uzayarak devam eder; düşünce suçlusu ilân edilen binlerce aydın, yazar ve çizer tutuklanır; cezaevlerine atılır. Yazılı ve sözlü olarak eleştirinin yasak olduğu bu dönemde, istenilen 'sindirme' ve 'yıldırma' politikaları gerçekleşir. Döneme damgasını vuran depolitizasyon, suskun bir toplumu beraberinde getirir. Bu noktada konuşması ve bir şeyler yapması beklenen 'aydın' kesim kendi kabuğuna çekilmeyi tercih eder; etmeyenler ise sivrildiklerinden dolayı, devlet tarafından etkisiz hale getirilirler. Toplum her şeyin olağanüstü yaşandığı bir dönüşüm sürecine girmiştir. İslamî hareketlerin çoğaldığı, devlet eliyle işlenen cinayetlerin arttığı, enflasyonun üst sınırlara vurduğu, insan haklarının yok sayıldığı bu süreçte yeni bir devlet ve toplum anlayışının yarattığı kültür politikasının da yeni eğilimler taşıması kaçınılmazdır. Tiyatro alanında özel ve ödenekli tiyatroların oyun seçiminden, yasaklanan oyunlardan, oyun yazarlarının eğildikleri konulardan nasıl bir dönemden geçildiği gözler önüne serilir. 1970'lerden gelen politik tavır bu dönem oyunlarda gözükmez. Politik mesajın dolaylı anlatımlara sıkıştırıldığı oyunlar gündemdedir. Bireye yönelen yazarlar aslında toplumsal bir içeriğin peşindedir. Ele alınan birey, bu toplumun ürünüdür sonuçta.
Özet (Çeviri)
The military intervention of September 12, 1980, was the beginning of a new period in Turkish political history. At the end of a military regime lasting three years, the so-called return to civil government opened another period which was not far removed from the oppresions and practices of the martial law which had preceeded it. This political period, personified by Özal, gave birth to a neo-liberal philosophy in which the decisions of 24 January, which also defined to a great extent the economic policies, were applied. As the concepts of“free enterprise”and“entrepenural spirit”created in the economy became the factors speeding up the capitalist period, so also the habits of consumption were created in society with the great support of the media. As the distinction, position and prestige of the individual were measured by his purchasing power, an artificial status was developed for rich circles in proportion to the brands and prices of the material things they used. As the winds of“change”, clearly revealing the differences among the classes, continued to blow in favor of the bourgeoisie, the lower middle class tried to adapt itself to a way of life based on consumption. In this period a new social class was brought into being together with the concept of“ortadirek”(mainstay class) and attitudes such as“making a pile”, efficiency and compromise began to be stressed. The inflation to which erroneous economic policies gave birth increasingly began to crush people at the lower end of the social scale. The working and civil servant portion of the population were in a blind alley and had no hope of surviving in such a period. A social pessimism began. The new applications which entered the agenda with the“Obscenity Law”and the“Police Law”passed by the ANAP administration are concrete indications that the atmosphere of martial law continued. As the oppression brought by these laws and the censure which they created directly affected artistic and cultural activities, a curtain was drawn over cultural life. The list of forbidden books continued to lengthen; thousands of intellectuals, writers and artists declared thought criminals were arrested and thrown into prison. In this period when writen and spoken criticism were outlawed, the desired“intimidation”and“discouragement”policies were realised. The depolitisation which marked this period brought with it a silent society. In this period the intellectuals, who would be expected to speak out and do something, preferred to retreat into themselves; those who did not were neutralised by the state because they were conspicuous. Society had gone into a period of metamorphosis in which everything was lived extraordinarily. In this period, when the Islamic movement gathered momentum, when murders commited by the state increased and when human rights counted for nothing, the cultural policy created by a new idea of state and society was bound to bring with it new trends. From the choice of plays made by private and suidised theatres, from the plays which were forbidden and from the kind of subjects considered by playwrights it is clear what kind of a time was being lived through. The political attitude of the 1970's was not visible in plays of this period. It was the season of plays in which political messages were confined to indirect expression. Writers concerning themselves with the individial were really after a social content. And the individual they portrayed was in the end the product of this society.
Benzer Tezler
- Kısa oyun ve Cumhuriyet Dönemi kısa oyun çözümlemeleri (1980- 2000)
One-act plays and Republican Period one- act plays analysis (1980- 2000)
GÜLŞAH DURMUŞ
Doktora
Türkçe
2019
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. TANER NAMLI
- Tip ve söylem açısından Kemalist ideolojinin cumhuriyet dönemi Türk romanına yansıması
Reflection of Kemalist ideology in the Turkish novel of the republican era in terms of type and discourse
LATİF AKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıOrdu ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SALİH OKUMUŞ
- Cumhuriyet Dönemi'nden günümüze Türk Sinema tarihi'nde öğretmen rollerinde örgütsel adanmışlığın incelenmesi
Examination of organizational commitment in teacher roles in the history of Turkish Cinema from the Republic Period to the present
GÖKBERK BAHŞİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TUNCAY YAVUZ ÖZDEMİR
- Türk resminde 'savaş' ve 'şiddet' teması: 1960'tan günümüze
On Turkish painting, from 1960's until now
ARZU TORAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SİNAN GÜLER
- News magazines of Turkish press history in the 20th century
20. yüzyıl Türk basın tarihinde haber dergileri
MESUT ÇEVİKALP
