Pascal'da fideizm ve Gazali açısından bir değerlendirme
Fideism in Pascal and an assessment from Ghazali's point of view
- Tez No: 89118
- Danışmanlar: PROF. DR. HANİFİ ÖZCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Fideizm, dini hakikatin, nihai olarak, rasyonel düşünme veya empirik delilden çok imana dayandığını iddia ederek, bir ölçüde belli formları itibariyle bir tür irrasyonalizme varacak şekilde aklın ve objektif düşünmenin değerini yadsır. Akla karşı takındıkları tutum itibariyle iki farklı fideist yaklaşım vardır: radikal fideizm-ılımlı fideizm. İlki, aklı tamamen devre dışı bırakır ve 'saçma' yi ön plana alır. Haddizatında akıl, daima çelişkilere düşen ve bizi kesin ve nihai hakikatlere ulaştıramayan bir yetidir. Dolayısıyla iman, aklî olanı yapısında barındırmaz. İmanı aklîleştirmek ise, Kierkegaard' in ifadesiyle, komediden başka bir şey değildir. Çünkü imanın objesi, paradoksaldır:“Saçma olduğu için inanıyorum.”Pascal' m da içinde olduğu ılımlı fideizme göre akıl, kendi başına dine rasyonel bir geçerlilik kazandıramaz. Bu açıdan,“Tanrı vardır”, aklen ispatlanabilir bir önerme değildir. Nitekim Pascal, gerek şüpheci iddialarda bulunarak, gerekse felsefî ve teolojik gerekçeler öne sürerek, doğal bir teolojinin imkansız olduğunu göstermeye çalışır. Bu tür bir fideist yaklaşıma göre dini anlamanın ön şartı iman etmektir. Ancak Tanrıya boyun eğmiş bir akıl dine açıklık kazandırabilir ve onun mantığını kavrayabilir:“Bilmek için inanıyorum.”Pascal, fideist bir yaklaşım sergilerken, düşünce sisteminin merkezinde, üç husus hep hakim bir rol oynamıştır: Epistemolojik yansımaları olan Aslî Günah doktrini-Üç Düzen fikri-Gizli Tanrı anlayışı. Son tahlilde ona göre iman, akim işi olamaz. O, daha çok Tanrısal bir lütuftur. Pascal' m düşünce sisteminde etkili olduğu iddia edilen Gazali'ye göre fideizm, ne kabul edilebilir, ne de savunulabilir bir görüştür. Ona göre insanın hakikati akıldır ve Tanrıya akıl ile ulaşılır. Onda bilginin değişmeyen nihai ölçütü daima akıldır. Bu açıdan Tanrının varlığı da akılsaldır ve akılla ispatlanabilir. Dolayısıyla Gazali, imanı kesin bir tasdik olarak tarif eder ki, en yüksek derecedeki tasdik de, ancak kesin öncüllerden oluşan önermelere dayanır.
Özet (Çeviri)
Fideism denies the merit of reason and objective thinking to an extent that lead to a certain forms of irrationalism by arguing that the religious truth ultimately rests on faith rather than on rational thinking or empirical proofs. İn respect to their attitude against reason there are two different kinds of fideist approach: one is the radical, the other is moderate fideism. The former leave aside the reason completely and give predecence to the“absurd”. In fact reason is a faculty which is constantly in contradictions and fails to lead us to absolute and ultimate truth. Therefore faith enteretain nothing rational. The rationalize the faith, in Kierkegaard's words, is nothing but a comedy. For, the object of faith is paradoxical:“I believe because it is absurd”. According to the moderate fideism, to which Pascal also belong, reason alone do not bestow a rational validation to religion. In this regard,“God Exist”is not a rationally validated proposition. Thus, Pascal asserts not only sceptical arguments but also philosophical and theological reasons against the possibility of a natural theology. According to such a fideist approach, faith is a prerequisite of understanding religion. Only a reason surrendered to God can explain religion and comprehend its logic:“I believe in order to know”. While adopting a fideist approach, in Pascal's system of thought three issues play a dominant role: with all its epistemological consequences the doctrine of the Fall of Man, the concept of Three Order, and the concept of Hidden God. In the final analysis, faith has nothing to do with reason. It is rather a grace of God. According to al-Ghazali who is believed to have an influence on Pascal's thinking, fideism can neither be an acceptable nor an defendable view. For al- Ghazali, the nature of man is rational and with reason one can reach God. The ultimate unchangeable criterion of knowledge is always reason. For this reason the existence of God is rational and rationally provable. Thus, al-Ghazali defines the faith as a exact affirmation, so the highest degree of affirmation only rests on the propositions with exact premises.
Benzer Tezler
- Blaise Pascal'da kesinlik problemi
The problem of certainty in Blaise Pascal
ÖMER MIZRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
FelsefeManisa Celal Bayar ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TALİP KABADAYI
- A Web-based source code browier for pascal
Pascal için web tabanlı kaynak kod tarayıcısı
BÜLENT MEHMET ADAK
Yüksek Lisans
İngilizce
2000
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolOrta Doğu Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALİT OĞUZTÜZÜN
DOÇ. DR. CEM BOZŞAHİN
- Görünmeyen yüzeylerin kaldırılması için hızlı bir 2. tamponu algoritması yazılması
Başlık çevirisi yok
MURAT ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiGazi ÜniversitesiElektronik ve Bilgisayar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDULLAH ÇAVUŞOĞLU
- Conversion of a conventional lathe to a numerically controlled from by using a computer based motion control unit
Geleneksel bir tornanın bilgisayar tabanlı hareket kontrol ünitesiyle sayısal denetimli tezgaha dönüştürülmesi
SEMİH DİKEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
Makine MühendisliğiGaziantep ÜniversitesiMakine Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ DOĞAN
- Kesikli stiren polimerizasyon reaktörünün model öngörmeli sıcaklık kontrolu
Model predictive temperature control of batch styrene polymerization reactor
ALİ KARADUMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
Kimya MühendisliğiAnkara ÜniversitesiKimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ.DR. RIDVAN BERBER