Geri Dön

Mecelle'deki külli kâidelerin Türk hukukuyla mukayeseli incelemesi

A comparative study of qawaid in Majalla with Turkish law

  1. Tez No: 891647
  2. Yazar: ESMA BİLAL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. RECEP ÇİĞDEM
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
  6. Anahtar Kelimeler: İslam Hukuku, Mecelle, Türk hukuku, Kâide, Islamic law, Majalla, Turkish law, Qaida
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Harran Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 180

Özet

Bu çalışmada, Mecelle'nin ilk 100 maddesi, mer'i Türk hukuku ile mukayeseli olarak ele alınmaktadır. Bu maddeler ışığında İslam hukuku ile mer'i Türk hukukunun benzer ve farklı yönlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu tezde Mecelle'nin ilk 100 maddesinde, Ebû Saîd el-Hâdimî'nin (v. 1176/1762) Mecâmiu'l-hakâik adlı eserinden yararlandığı, Hâdimî'nin ise İbn Nüceym'in (v. 970/1563) el-Eşbâh ve'n-nezâir eserinden faydalandığı ve bazı eklemeler yaptığı belirlenmiştir. Bu kâidelerden bazıları Mecelle'ye aktarılırken kanun kitabına uygun olması açısından ya değiştirilmiş ya da kısaltılmıştır. Mecelle, Hanefî hukukuna dayanılarak hazırlanmış olsa da bu kâidelerin farklı hukuk sistemleri tarafından uygulanabilir oldukları görülmüştür. Tezde, 100 kâidenin %90 oranında mer'i Türk hukukunda uygulama alanı bulduğu belirlendi. Geriye kalan %10 kısmında ise farklılıklar tespit edildi. Zarûret ve ihtiyacın dikkate alınması, örfün hukukun kaynağı olması, şüpheden sanığın yararlanması ilkesi gibi bazı durumların hem İslam hukuku hem de mer'i Türk hukukunda benimsendiğine dikkat çekildi. Muhakeme hukukunda ise iki hukuk sisteminin farklı yaklaşımları benimsediği görüldü. Yargılamada İslam hukuku şahitlik sistemini temel olarak benimserken mer'i Türk hukuku ceza yargılamasında buna takdiri deliller arasında yer vermiştir. Bu çalışma, hukuk sistemlerinin farklı bakış tarzları olsa da temelde birbirine benzer yanlarının da olduğunu göstermiştir.

Özet (Çeviri)

This study examines 100 qawaid (general principles) of Majalla in comparison with positive Turkish law. It aims to find out the similarities and differences between Islâmic law and Turkish law in the light of these general principles. In this thesis, it has been underlined that these qawaid were mainly transferred from the book called Majami al-haqaiq written by Abu Said el-Hadimi (d. 1176/1762) who copied them from al-Ashbah wa al-Nazair of Ibn Nujaim (d. 970/1563) with some new additions. However, some qawaid were altered or shortened in order to make them suitable to a code of law. It has been seen that although Majalla is based on Hanafi law, these general principles are practicable by different legal systems. It has been revealed that 90% of these principles are still in practice in positive Turkish law. However, there are differences in the remaining 10% of these principles. It has been underlined that Islamic and Turkish laws both adopted the principles zarurat (necessity) and needs; custom is one of the basis of law and the defendant gets the benefit of doubt in both laws. However, it has been observed that both laws have differences in procedure law. While Islamic law adopts the witness system as the basis of procedure law, Turkish criminal law sees it as the discretionary evidence. This study has shown that although the legal systems have different approaches, they have similarities in many aspects.

Benzer Tezler

  1. Mustafa Nazmi'nin Temsil-i Kavaid ve Zavabit-i İlm-i Hukuk adlı eseri

    Mustafa Nazmi's Kavaid's Representation and Jurisprudences Zavabit Judicial Book

    İBRAHİM YAĞIZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DinKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİMCAN BUĞDA

  2. Mecell'de bulunan Hukuk-dil ilişkisine yönelik külli kaidelerin çözümlemeleri

    The Analysıs Of The General Rules In Majalla Related To Law Language Relatıon

    MUSTAFA BÜLENT DADAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    DinHarran Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. MEHMET NURİ GÜLER

  3. Suyûtî'nin el-Eşbâh ve'n-Nezâir adlı eseri bağlamında kavâid-kaynak ilişkisi

    The relationship of kavâid-source in the context of Suyûtî's al-Esbâh ve'n-Nezâir

    REMZİYE YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    HukukDicle Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İHSAN AKAY

  4. İslam hukukunda ahkâmın değişmesine modern yaklaşımlar

    Modern approaches to the change of the rules in Islamic law

    İBRAHİM HATA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DinBursa Uludağ Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HALİL İBRAHİM ACAR

  5. İslâm hukuk tarihinde gâyeci yaklaşım ve küllî kâideler

    Purpose and general rules in history of İslam law

    ERDEM BUZKAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    DinYüzüncü Yıl Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. ABDURRAHMAN HAÇKALI