Kurân'daki takdim teʾhirin yoruma etkisi (es-Semin el-Halebî'nin (ö. 756/1355) ed-Dürrü'l-maṣûn fî ʿUlûmi'l-kitâbi'l-Meknûn örneği)
The effect of forewarding and delaying in the holy Quran on interpretation: the book of al-Durr al-Masoon fî Ulum al-Kitab al-Maknoon by al-Samin al-Halabi (d. 756/1355) as an example
- Tez No: 891962
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL ÇALIŞKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 174
Özet
Bu araştırma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Semîn el-Halebî'nin yetiştiği döneme kısaca değinilmiş ve onun ilmi hayatı ve eserleri ele alınmış, sonra en önemli eseri ed-Dürrü'l-Maṣûn adlı tefsiri ve onun yorum sistemi ile tefsirdeki etkisi incelenmiştir. İkinci bölümde takdim ve teʾhir olgusu ve bunun Kur'ânda'ki tezahürü ayetler örnek verilerek açıklanmış ve bu olgunun gerekçeleri, belâğî incelikleri açıklandıktan sonra, başta sahâbe olmak üzere tâbiʾîn ve sonra gelen önemli müfessirlerin takdim ve teʾhir tezahürü hakkındaki yorumları ve bazı örnekleri sunulmuştur. Üçüncü bölümde ise; takdim teʾhir konusunun el-Halebî'nin ed-Dürrü'l-Maṣûn tefsirine yansımaları ele alınmıştır. Arap belâgatının en mahir âlimlerini, fesahat uzmanlarını, dilin akıcı kullanımı ustalarını geride bırakan Kur'ân-ı Kerim, meramını anlatmada çeşitli yöntemlere sahiptir. O yöntemlerin arasında takdim-teʾhirin kullanılması da vardır. Takdim-teʾhir yöntemi, istenen belâğî amaç ve gayelere göre tek veya birkaç cümledeki sözcüklerin ve kelimelerin yerini değiştirmeye bağlıdır. Bu yöntemle Kur'ân hem akla hem de vicdana hitap edebilmiştir. Kur'ân'ın konumunu ve taşıdığı yüksek mana ve ahlakı harekete geçirmeye, dinleyicinin veya okuyucunun katılımını sağlama yeteneğine sahiptir. Böylece hayal gücünü canlandırmakta ve zihinleri harekete geçirmektedir. Farklı yönelim ve yaklaşımlarıyla her kesiminden müfessirler, Kur'ân-ı Kerim'deki takdim-teʾhir olgusuna dikkat çekmişlerdir. Semîn el-Halebî ed-Dürrü'l-Maṣûn adlı tefsirinde, bu olguyla derinlemesine ilgilenen ve ona dikkat çeken müfessirler arasında zikredilir ve bu ilgi onun yorum sürecine de yansımıştır. Semîn el-Halebî, Arap dilinde takdim-teʾhirin belâgat amaçlarını açıklamış ve detaylı bir şekilde anlatmıştır. Ayrıca takdim-teʾhirin olduğu ayetler ile aynı konuyu paylaşan diğer ayetler arasında karşılaştırmalar yapmada da başarılıdır. Dolayısıyla o, sebep bildirme, gerekçeleme, tercih ve istinbat sanatında kabiliyet sahibi olarak, takdim-teʾhir bağlamlarında yeni anlamlar çıkarmaya yardımcı olan belağî tercihlerde ustalaşmıştır. Bu çalışma, takdim-teʾhirin bu belâğî niteliklerinin derinliklerine dalmakta ve bu müstesna müfessirin Kur'ân-ı Kerim ve onun ilimlerini inceleme konusundaki çabalarını araştırmaktadır.
Özet (Çeviri)
The Holy Quran is the divine book that has excelled over the most skilled scholars of Arabic eloquence, the experts in rhetoric, and masters of discourse and speech. It has varied methods and excellent eloquence. One of its methods is the use of the phenomenon of forwarding delaying. This method depends on changing the position of vocabulary of a single sentence according to intended rhetorical goals. Through this method, the Quran can address the mind and conscience at the same time, and it had the ability to make the listener or reader act upon the Quranic situation and the refined meanings it conveys, thus, stimulating imagination and moving the mind. Since the revelation of the Holy Quran, its interpreters of all approaches have paid attention to the phenomenon of forwarding and postponing in the Holy Quran. Al-Samin al-Halabi was one of those who were deeply attentive to and interested in the rhetorical phenomenon in his book Al-Durr al-Masoon. This attention was reflected in his interpretation. Al-Samin Al-Halabi explained the rhetorical purposes of the issue of forwarding and delaying in the Arabic language and elaborated on it very well. He also excelled in comparing Quranic verses in which“forwarding and delaying”is used and in highlighting other Quranic verses that talk about the same phenomenon. He made rhetorical preferences in the context of forwarding and delaying, which were useful in deducing new meanings in understanding Quranic verses. This is because the author mastered the art of reasoning, weighting, and deduction. This study delves into the depths of this rhetorical phenomenon and explores the efforts of this exceptional author in studying the Holy Qur'an and its disciplines.
Benzer Tezler
- Kur'ân'ı Kerim'de takdim-tehirve anlam üzerindeki etkisi
Başlık çevirisi yok
AHMET TEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL AYDIN
- The interaction between islamic legal methodologies and social context in the light of the contemporary practice of iftā': A case study of two institutions
Güncel ıfta uygulaması ışığında islam hukuk metodolojileri ve toplumsal bağlam arasındaki karşılıklı etkileşim: iki kurumun durum çalışması
EMİNE ENİSE YAKAR
Doktora
İngilizce
2018
DinUniversity of Exeterİslam Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ROBERT GLEAVE
PROF. DR. SUHA TAJI-FAROUKİ
- Mürekkep isimler ve Kur'an'daki örnek mürekkep isimlerin irabı
Ink names and the Qur'an example of ink names
ASSAD ALDEN YOUSEF
Doktora
Arapça
2024
DinSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF DOĞAN
- Arap dilinde sözdizim ve anlamsal yorum (Mukaddem mef'ûl ve Kur'ân'daki uygulamaları)
Syntax and semantic interpretation in Arabic language (foregrounded obcejt and applications in the Qur'an)
TAHSİN YURTTAŞ
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ M. MÜCAHİT ASUTAY