İlk çağ yunan zihin dünyasındaki 'doğal hukuk' ideallerinin insan hakları teorisinin oluşumuna katkısı
The contribution of the ideals of 'natural law' in the ancient greek intellectual world to the formation of human rights theory
- Tez No: 892127
- Danışmanlar: PROF. DR. ADİL ŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Doğal Hukuk, İnsan Hakları, Sosyokültürel Görecelik, Egemen, Zamanın Ruhu, İdeoloji, Evrensel, Natural Law, Human Rights, Socio-Cultural Relativity, Sovereign, Spirit of the Time, Ideology, Universal
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trabzon Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 291
Özet
Modern dünyada hayatın her alanına etkileri yansıyan bilimsel, teknik, sosyal, ekonomik, siyasî ve nihayet düşünsel ilerleme aşamalarının neredeyse zirveye ulaştığının örneği olan ve hızla her gün kendilerine yenileri eklenen kavramların, entelektüel dayanaklarını sistematik araştırma ve izah metotlarının icra edilmeye başlandığı medeniyet coğrafyalarına işaret ederek insanlığın şafağında konumlandırmak, çağdaş akademik algının kabulü olmuş bir vakıadır. Hatta o kadar ki soyut bir ideal olarak adalet, ahlâk vb. kavramlara ilişkin felsefe tarihi boyunca yapılan tüm anlamlandırma çabaları ile fikrî aydınlatma teşebbüslerinin bir nevî Antik Çağ Yunan filozoflarına düşülen dipnotlardan ibaret olduğu savı, akademik çevrelerce kaynak gösterilmesine gerek kalınmaksızın anonimleşmiştir. Bu husus, temellendirme sorunsalının sosyal bilimler için taşıdığı fazladan zorluğun telafisi veya ideolojilere meşruiyet zemini sağlama çabası olarak okunabilir. Bilimsel disiplinlerin felsefeden ayrışma süreci ile tefekkür karakterinde yaşanan yapı çözümü, özgül, spesifik olguların giderek daha fazla irdelendiği bir mahiyet arz ederek aydının zihninde ilk kaynağı belirsizleştirmiştir. Gerçeğe daha derinden temas edebilmek için ayrıntıya inildikçe akıl ile olgu arasındaki mesafenin paradoksal olarak açıldığı bu süreç boyunca, tüm bu ayrışmaya müsavi nitelikte iptidaî çağlardan günümüze değin var olduğu her dönemde insanoğlunun, varlıklar evreninin, iktidarın söylemlerinin ve sosyal kurumların zihinsel arka planında hukuk, adalet, erdem, iyi, ahlâk vb. mefhumları çağrıştırdığı ve nitelendirmeye gayret ettiği de malumdur. Bu minvalde zaman-mekân kısıtı, toplumsal izafiyet, sosyal gerçekliğin olumsallığı ve sosyokültürel aralıklar, zamanın ruhu, değişkenlerin sınırsızlığı nedeniyle sosyal gerçekliğin tanımlanma zorluğu, soyut bir mekanizma olarak devletin teşekkülüne ilişkin“modern”belirlemeler dışında tarihî akış için evrensel bir oluşum prototipinin imkânsızlığı, siyasal iktidar ve egemene isnat edilen sayısız yüz, normatif düzenleme ile insan tabiatı arasında sirayet ve nüfuz yönleriyle beliren uyuşmazlıklar vb. etkenler ilgili çağrışım çeşitliliğinin sebebini teşkil etmekle birlikte entelektüele de evrensel, genelgeçer, pratik, nesnel, zaman ve mekân üstü genellemelerin bu hususlarda yapılabilirliğinin ne derece mümkün olduğunu düşündürmüştür. Hukukun iç içe geçmiş norm, değer ve sosyal dinamikleriyle girift bir yapı oluşturduğu söylenebilir. Hukuk, insanlık tarihi boyunca süregelen umumî tecrübelerin müspet ve lineer bir terakki çizgisi sergilediği kabulünden hareketle medenî toplumların üzerinde mutabakata vardıkları evrensel normatif kalıplara sığdırılamayacağı ve indirgenemeyeceği gibi egemenin sosyokültürel personasının çeşitliliğinde de bütünleştirilemez. Bu çalışmada, İlk Çağ Yunan zihinsel dünyasında, günümüz modern evrensel insan hakları teorisinin felsefî temelini oluşturan birer üst tema olarak kabul edilen“doğal hukuk”düşüncesi ve“doğal hak”ideallerinin hangi yönleriyle bu teoride yer edindiği ile bu fikrî terkibin inkişâf evrelerinde zamanın ruhu ile atbaşı ilerleyen bir değişimin ya da dönüşümün var olup olmadığı denencesi bağlamında hukuka sosyolojik ve pozitivist yaklaşımların insan hakları kuramının özüne yönelttikleri alternatifler, değer, norm ve sosyal boyutları tahlil edilerek incelenmiştir. Çalışmanın yöntemi, yazılı kaynak taraması yapılarak elde edilen bilgi kümeleri arasında yapılan mantıkî tahlil ve kıyaslamalarla tarihsel ve kuramsal paradigmalar eksenindeki irdelemeler yoluyla doğal hukuk ayracında ele alınan insan hakları teorisinin oluşum süreci ile ilgili İlk Çağ Yunan zihinsel birikimi zemininde rasyonel çıkarımlarda bulunmaktır. Araştırma sonuçlarına göre hukukun amacı üstün, mutlak ve nesnel nitelikteki ülküsel adalet değeridir. Egemen iradenin hiçbir şekilde müşterek bir odak belirtmeyen kanun koyucu takdirine karşı tinsel ya da sosyokültürel görece değişkenlerin tümü, bu ideale ulaşmak için hâli hazırda var olan dinamik, sürekli, cari gerçeklikler anlamına gelir. İnsan hakları teorisi, siyasal baskılara karşı tüm insanlığı ilgilendiren eylemli mücadeleler neticesinde bireyler lehine güvence altına alınan bilgi alanına temellendirilmiş insanî doğal istemlerin sistemli ve evrensel bir bütünüdür. Sözü edilen tüm bu koşulların varlığı olasılığında ancak İlk Çağ Yunan düşüncesindeki doğal hukuk ideallerinin ΧVІІ. yüzyıl ve devamında gelişerek olgunlaşan insan hakları teorisine olumlu katkı sağladığı, zaman ötesi bir yaklaşımla değerlendirilebilebilir. Bununla birlikte, içinde bulunduğu çağın sosyal, siyasal, estetik, hukukî, ekonomik ve ideolojik algısının belirlediği zamanın kültürel ve akademik ruhu, çağın zihinsel ürünlerinin mahiyeti açısından yadsınamayacak bir öneme sahiptir. Fikir oluşumları, onları dile ve tarihe getirenlerin salt söylemlerinden daha öte anlamlar ifade eder. Aynı düşünsel kodlara sahip farklı devirlerin fikir ürünleri arasında tarihî bir silsile adımları olmaktan başka bir muayyenlik söz konusu değildir. Bir devrin parametreleriyle ötekini anlamanın beyhude bir çaba olduğu, her dönemin zihinsel birikimi kavranmak istendiğinde bütünsel içten bir bakış ve araştırmanın gerekli olduğu ve bu ülkünün tam manasıyla başarıya ulaşmasının tarihin olağan seyri ve mantığı açısından mümkün gözükmediği vâkidir. Bahsi geçen tüm kısıtlara rağmen bu çalışmada ele alınan konunun arka planında yüksek tinsel değerlerin, çalışmanın özelinde ise adaletin, nesnelliği, mutlaklığı ve bilgiyle temellendirilebilirliği ölçüsünde, modern insan hakları teorisinin fikri dayanaklarını genel olarak doğal hukuk geleneğinde, yine bu araştırma özelinde ise İlk Çağ Yunan zihin dünyasının doğal hukuk ideallerinde iç içe geçmiş ideolojik, paradigmatik ve siyasal düzlemler görüntüleriyle bulduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
In the modern world, the impact of scientific, technical, social, economic, political, and, finally, intellectual progress, which is an example of progress in almost every aspect of life, has become a widely accepted fact, and it is noted that it points to civilizations where systematic research and explanatory methods are carried out, with new concepts rapidly being added every day. In fact, to the extent that it is claimed that all attempts to interpret abstract ideals such as justice, ethics, etc., and intellectual enlightenment efforts throughout the history of philosophy are footnotes to Ancient Greek philosophers, this assertion has become anonymous without the need for citation in academic circles. This can be read as an effort to compensate for the additional difficulty that the grounding problem poses for the social sciences or to provide a legitimacy ground for ideologies. The process of the separation of scientific disciplines from philosophy and the breakdown of the structure in the character of contemplation have blurred the first source in the mind of the intellectual by presenting specific, specific facts in greater detail. As one delves into the details to touch reality more deeply, paradoxically, the distance between reason and fact widens. Throughout this process, in every era from primitive times to the present day, due to factors such as time-space constraint, social relativity, the contingency of social reality, the spirit of the time, the infinity of variables, the impossibility of a universal formation prototype for the historical flow apart from“modern”determinations for the formation of the state as an abstract mechanism, the countless faces attributed to political power and the disputes that arise with the aspects of influence and penetration between normative regulation and human nature, it is known that mankind has invoked and attempted to characterize concepts such as law, justice, virtue, good, ethics, etc., in the intellectual background of the universe of beings, power discourses, and social institutions. In this context, factors such as time-space constraint, social relativity, the contingency of social reality, the ambiguity of defining social reality, the spirit of the time, the infinity of variables, the impossibility of a universal formation prototype for the historical flow apart from“modern”determinations for the formation of the state as an abstract mechanism, the countless faces attributed to political power and the disputes that arise with the aspects of influence and penetration between normative regulation and human nature contribute to the variety of these associations and also make intellectuals think about the extent to which it is possible to make universal, generalizable, practical, objective, transcendent, timeless generalizations in these matters. It can be said that law forms a complex structure intertwined with norms, values, and social dynamics. Law, based on the assumption that universal normative patterns agreed upon by civilized societies throughout human history exhibit a positive and linear progression, cannot be fitted or reduced to the universal normative patterns reached by different socio-cultural personas of the sovereign. In this study, the aspects of the concept of“natural law”and the ideals of“natural rights,”which are considered as upper themes in the First Age Greek intellectual world, in the development stages of this intellectual composition and whether there is a change or transformation that progresses in parallel with the spirit of the time are examined in terms of sociology and positivist approaches to law. Alternatives, values, norms, and social dimensions that sociological and positivist approaches to law direct towards the essence of human rights theory are also analyzed. The method of the study is to make rational deductions based on the historical and theoretical paradigms by logically analyzing and comparing information sets obtained through written source research, with a focus on the natural law axis, in the context of historical and theoretical paradigms, in order to understand the formation process of human rights theory within the framework of the accumulated intellectual background of Ancient Greek thought. According to the research results, it is possible to evaluate that the purpose of law is the superior, absolute, and objective value of ideal justice, and that all spiritual or socio-cultural variables against the discretion of the legislator, who does not specify any common focus, constitute dynamic, continuous, current realities for achieving this ideal. Under the conditions where human rights theory is based on systematic and universal aggregates of human natural desires that are already guaranteed in favor of individuals as a result of active struggles that concern all of humanity, it can be evaluated with a timeless approach whether the natural law ideals in the First Age Greek thought contributed positively to the human rights theory, which matured and developed in the 17th century and beyond, although the cultural and academic spirit of the time, the nature of the intellectual products of the time, the parameters of an era with the same intellectual codes and the vain effort to understand one with the parameters of another era are of undeniable importance, and in this respect, ideas have meanings beyond the mere words of those who express them, and there is no certainness other than being historical steps among the intellectual products of different eras with the same intellectual codes, and that, even if this ideal cannot be fully realized in terms of the ordinary course and logic of history, the high spiritual values, especially justice, and the rationality, absoluteness, and provability of knowledge behind these comments have been generally found in the natural law tradition as a whole, and specifically in the intellectual world of First Age Greece in this study.
Benzer Tezler
- İbn Rüşd felsefesinde yaratma
Creation in İbn Rushd philosophy
ELİF KOYUNCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeMarmara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ DURUSOY
- Descartes comme héritier d'Aristote dans le contexte des preuves de Dieu
Tanrı ispatları bağlamında Aristoteles'in mirasçısı olarak Descartes
İHSAN HAYRİ BATUR
Doktora
Fransızca
2023
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELAMİ ATAKAN ALTINÖRS
- Spinoza teopolitiğinin düşünsel kaynakları bağlamında özgürlük sorunsalı
The problem of freedom in the context of the intellectual resources of spinoza's theopolitics
CANSU KAYMAL
Doktora
Türkçe
2024
FelsefeKocaeli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADEM ÇAYLAK
- 18. ve 19. yüzyıllarda İngiltere'de neo gotik mimarlık ile gotik yazının kesişimi
Intersection of gothic literature and neo gothic architecture in 18th and 19th century England
BARIŞ EMRE ALKIM
Doktora
Türkçe
2011
Sanat Tarihiİstanbul Teknik ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYLA ÖDEKAN
- The function of education in Rousseau's political philosophy
Rousseau?nun siyaset felsefesi?nde eğitimin rolü
ISMAHAN ÖZDEMİR
