Klasik Türk şiirinde cami kavramı
The concept of mosque in classical Turkish poetry
- Tez No: 892397
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM BATĞI AKMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Siirt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 274
Özet
Klasik Türk şairlerinin edebî kimliklerinin oluşmasında hiç şüphesiz mensubu bulundukları toplumun yaşam tarzının yanı sıra İslâm dininin önemli bir etkisi bulunmaktadır. İslâmi inanç ve gelenekler içerisinde şekillenen toplumsal değerler, toplumun bir ferdi olan şairlerin muhayyilelerinde farklı imajlar ortaya çıkmasına vesile olmuştur. Klasik şiirde hem dinî hem de mimarî unsur olarak yer bulan câmiler, orijinal çağrışımlarla âşık ve maşuğun fizikî özelliklerine teşbih edilmişlerdir. Bu çalışma, ibâdetin en mühim öğesi olan câmilerin klasik Türk şairleri tarafından manzûmelerde nasıl ele alındığı sorusu merkeze alınarak yapılmıştır. Konu hususunda herhangi bir kapsamlı çalışmanın bulunmaması, bizleri bu araştırmayı yapmaya sevk eden ana etken olmuştur. Bu doğrultuda klasik Türk şiiri geleneğinin birer mahsülü olan farklı nazım türlerinde yazılan eserleri incelemenin çalışmanın kıymetini artıracağı düşünüldüğünden dîvânlar, mesneviler ve şehrengizler esas alınarak farklı yüzyıllardan farklı şairlere ait eserleri seçmek hedeflenmiştir. XIV. ve XV. yüzyıllar klasik Türk şiirinin gelişmeye başladığı ve daha az sayıda eserin yazıldığı dönemler oldukları için sınırlı sayıda malzemeye ulaşıldığı görülmüştür. XVI. ve XIX. yüzyıllar arasında ise Türk şiiri artık klasik halini aldığından şair ve eser sayısının artması, tespit edilen malzemenin de artmasını sağlamıştır. Çalışmaya kaynaklık etmesi için her yüzyıldan eşit sayıda eser taramaya gayret edilmiştir. Tespit edilen malzemeler titizlikle incelenmiş, câmi ile doğrudan ilgisi bulunmayan kavramlar değerlendirme dışı bırakılmıştır. Bir giriş, üç bölüm ve sonuç kısmından oluşan tezimizin birinci bölümü, câmi ve câmi ile ilgili unsurlar olan mescit, mihrâp, minber, mahfil, kürsü, minâre, kubbe gibi kavramların bulunduğu on altı alt başlıkta ele alınmıştır. Her bir başlıkta söz konusu kavram ile ilgili kullanımlara, yüzyıl sırasına göre yer verilmiştir. İkinci bölüm“Câmi Görevlileri”ana başlığıyla imâm, müezzin, vâiz ve hatîp kavramlarının bulunduğu dört alt başlıktan oluşmaktadır. Üçüncü bölüm,“Câmi Adları”ana başlığıyla câmi adlarının zikredildiği manzumelerin bulunduğu yirmi yedi alt başlıktan müteşekkildir. Her başlıkta ilgili câmiye ait dinî, mimarî, siyasi ve efsanevi rivâyetler yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
There is no doubt that the religion of Islam, as well as the lifestyle of the society they belong to, has a significant impact on the formation of the literary identities of Classical Turkish poets. Social values shaped within Islamic beliefs and traditions have led to the emergence of different images in the imagination of poets who are members of the society. Mosques, which found a place as both religious and architectural elements in classical poetry, were compared to the physical characteristics of the lover and the beloved with original connotations. This study was conducted by focusing on the question of how mosques, the most important element of worship, were addressed in poems by classical poets. The lack of any comprehensive study on the subject was the main factor that prompted us to conduct this research. In this direction, XIII. century and XIX. Divans, masnavis and shehrengizs were scanned between the 19th century and the 19th century. The materials obtained were examined meticulously, and concepts that were not directly related to the mosque were excluded from evaluation. The first part of our thesis, which consists of an introduction, three chapters and a conclusion, is discussed under sixteen subheadings, which include concepts such as mosque and mosque-related elements such as masjid, mihrâp, pulpit, mahfil, rostrum, minaret and dome. In each heading, the uses of the concept in question are listed in III order of century. The second part consists of the main title“Mosque Officials”and four subheadings including the concepts of imam, muezzin, preacher and preacher. The third part consists of the main title“Mosque Names”and twenty-seven sub-headings containing poems mentioning the names of mosques. Each title contains religious, architectural, political and legendary narrations about the relevant mosque.
Benzer Tezler
- Dârendevî Hulûsî Efendi Divanı'nda tipler ve kişilikler
Types and characters in Dârendevî Hulûsî Efendi Divan
ŞERİFE KARACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıMuş Alparslan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HULUSİ EREN
- Divan şiirinde münacat
Münacat in divan?s poems
ABDULHEKİM KOÇİN
Doktora
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA İSEN
- Klasik Türk şiirinde ev eşyaları
Household items in classical Turkish poetry
LEVENT SARIÇOBAN
Doktora
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıArdahan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET İÇLİ
- Klasik Türk şiirinde zâhid algısı üzerine eleştirel bir bakış
A critical outlook on the perception of ascetic in classical Turkish poetry
GAMZE AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİLLA BATUR
- Klâsik Türk şiirinde hüsn-i tâ'lîl sanatı
The art of hüsn-i ta'lîl in classical Turkish poetry
JÜLİDE ERKEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİLÜFER TANÇ