Öğretim elemanlarının zihinsel iş yükü, teknostres ve mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi
Investigation of the relationships between mental workload, technostress and occupational burnout levels of faculty members
- Tez No: 892432
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ERSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yükseköğretimin Yönetimi ve Politikası Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yükseköğretimin Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
Bu araştırmanın amacı; öğretim elemanlarının maruz kaldıkları teknostres faktörleri, algıladıkları zihinsel iş yükü ve mesleki tükenmişlikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Nicel bir araştırma yaklaşımı benimsenen bu çalışmada, araştırma kapsamındaki değişkenler arası ilişkiyi inceleyen bir korelasyonel araştırma yürütülmüştür. Araştırmanın verileri iki devlet üniversitesindeki farklı fakülte, yüksekokul ve bunlara bağlı bölümlerde görev yapmakta olan öğretim elemanlarından toplanmıştır. Verilerin toplanmasında araştırma kapsamında hazırlanan Kişisel Bilgi Formu ile Teknostres Ölçeği, CarMen-Q Zihinsel İş Yükü Ölçeği ve Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu'ndan yararlanılmıştır. Verilerin çözümlenmesi, araştırmaya katılım gösteren toplam 368 öğretim elemanından elde edilen veri seti üzerinden gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde, değişkenler arasındaki ilişkileri hesaplayabilmek için Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı kullanılmıştır. Teknostres faktörleri ile mesleki tükenmişlik arasındaki ilişkide algılanan zihinsel iş yükünün aracı rolü, yapısal eşitlik modellemesi (YEM) ile analiz edilmiştir. Aracılık etkisinin anlamlılığını belirlemek için ek olarak bootstrap analizi yapılmıştır. Değişkenlerin demografik özelliklere göre değişiminin tespitinde ise parametrik testlerden t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda teknostres faktörleri ile mesleki tükenmişlik arasındaki ilişkide algılanan zihinsel iş yükünün aracı role sahip olduğu görülmüştür. Teknostres faktörlerinin öğretim elemanlarının mesleki tükenmişlikleri üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Benzer biçimde teknostres faktörlerinin öğretim elemanlarının zihinsel iş yükü algıları üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkisi olduğu görülmüştür. Öğretim elemanlarının zihinsel iş yükü algılarının da mesleki tükenmişlikleri üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Kadın katılımcıların mesleki tükenmişliğinin erkek katılımcılardan anlamlı düzeyde yüksek olduğu tespit edilmiştir. Teknostres faktörleri ve zihinsel iş yükü puanlarının ise cinsiyete göre anlamlı bir fark oluşturmadığı görülmüştür. Yaş gruplarına göre, 51 yaş üstü katılımcılarda teknostres faktörleri puanlarının 31-40 yaş grubundan yüksek olduğu bulunmuştur. Öğretim elemanlarının mesleki tükenmişlik puanlarının ise artan yaşla birlikte düştüğü görülmüştür. Zihinsel iş yükü puanları ile yaş değişkeni arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Mesleki kıdem yılına göre yapılan incelemede, teknostres faktörleri puanlarının mesleki kıdem yılı değişkenine göre farklılaştığı tespit edilmiştir. Algılanan zihinsel iş yükü mesleki kıdem yılına göre anlamlı şekilde farklılaşmazken; 21 ve üstü mesleki kıdem yılı grubundaki katılımcılarda mesleki tükenmişlik puanlarının, tüm alt mesleki kıdem yılı gruplarından düşük olduğu bulunmuştur. İdari görevde bulunan öğretim elemanlarının teknostres faktörleri ve zihinsel iş yükü puanlarının anlamlı düzeyde yüksek olduğu; mesleki tükenmişliklerinin ise idari görevde bulunmayanlara göre anlamlı düzeyde düşük olduğu tespit edilmiştir. Sınıf değişkenine göre yapılan incelemede araştırma görevlilerinin zihinsel iş yükü algısının öğretim görevlilerinden, mesleki tükenmişliklerinin ise öğretim üyelerinden anlamlı düzeyde yüksek olduğu bulunmuştur. Öğretim elemanları üzerinde gerçekleştirilen bu araştırmada, teknostres faktörleri ile mesleki tükenmişlik arasındaki ilişkide algılanan zihinsel iş yükünün aracı role sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğretim elemanlarının teknostres faktörleri, zihinsel iş yükü ve mesleki tükenmişlik puanlarının çeşitli kişisel özelliklere göre farklılaştığı tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to investigate the relationships between the technostress factors that faculty members are exposed to, their perceived mental workload and their occupational burnout. The design of this study, which adopts a quantitative research approach, is a correlational research that examines the relationship between the variables within the scope of the research. The research data was collected from faculty members working at two state universities. Personal Information Form prepared within the scope of the research, Technostress Scale, CarMen-Q Mental Workload Scale and Maslach Burnout Inventory-Educators Survey were used to collect data. Data analysis was carried out on the data set obtained from 368 faculty members who participated in the research. In the analysis of the data obtained, Pearson's Product Moment Correlation Coefficient was used to calculate the relationships between the variables. The mediating role of perceived mental workload in the relationship between technostress factors and occupational burnout was analyzed by structural equation modeling (SEM). Additionally, bootstrap analysis was conducted to determine the significance of the mediation effect. In determining the change of variables according to demographic characteristics, t-test and one-way analysis of variance (ANOVA), which are parametric tests, were used. As a result of the research, it was seen that perceived mental workload had a mediating role in the relationship between technostress factors and occupational burnout. It has been determined that technostress factors have a positive and significant effect on the professional burnout of faculty members. Similarly, technostress factors were found to positively and significantly affect faculty members' mental workload perceptions. It was concluded that faculty members' mental workload perceptions also positively and significantly affected their occupational burnout. It was determined that the occupational burnout of female participants was significantly higher than male participants. It was observed that technostress factors and mental workload scores did not create a significant difference according to gender. According to age groups, technostress factor scores in participants over 51 were higher than those in the 31-40 age group. It has been observed that faculty members' occupational burnout scores decrease with age. No significant difference was detected between mental workload scores and age variable. The analysis made according to the year of professional seniority determined that the technostress factors scores differed according to the variable of the year of professional seniority. While perceived mental workload does not differ significantly according to professional seniority year, it was found that the occupational burnout scores of the participants in the 21 and above professional seniority year group were lower than all lower professional seniority year groups. Technostress factors and mental workload scores of faculty members working in administrative positions were significantly higher. It was determined that their occupational burnout was significantly lower than those not in administrative duties. The analysis made according to the class variable found that the mental workload perception of research assistants was significantly higher than that of faculty members, and their occupational burnout was significantly higher than that of faculty members. This research on faculty members concluded that perceived mental workload has a mediating role in the relationship between technostress factors and occupational burnout. In addition, it was determined that the technostress factors, mental workload and occupational burnout scores of faculty members differed according to various demographic features.
Benzer Tezler
- Karabük Üniversitesi öğretim elemanlarının mesleki iş etiği hususundaki öz değerlendirmeleri
Self-evaluations of Karabük University academic staff on professional ethics
MEHMET KARAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimKarabük ÜniversitesiEtik Değerler Ana Bilim Dalı (Disiplinlerarası)
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞEGÜL KARACA DEDEOĞLU
- Yaratıcı dramayı matematik öğretiminde kullanan öğretmenlerin ve öğretim elemanlarının yönteme ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi
Specification of views, problems, and suggestion of primary school teachers, mathematics teachers and instructors at university who use drama as a teaching method in mathematics education
ERDOĞAN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimAnkara Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÖMER ADIGÜZEL
- Sanat ve bilim ilişkisinin eğitime yansıması hakkında öğretim elemanlarının görüşlerinin değerlendirilmesi
Assessment of lecturers opinions about the reflection to education of art and science relation
SEMAHAT ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELEK GÖKAY
- Öğretim elemanları perspektifinden eşzamanlı çevrimiçi öğrenme deneyimi: Ders gözlem süreci
A synchronous online learning experience from the instructors' perspective: Lesson observation process
GÜLSÜM ORHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimAnadolu ÜniversitesiUzaktan Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARAS BOZKURT
- Müzik eğitimi anabilim dalı öğretim elemanlarının engelli öğrencilere yönelik görüşleri
The opinions of the faculty members of the department of music education towards students with disabilities
SEÇKİN ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimBalıkesir ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF GÜVEN