Eski Türkçede sözlükselleştirici kip ekleri
Lexicalizing mood suffixes in old Turkish
- Tez No: 893161
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HÜSEYİN YILDIZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ordu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 258
Özet
Sözlükselleşme hâlihazırda var olan bir sözcüğe ya da sözcükbirime getirilen biçimbirim ile sözcüğün donuklaşarak (birleşerek) iki yapının yeni bir anlam kazanmasıdır. Ana sözcüğe getirilen biçimbirimin asıl görevini ve işlevini yitirmesi sonucu sözlükselleşme gerçekleşmektedir. Kısaca sözlükselleşme yöntem/tekniği ile ilgili bir tanım yapılacak olursa; sözlükselleşme, iki ayrı sözcük yapısının birleşmesi sonucu ana sözcüğün anlamından uzaklaşmadan; sözcüğe getirilen ekin ise asıl anlamını/işlevini yitirmesi ile iki yapının yeni sözcük haline gelmesi ve yeni anlam kazanmasıdır. Anlık oluşumla bir araya getirilen sözcük ile biçimbirimin halk arasında kullanımının yaygınlaşması ile sözcük söz varlığında yer edinmektedir. Böylelikle kelime sözlükselleşme yöntem/tekniği ile türemiş olmaktadır. Türk dili tarihinin ilk yazılı dönemi olan Eski Türkçe döneminde kelime türetme yöntemleri bulunmaktadır. Ancak bu yöntemler arasında sözlükselleşmeye dair pek çalışma bulunmamaktadır. Dolayısıyla bu tezde Eski Türkçe döneminde kullanılan kip eklerinin sözlükselleşmesi üzerine detaylı bir araştırma yapılması amaçlanmaktadır. Eski Türkçe üç kolda incelenmektedir: Köktürk, Eski Uygur, Karahanlı. Bu döneme ait eserlerin sayısı fazla olduğundan yeterli sayıda dokümandan hareketle araştırma gerçekleştirilecektir. Eski Türkçe dönemine ait dokümanlar taranarak kelime oluşumlarına bakılacak ve Eski Türkçenin söz varlığında bulunan kelimeler arasından sözlükselleşme yöntem/tekniği ile türetilmiş sözcük olup olmadığı tespit edilecektir. Tezin kapsamı ve amacı gereği Eski Türkçe (Köktürk, Eski Uygur, Karahanlı) döneminin bildirme ve tasarlama kip eklerinin sözlükselleşmesi üzerinde durulacaktır. Elde edilen veriler ve dokümanlardan hareketle analiz ve tasnifler yapılacaktır.
Özet (Çeviri)
Lexicalization is the morpheme brought to an existing word or lexeme and the word becoming dull (combining) and the two structures gaining a new meaning. Lexicalization occurs as a result of the morpheme brought to the main word losing its main function and function. In short, if a definition is made regarding the lexicalization method/technique; lexicalization is the merging of two separate word structures without deviating from the meaning of the main word; and the suffix brought to the word losing its main meaning/function, and the two structures becoming a new word and gaining a new meaning. The word and the morpheme brought together with instant formation become widespread among the public and the word takes its place in the vocabulary. Thus, the word is derived with the lexicalization method/technique. There are word derivation methods in the Old Turkish period, which is the first written period of the Turkish language history. However, there are not many studies on lexicalization among these methods. Therefore, this thesis aims to conduct a detailed research on the lexicalization of the modal suffixes used in the Old Turkish period. Old Turkish is examined in three branches: Köktürk, Old Uyghur, Karahanlı. Since the number of works belonging to this period is high, research will be carried out based on a sufficient number of documents. Documents belonging to the Old Turkish period will be scanned and word formations will be examined and it will be determined whether there are words derived from the lexicalization method/technique among the words in the vocabulary of Old Turkish. Due to the scope and purpose of the thesis, the lexicalization of the indicative and accusative mood suffixes of the Old Turkish (Köktürk, Old Uyghur, Karahanlı) period will be emphasized. Analysis and classifications will be made based on the obtained data and documents.
Benzer Tezler
- Eski Türkçede ölüm metaforu
Metaphor of death in old Turkic
YAĞMUR KURTAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERRUH AĞCA
- Eski Türkçede mental fiiller
Mental verbs in old Turkish
KUBAN SEÇKİN
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÇİĞDEM USTA
- Eski Türkçede (VIII.YY.-XII.YY) yardımcı fiiller
Auxiliary verbs in old Turkish (VIII-XII. centuries)
HACER TOKYÜREK
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. NEVZAT ÖZKAN
- Eski Türkçede sayılar
Numbers in old Turkish
SELİN ŞENAYSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERRUH AĞCA
- Eski Türkçede ünlülere bağlı ses değişmeleri
Phonetic changes depend on the vowels in old Turkish
ELİF BULAMADIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAN ÖZGÜR