Ebü'l Kâsım el-Kâ'bî'nin Kitâbü'l-makâlât ve Ebü'l-Hasan el-Eş'arî'nin Makâlâtü'l-İslâmiyyîn adlı eserlerinde mürcie tasviri
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 893499
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÜMİT TORU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Amasya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam ve İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 164
Özet
Çalışmamız, Ebü'l-Kâsım el-Kâ‛bî'nin Kitâbü'l-makâlât adlı eseri ile Ebü'l-Hasan el-Eş‛arî'nin Makâlâtü'l-İslamiyyîn adlı eserlerinin Mürcie bahsinin karşılaştırılmasını ele almaktadır. Bu bahsi ele almamızın nedeni Ebü'l-Hasan el-Eş‛arî'nin kendisinden önce bu alanda çalışma yapmış olan Ebü'l-Kâsım el-Kâ‛bî'den eserini yazarken etkilenip etkilenmediğini veya eseri yazarken onu taklit edip etmediğini tespit etmektir. Bu iki müellif hakkında daha önce yapılan Mu‛tezilî ve Hâricî fırkalarla ilgili çalışmalarda tasnif, içerik ve üslup bakımından birebir benzer ifadelerin kullanıldığı iddia edilmektedir. Çalışmamızın ana teması, iki eserin Mürcie bahsinde bu tür benzerliklerin olup olmadığı konusudur. Eş‛arî ve Kâ‛bî'nin eserleri arasında çalışmanın dördüncü bölümünde; eserlerde takip edilen yöntemler, yararlanılan kaynaklar, müelliflerin Mürcie'ye yaklaşımı, eserlerin içeriği, fırkaların tasnif biçimi ve müelliflerin üslubu gibi konular incelenmiştir. Bu incelemeler yapılırken sosyal bilimlerin temel ilkelerinden olan bazı yaklaşım biçimleri kullanılmıştır. Müelliflerin eserlerini kaleme alırken yararlandıkları kaynakları tespit etmek amacıyla ilk olarak onların eserlerinin muhtelif yerlerinde yaptıkları alıntılardan hareketle kaynak tespitinde bulunmaya çalıştık. Tespit ettiklerimizin dışında bu konuda daha önce çalışma yapan müelliflerin kaynak tespiti hususunda neşrettikleri eserlerden yararlandık. Eserlerin içerik bakımından kıyasını yaparken özellikle müelliflerin ortak olarak ele aldıkları konular üzerinde hassasiyetle durduk. Bazı konularda müelliflerimizin verdiği bilgiler kısıtlı olduğundan bu problemi ortadan kaldırmak için kelâm ilmi açısından kullanılan ana başlıklardan hareket ettik. Örneğin müelliflerimizden birinin imamet konusu hakkında sadece tahkim olayından bahsettiği ve diğer müellifimizin ise konuyu detaylı açıklama yoluna gittiği bir durumda burada imamet ortak başlığını kullanmayı tercih ettik. Müelliflerimizin eserlerinde Mürcie bahsi paralelinde kısmi de olsa bazı benzerlikler bulunmaktadır. Fakat bu benzerliklerin taklit veya etkilenmeden ziyade müelliflerimizin yararlandıkları birçok kaynağın ortak olması, kaynak olarak öne sürdükleri kişilerin benzer görüşlere sahip olması, dönemin hakim anlayışı ve halkın genel anlayışı gibi bazı sebeplerden dolayı olduğu kanaatindeyiz. Müelliflerimizin eserlerinde Mürcie bahsi özelinde bazı konularda bilgi ve içerik benzerliği olmakla birlikte fırkaların tasnifi açısından etkilenme konusu tartışmalıdır. Zira Eş‛arî, fırka tasnifi konusunda kullandığı yöntemde, ilgili görüşü ortaya attıktan sonra fırkayı görüş üzerine bina ederek sınıflandırmış, her yeni konu başlığında da aynı yöntemi kullanarak bu tavrını sürdürmüştür. Fakat Kâ‛bî, Mürcie bahsine giriş bölümünde büyük günah konusu üzerine fırka tasnifine başvurduktan sonra tekrar yeni bir sınıflandırma yoluna gitmemiş, fırkaları isimler üzerinden anlatarak konuyu sürdürmüştür. Makâlât geleneği inşa edilirken ilk eserlere yönelik yöntem benzerliğinin olması doğal bir durumdur. İçerik, tasnif, bilgi gibi konularda benzerliğin bulunması etkilenme veya taklitin bir sonucudur. Eş‛arî, eserinin mukaddimesinde makâlât yazarlarının düştüğü hatalara değinmiş ve aynı hataları tekrarlamayacağının sözünü vermiştir. Verdiği bu sözü tuttuğunu da birçok araştırmacı teyit etmiştir. Dolayısıyla o, derinlemesine incelemiş olduğu bu eserlerin kötü yanlarını eleyerek iyi yanlarından istifade etmiş olabilir. Bu durumda Eş‛arî'nin makâlât yazma isteği noktasında cüzi de olsa bir etkilenme ihtimalinden bahsedilebilir. Bunun dışında ulaştığımız veriler ışığında, taklit sayılabilecek bir benzerliğin olmadığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Özet (Çeviri)
In our study, the comparison of Abu al-Qasım al-Ka‛bi's book called Kitab al-Maqalat and Abu al-Hasan al-Ash‛ari's Maqalat al-Islamiyyin is discussed. The reason why we deal with this issue is to obtain information about whether Abu al-Hasan al-Ash‛ari was influenced by Abu al-Qasım al-Belkhi, who had worked in this field before him, or whether he imitated him while writing the work. It is claimed that similar expressions were used in terms of classification content and style in previous studies on these two authors related to Mu‛tazili and Kharijite sects. The main idea of our study is whether there are such similarities in the Murcie mention of the two works. In the fourth part of the study, among the works of al-Ash‛ari and al-Ka‛bi, the methods followed in the works, the sources used, the authors' approach to the author, the content of the works, the classification of the authors were examined. While making these studies, some approaches, which are among the basic parameters of social sciences, were used. In order to determine the sources used by the authors while writing their works, we first tried to determine the source based on the quotations they made in various parts of their works. Apart from what we have determined, we have used the works published by the authors who have worked on this subject before, as a complementary element. While comparing the works in terms of content, we tried to act on the issues that the authors deal with in common. Since the information given by our authors on some subjects is limited, we have moved from the main topics used in terms of theology in order to eliminate this problem. For example, in a situation where one of our authors discussed about the imamate issue only about the referee event and our other author went on to explain the issue in detail, we preferred to use the common title of imamate here. There are some similarities in the works of our writers, partially, in parallel with the mention of the Murjia. However, we believe that these similarities are due to some reasons stemming from the commonness of some sources that our authors benefited from, the opinions of the people they put forward as resources, the pressures of the dominant powers of the period, and the general understanding of the people, rather than imitation or influence. Although the similarity of information and content is limited in the works of our authors, in terms of the Murjia mention, the subject of being affected in terms of the classification of the sects is controversial. Because, in the method he used regarding the classification of sects, after putting forward the relevant opinion, he classified the sect based on the opinion, and continued this attitude by using the same method in every new topic. However, after referring to the classification of sects on the subject of great sin in the introduction to the subject of Ka‛bi Murjia, he didn't resort to a new classification again, but continued the subject by explaining the sects through their names. It is a natural situation that there is a similarity in method for the first works while the tradition of maqalat is being built. Similarity is matters such as content, classification, information is the result of being influenced or imitated. In the introduction to his work, al-Ash'ari mentioned the mistakes made by the authors of maqalat and promised that he would not repeat the same mistakes. Many researches have confirmed that he also kept this promise he made. Therefore, he may have taken advantage of the good aspects of these works, which he examined in depth, by discarding the bad sides. In this case, it can be said that the al-Ash'ari is somewhat affected. Apart from this, we can easily say that there is no similarity that is able to be considered imitation in the light of the date we have reached.
Benzer Tezler
- Makâlât geleneğinde Ebü'l-Kâsım el-Ka'bî ve mezhepler tarihindeki yeri
Abu'l-Qāsem al-Kaʿbī in the tradition of maqālāt and his place in the history of Islamic sects
ÖZLEM DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul Üniversitesiİslam Mezhepleri Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM BULUT
- Ebû'l-Kâsım El-Ka'bî'nin Makâlâtı'nda Hâricî fırkaları ele alış biçimi ve tasnifi
Abû'l-Qâsim Al-Ka'bī's form of handling and classification of Khārijī sects in his Maqālāt
NESİBE ÜNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÖNMEZ KUTLU
- Ebû'l-Kâsım el-Ka'bî'nin Makâlât'ında Şîa'yı ele alışı
Abū al-Qāsim al-Kaʿbī's handling of Shia in his Maqālāt
MOHAMMED AHMED SHİHAB
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÖNMEZ KUTLU
- Ebü'l-Kâsım el-Ka'bî'nin bilgi anlayışı
Abu'l-Kasım al-Kabî's conception of knowledge
ABDÜSSAMET SARIKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE KELPETİN ARPAGUŞ
- Ebu'l-Kasım el-Ka'bi'nin Makalat'ında Mutezile'yi ele alış şekli
Abu al-Qasım al-Ka'bi's interpretation of al-Mu'tazilah in his al-Maqalat
AYŞE NESLİHAN ACAR